اظهارات ضدونقیض روسیه و اروپا دربارهٔ نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران

امید به نتیجه رسیدن مذاکرات طی سه هفته آینده.. اما «موفقیت تضمین شده نیست»

اظهارات ضدونقیض روسیه و اروپا دربارهٔ نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران
TT

اظهارات ضدونقیض روسیه و اروپا دربارهٔ نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران

اظهارات ضدونقیض روسیه و اروپا دربارهٔ نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران

روسیه و قدرت‌های اروپایی روز شنبه پس از شش روز به تعویق افتادن مذاکرات برجام، گزارش‌های متناقضی را در مورد نتایج آخرین دور مذاکرات با هدف بازگشت ایران و ایالات متحده به پایبندی کامل با توافق هسته ای ۲۰۱۵ ارائه دادند.
در این میان، اروپایی‌ها خواستار تسریع در روند مذاکرات شدند و هیئت روسی ابراز «خوش‌بینی محتاطانه» کرده و امیدوار است که در طی «سه هفته» به موفقیت برسد.
این گفت و گوها ماه گذشته در وین آغاز شد، جایی که طرف‌های باقی مانده در توافق هسته ای - ایران، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان - در یک هتل اقامت دارند، در حالی که هیئت آمریکایی در هتل دیگری اقامت دارد.
ایران از گفت و گوهای مستقیم با ایالات متحده امتناع ورزیده‌است.
خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع اروپایی پس از اتمام دور سوم گفت و گوها در کمیسیون مشترک برجام اعلام کرد که هنوز تفاهمی دربارهٔ دشوارترین موضوعات با وجود کار زیاد و فرصت کم حاصل نشده‌است.
در گزارش فرانس پرس نیز به نقل از یک منبع دیپلماتیک اروپایی که نامی از وی برده نشده آمده‌است که «موفقیت به هیچ وجه تضمین شده نیست اما غیرممکن هم نیست».
این منبع دیپلماتیک اروپایی در عین حال وعده داده که برای رسیدن به موفقیت در مذاکرات تلاش‌ها مضاعف شود.
از سوی دیگر، میخائیل اولیانوف نماینده دائمی روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین با اشاره به اینکه گفت و گوها در مورد اجرای کامل توافق هسته‌ای با ایران و بازگشت آمریکا به آن در مسیر درست است، گفت: محدودیت زمانی در این خصوص وجود ندارد اما برنامه‌ریزی می‌شود که تا سه هفته دیگر به یک جمع‌بندی برسد.
وی پس از نشستی که با حضور نمایندگان عالی‌رتبه روسیه، چین، آلمان، بریتانیا، فرانسه انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در خصوص توافق هسته‌ای با ایران (برجام) برگزار شد، اظهار کرد: شما نباید انتظار یک نتیجه سریع را داشته باشید. این یک روند مداوم است و در مسیر درست پیش می‌رود. ایالات متحده و ایران برای درک بهتر آنچه باید انجام شود باید یک زبان مشترک پیدا کنند.
از سوی دیگر سه کشور اروپایی طرف برجام به سهم خود ضمن تاسف از کندی گفت و گوها در جریان مذاکرات هفته گذشته و با اشاره با زمان کم و کارهای زیادی که باقی است، نسبت به پیشرفت سریع‌تر مذاکرات در هفته آینده ابراز امیدواری کرده‌اند.
خبرگزاری رسمی ایران نیز با اشاره به پایان یافتن دور سوم مذاکرات و اینکه اعضای کمیسیون مشترک برجام جمعه آینده دور تازه گفت و گوها را از سر می‌گیرند در گزارش خود آورده‌است که شرکت کنندگان در نشست روز شنبه وین آخرین وضعیت رایزنی‌های کارگروه‌های کارشناسی در خصوص تعهدات برجامی و ترتیبات اجرایی لغو تحریم‌ها را مورد بررسی قرار دادند.
دور جدید مذاکرات از روز سه شنبه آغاز شد و در طول هفته با جلسات کارشناسانی که سه گروه کاری برآمده از مذاکرات را تشکیل می‌دهند، همراه بود.
این گروه‌ها به سه حوزه اصلی تقسیم شدند: لغو تحریم‌های ایالات متحده، بازگشت ایران به تعهدات هسته ای خود و ترتیبات اجرایی دو طرف.
بحث‌ها در حال حاضر حول شناسایی تحریم‌هایی است که دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا مایل به لغو آن هاست، این امر در ازای روشن کردن روش‌های بازگشت این کشور برای اجرای کامل تعهدات خود در توافق هسته ای، معروف به «برنامه اقدام جامع مشترک» صورت می‌گیرد.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.