گرما و تاریکی ره‌آورد بحران برق در ایران

مردم ناراضی: برق اتمی کجاست؟

این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است
این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است
TT

گرما و تاریکی ره‌آورد بحران برق در ایران

این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است
این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است

ادامه قطعی غیربرنامه‌ریزی شده برق در ایران واکنش‌های تند مردم را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت، وزیر نیرو اما علت این اوضاع را جنگ اقتصادی دشمن توأم با جنگ روانی، گرمای زودهنگام و کاهش باران توصیف کرد. همزمان، دما در برخی شهرها به پنجاه درجه سانتیگراد نزدیک شده‌است.
قطعی برق در بسیاری از نقاط ایران، صدای اعتراض کاربران توییتر را درآورد و در پی آن، هشتگ «#قطعی_برق» نیز در توییتر ترند شد.
در حالی که وزیر نیرو هفته گذشته از رایگان کردن برق ۵ میلیون مشترک خبر داده بود، ایران چند روز است که شاهد قطعی برق بود که همین موضوع موجب اعتراض مردم شد. به عنوان مثال، یکی از کاربران نوشت «منظورشان از رایگان کردن این بوده که قطع می‌کنیم تا دیگر نیازی به پرداخت قبض نداشته باشید».
برخی از کاربران نیز سخنان سال گذشته حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران مبنی بر اینکه «علت اعتماد مردم این است که می‌بینند برق‌شان در شرایط تحریم و در تابستان قطع نمی‌شود» را به سخره گرفتند.
علی کریمی بازیکن بازنشسته و سرشناس فوتبال ایران نیز به قطعی برق در ایران واکنش نشان داد و نوشت: «مشکل امروز ما این است که زبان مدیران بیشتر از مغزشان کار می‌کند».

بیت کوین مزرعه‌ای برای سپاه

بسیاری از توییتری‌ها دلیل اصلی قطعی برق را استخراج بیت کوین توسط چینی‌ها دانستند. شماری از خبرگزاری‌های داخلی هم گزارش دادند که با شدت گرفتن مصرف برق در کشور، برق برخی مراکز مجاز استخراج رمز ارز قطع شده‌است. کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس ایران اما ارتباط استخراج رمز ارزها با قطعی برق را نادرست خواند و علت را فرسودگی شبکه تولید و توزیع دانست.
در حالی‌که مقامات ایرانی می‌گویند قطعی برق در کشور طی روزهای اخیر ناشی از استخراج رمزارزها است، نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد حدود ۴٫۵ درصد از مجموع استخراج بیت کوین در جهان در ایران انجام می‌شود.
به گزارش مؤسسه تحلیل بلاکچین الیپتیک (Elliptic)، ایران برای کاهش تأثیر تحریم‌های وضع شده توسط آمریکا به استخراج رمزارزها روی آورده‌است و سالانه حدود یک میلیارد دلار از محل تولید بیتکوین درآمد کسب می‌کند.
از چندسال پیش نهادهای وابسته به سپاه پاسداران اقدام به استخراج و ماینینگ رمزارز کردند و اکنون استخراج خانگی نیز رایج شده‌است.
پیش از این، وب‌سایت زیتون، با اتکا بر «آمار غیررسمی» از «رد پای سپاه» در «افزایش مصرف برق» و «استخراج بیت‌کوین» خبر داد و نوشت اکثر «۱۸۰ هزار دستگاه ماینر» موجود ثبت‌شده در ایران «در اختیار شرکت‌ها و نهادهای وابسته به سپاه» است».
در این میان، بسیاری از کارشناسان علت قطعی برق را عملکرد نادرست وزارت نیرو می‌دانند و می‌گویند: «وزارت نیرو به وظایفش در قانون برنامه ششم عمل نکرده و از ۱۰۰ درصد ساخت نیروگاه‌ها ۴۴ درصد محقق شده‌است».

پیامدها

قطع برق به جز خاموشی و از کار افتادن وسایل سرمایشی و گرمایشی مشکلات و پیامدهای ناگواری ایجاد کرده‌است. محمدعلی محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایران در این باره گفت که «قطعی برق مشکلاتی در روند واکسیناسیون و نگهداری واکسن و ارائه خدمات به مردم در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی به وجود آورده‌است».
به خطر افتادن جان بیماران بستری شده در خانه، نگرانی حسین کرمانپور رئیس اورژانس بیمارستان سینا و مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام‌پزشکی را به همراه داشته‌است. او می‌گوید: «در کنار تأمین‌نشدن اکسیژن برای بیمارانی که در خانه‌ها بستری هستند، کاهش تهویه هوا به‌دلیل قطعی کولرهای آبی مشکل‌ساز است. وقتی برق قطع می‌شود و دستگاه‌ها از کار می‌افتند، میزان اکسیژن در خون بیماران کم می‌شود و ممکن است آنها را تا پای مرگ ببرد».
سردار محمد حسین حمیدی رئیس پلیس راهور پایتخت نیز گفت: «قطعی برق در سطح معابر و چهارراه‌ها موجب سردرگمی رانندگان، افزایش تصادف، اختلال در نظم شهری و وضعیت ترافیکی می‌شود».
صابر پرنیان مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران نیز از قطعی برق بدون برنامه و اطلاع قبلی در شهرک‌های صنعتی و ضرر و زیان تولیدکنندگان طی هفته گذشته خبر داد.
حسین حق وردی نماینده شهریار در مجلس شورای اسلامی نیز گفت که «سوءمدیریت مصرف انرژی و قطع مکرر آب و برق در حال تبدیل شدن به مسئله حاد امنیتی است. اما یک نفر هم نیست که به مردم توضیح دهد علت قطعی برق چیست».

واکنش‌ها

بحران برق در ایران واکنش رسانه‌ها را نیز به همراه داشته‌است. سایت «الف» در این باره نوشت: «این اتفاق به نارضایتی عمومی منجر شده و به بسیاری از صنایع و کسب و کارها نیز لطمه زده‌است. بسیاری از مردم نگران هستند که قطعی برق در ماه‌های آینده نیز تکرار شود و کالای مهم دیگری دیگر به سبد آرزوهای مردم اضافه شود!».
روزنامه «آرمان ملی» نیز نوشت: «صنعت برق کشور امروز در شرایطی قرار گرفته که صرفاً به‌دنبال حفظ شبکه و تجهیزات موجود در کشور است و فرصتی هم برای نوسازی و حرکت به سمت تنوع‌بخشی منابع تولید انرژی ندارد. اگرچه که مسئولان این حوزه به‌جای تغییر رویکرد خود و توجه به توسعه زیرساخت‌ها انگشت اتهامی خود را متوجه مصرف بیش از اندازه مردم به‌ویژه تولیدکنندگان خانگی رمزارزها گرفته‌اند موضوعی که به‌نظر می‌رسد بیشتر جنبه فرار رو به جلو و پاک‌کردن صورت مسئله را دارد. از طرفی سال‌های سال است که مردم هزینه انرژی هسته‌ای را می‌پردازند در سال‌های اولیه گفته می‌شد قرار است برق هسته‌ای تولید شود که هم پایدارتر است و هم ارزان‌تر و هم نامحدود! حالا با گذشته چند دهه خبری از برق اتمی نیست».
خبرگزاری «تسنیم» نیز نوشت: «استان‌های جنوبی با توجه به اقلیم خاص در این فصل سال با گرمای طاقت‌فرسایی مواجه اند که قطع برق در ساعات اوج گرما توسط دولت جز بی‌تدبیری محض و ظلم به مردم این استان‌ها نمی‌تواند باشد». از نظر این خبرگزاری، «عدم تولید برق توسط انرژی هسته‌ای به علت تعهدات برجامی است».

قطعی ادامه‌دار

قطعی برق در بسیاری از مناطق ایران، احتمال ادامه‌دار بودن این خاموشی‌ها وجود دارد. طبق اعلام شرکت توزیع برق تهران ادامه‌دار بودن قطعی برق بستگی به میزان مصرف مشترکان دارد اگر مصرف بیش از حد توان شبکه باشد قطعاً خاموشی اعمال می‌شود.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.