«درب زبیده»؛ راه تاریخی و پرونده میراثی مشترک سعودی و عراق

به زودی در یونسکو ثبت می‌شود

راه تاریخی زبیده معروف به «درب زُبیده» یکی از مهم‌ترین مسیرهای تاریخی در شبه جزیره عربی و محل تردد کاروان‌های تجاری بود. با ظهور اسلام، این راه شکوفا شد، به طوری که یکی از مهم‌ترین مسیرهای مسافرت حاجیان به مکه و مدینه بوده‌است. این راه تاریخی، محل تلاقی تمدن‌های مختلف و تبادل فرهنگی و دانش بین نژادهای گوناگون بوده‌است.
در تازه‌ترین رویداد متعلق به این راه، شاهزاده بدر بن عبدالله بن فرحان وزیر فرهنگ سعودی اعلام کرد، این جاده تاریخی به زودی در فهرست جهانی یونسکو ثبت می‌شود.
وزیر فرهنگ سعودی با اشاره به این که این مسیر از کوفه در عراق تا مکه در سعودی کشیده شده، تأکید کرد که وزارتخانه وی در حال همکاری با عراق برای ثبت مسیر تاریخی «درب زبیده» در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
او توضیح داد که «درب زبیده» که بیش از هزار و ۴۰۰ کیلومتر امتداد دارد، یکی از قدیمی‌ترین مسیرهای تجاری در شبه جزیره عربی و یکی از مهم‌ترین مسیرهای زیارتی حج در آن زمان است که یک شریان اقتصادی و ایستگاه‌هایی برای تبادل فرهنگی را تشکیل می‌داد.
شاهزاده بدر بن عبدالله اظهار کرد که میراث فرهنگی سعودی برای فعال کردن این مسیر تاریخی، فرهنگی و میراثی تلاش خواهد کرد.
از نظر تاریخی، نام «درب زبیده» متعلق به زبیده بنت جعفر، همسر خلیفه عباسی هارون الرشید است که برای انجام مراسم حج این راه را طی کرد، اما او به دلیل ناهمواری و خشکی آن مشقت زیادی را تحمل کرد. او نذر کرد که هیچ حاجی شرایط مشابهی را پشت سر نگذارد، بنابراین توجه خود را معطوف به «درب زبیده» کرد که شامل ۲۷ ایستگاه شد که در مجاورت با آن کاخ‌ها، قلعه‌ها، حوضچه‌ها و چاه‌های به سبک معماری چشمگیر ساخته شده‌است.
پادشاهی عربی سعودی تاکنون پنج اثر را در فهرست میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) ثبت کرده‌است. فهرست یونسکو شامل ۹۶۲ مکان میراثی و طبیعی در سراسر جهان در ۱۵۷ کشور است.
تلاش‌ها برای فعال سازی و احیای «درب زبیده» در چارچوب تقویت روابط دو جانبه بین ریاض و بغداد انجام می‌شود. روابط دو کشور در دوره اخیر، از طریق جلسات رسمی، سفرها و امضای تعدادی از توافق‌نامه‌های تحت حمایت «شورای هماهنگی سعودی و عراق» برای اجرای اقدامات مشترک بین دو کشور با شتاب مواجه شد.
مدائن صالح اولین مکان میراثی سعودی است که در سال ۲۰۰۸ به ثبت رسید و به دنبال آن محله طریف «الدرعیه» در ۲۰۱۰ ثبت شد.
سپس شهر تاریخی جده در ۲۰۱۴، سنگ نوشته‌ها در حائل در سال ۲۰۱۵ و سرانجام، واحه الاحسا در ۲۰۱۸ از سوی یونسکو ثبت شدند.