رویارویی بین اسرائیل و ایران در چندین سال گذشته به طور مستقیم و غیر مستقیم در لبنان و سوریه و نوار غزه جریان داشته اما تنش بین دو کشور در چند ماه اخیر به دریا کشیده شد و عملیات خرابکارانه و حملات متعدد مرموز به کشتی ها از سوی دو کشور ادامه دارد.
«جنگ نیابتی» بین اسرائیل و ایران در سالیان متمادی در خاورمیانه جریان دارد. حزب الله مورد حمایت ایران و حماس ، جنبش اسلامی حاکم بر نوار غزه با اسرائیل پیکار می کنند. «گروه های هوادار ایران» در سوریه به طور منظم مورد حمله هوایی اسرائیل قرار می گیرند.
جنگ بین دو کشور به حوزه جاسوسی و سایبری کشیده شد. موساد اسرائیل در یک عملیات اطلاعاتی که عملیات سال ۲۰۱۸ نام گرفت توانست به ۵۵ هزار صفحه و فایل دیجیتال از اطلاعات مربوط به برنامه هسته ای ایران دست پیدا کند. بخشی از این اسناد و فایل ها در دسترس محققان دانشگاه هاروارد قرار گرفت. ایران گفت حملات سایبری به تاسیسات راهبردی کار اسرائیل بوده است.
قاسم سلیمانی سردار با نفوذ ایران و فرمانده سپاه قدس در حمله هوایی آمریکا در عراق کشته شد و شبکه آب اسرائیل مورد حمله سایبری قرار گرفت. محسن فخری زاده دانشمند هسته ای ایران در اواخر ۲۰۲۰ کشته شد و ایران مدعی شد کار اسرائیل بوده است.
سیما شاین تحلیلگر موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل در تل آویو در جلسه مجازی گفتگو با خبرنگاران گفت «در واقع این حملات متقابل همچون زنجیره بهم پیوسته شده اند و هر یک از طرف های درگیر می تواند حمله را به طور متفاوت آغاز کند. شاید برخی مدعی شوند که این روند از ماه ژانویه ۲۰۱۵ آغاز شد چون آن هنگام آرشیو اسناد هسته ای به دست موساد اسرائیل افتاد اما عده ای بر این باورند که ترور سلیمانی نقطه آغازین مواجهه بوده است. تمامی رویدادها با پرونده هسته ای و نیز تلاش ایران برای استقرار در سوریه و تلاش اسرائیل برای جلوگیری از نفوذ ایران در سوریه ارتباط پیدا می کند».
او افزود «مواجهه دریایی بین دو کشور در دو هفته گذشته علنی شد. این رویارویی دو سال تمام در خفا و غیر علنی انجام می شود. می توان گفت ایران و اسرائیل در مسیر تنش زایی حرکت می کنند».
ایران در ۲۰۱۹ اعلام کرد سه نفتکش ایرانی در دریای سرخ مورد حمله قرار گرفتند. اسرائیل می گوید ایران گاهی از مسیر دریایی به متحدانش اسلحه می رساند. اسرائیل درصدد کاهش توان ایران برای دور زدن تحریم های نفتی آمریکا و پر کردن خزانه دولت با درآمدهای نفتی است.
اوضاع در ۲۵ فوریه تغییر کرد و در کشتی باربری اسرائیلی «هلیوس ری» انفجاری رخ داد. انگشت اتهام به سمت ایران نشانه رفت. کشتی کانتینری شهرکرد نزدیک سوریه و پس از آن یک کشتی کانتینربر اسرائیلی به نام لوری در دریای عرب و کشتی کانتینری ایرانی ساویز در دریای سرخ مورد حمله قرار گرفتند. منابع گوناگون سه شنبه (۱۳ آوریل) از حمله به کشتی اسرائیلی هایپیریون ری در نزدیکی سواحل امارات خبر دادند اما جزئیات این حادثه منتشر نشده است.
فرزین ندیمی پژوهشگر موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن شامگاه سه شنبه (۱۳ آوریل) نوشت «کشمکش دریایی اسرائیل و ایران تا حالا شدید نبوده و در سطح خاکستری پایین تر از اقدامات ستیزه جویانه علنی انجام می شود... اما این حملات شتاب بیشتری به خود گرفته و پیش بینی می شود افزایش بیشتری پیدا کند و در سطح وسیع تری انجام شود».
ندیمی افزود «امکان به کارگیری «تاکتیک های جدید» همچون «حمله از طریق پهپاد یا زیردریایی» وجود دارد.
ندیمی بر این باور است که کشتی های مورد حمله آسیب جدی ندیده اند و این گویای این است که طرفین درگیر در این حملات دقیقا محاسبه و تلاش می کنند که از تنش زایی جلوگیری کنند اما او ادامه داد که «هر لغزشی ممکن است امنیت حمل و نقل بین المللی را در معرض تهدید قرار دهد». مناخم مرهاوی تحلیلگر مسائل ایران به فرانس پرس گفت «دو طرف به دنبال تنش زایی نیستند اما شاید کار به جاهای باریک کشیده شود. اسرائیلی ها و ایرانی ها می دانند که این احتمال وجود دارد و درصدد اجتناب از آن هستند».
او خاطر نشان کرد «کار زیادی از دست ایران ساخته نیست چون این کشور با پیامدهای شیوع کرونا دست و پنجه نرم می کند. در مورد مذاکرات با غربی ها هم تقابل با هر کدام از گروه ها به عنوان آخرین گزینه ایران مطرح می شود چون ایران نمی خواهد از طریق تقابل با غربی ها مذاکرات را هم از دست بدهد. هدف ایران از این مذاکرات نجات برجامی است که در ۲۰۱۵ امضا و دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین از آن خارج شد».
مرهاوی بر این باور است که اسرائیل به شدت مخالف بازگشت واشنگتن به برجام است و با این جنگ دریایی غیر علنی و نیز حمله به سایت نطنز «با آتش بازی می کند» چون همچنانکه ایران مدعی است مشخص شد که انفجار کار اسرائیل بود».
مرهاوی افزود «خطر بزرگ برای اسرائیل خدشه دار شدن مناسبات بین این کشور و آمریکا است».
