گرما و تاریکی ره‌آورد بحران برق در ایران

مردم ناراضی: برق اتمی کجاست؟

این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است
این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است
TT

گرما و تاریکی ره‌آورد بحران برق در ایران

این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است
این فرایند منجر به ایجاد مشکلات در روند واکسیناسیون و ارائه خدمات بیمارستانی، بحران در تأمین آب شرب، افزایش تصادفات رانندگی، قطعی اینترنت و ازکار افتادن خودپردازها شده‌است

ادامه قطعی غیربرنامه‌ریزی شده برق در ایران واکنش‌های تند مردم را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت، وزیر نیرو اما علت این اوضاع را جنگ اقتصادی دشمن توأم با جنگ روانی، گرمای زودهنگام و کاهش باران توصیف کرد. همزمان، دما در برخی شهرها به پنجاه درجه سانتیگراد نزدیک شده‌است.
قطعی برق در بسیاری از نقاط ایران، صدای اعتراض کاربران توییتر را درآورد و در پی آن، هشتگ «#قطعی_برق» نیز در توییتر ترند شد.
در حالی که وزیر نیرو هفته گذشته از رایگان کردن برق ۵ میلیون مشترک خبر داده بود، ایران چند روز است که شاهد قطعی برق بود که همین موضوع موجب اعتراض مردم شد. به عنوان مثال، یکی از کاربران نوشت «منظورشان از رایگان کردن این بوده که قطع می‌کنیم تا دیگر نیازی به پرداخت قبض نداشته باشید».
برخی از کاربران نیز سخنان سال گذشته حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران مبنی بر اینکه «علت اعتماد مردم این است که می‌بینند برق‌شان در شرایط تحریم و در تابستان قطع نمی‌شود» را به سخره گرفتند.
علی کریمی بازیکن بازنشسته و سرشناس فوتبال ایران نیز به قطعی برق در ایران واکنش نشان داد و نوشت: «مشکل امروز ما این است که زبان مدیران بیشتر از مغزشان کار می‌کند».

بیت کوین مزرعه‌ای برای سپاه

بسیاری از توییتری‌ها دلیل اصلی قطعی برق را استخراج بیت کوین توسط چینی‌ها دانستند. شماری از خبرگزاری‌های داخلی هم گزارش دادند که با شدت گرفتن مصرف برق در کشور، برق برخی مراکز مجاز استخراج رمز ارز قطع شده‌است. کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس ایران اما ارتباط استخراج رمز ارزها با قطعی برق را نادرست خواند و علت را فرسودگی شبکه تولید و توزیع دانست.
در حالی‌که مقامات ایرانی می‌گویند قطعی برق در کشور طی روزهای اخیر ناشی از استخراج رمزارزها است، نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد حدود ۴٫۵ درصد از مجموع استخراج بیت کوین در جهان در ایران انجام می‌شود.
به گزارش مؤسسه تحلیل بلاکچین الیپتیک (Elliptic)، ایران برای کاهش تأثیر تحریم‌های وضع شده توسط آمریکا به استخراج رمزارزها روی آورده‌است و سالانه حدود یک میلیارد دلار از محل تولید بیتکوین درآمد کسب می‌کند.
از چندسال پیش نهادهای وابسته به سپاه پاسداران اقدام به استخراج و ماینینگ رمزارز کردند و اکنون استخراج خانگی نیز رایج شده‌است.
پیش از این، وب‌سایت زیتون، با اتکا بر «آمار غیررسمی» از «رد پای سپاه» در «افزایش مصرف برق» و «استخراج بیت‌کوین» خبر داد و نوشت اکثر «۱۸۰ هزار دستگاه ماینر» موجود ثبت‌شده در ایران «در اختیار شرکت‌ها و نهادهای وابسته به سپاه» است».
در این میان، بسیاری از کارشناسان علت قطعی برق را عملکرد نادرست وزارت نیرو می‌دانند و می‌گویند: «وزارت نیرو به وظایفش در قانون برنامه ششم عمل نکرده و از ۱۰۰ درصد ساخت نیروگاه‌ها ۴۴ درصد محقق شده‌است».

پیامدها

قطع برق به جز خاموشی و از کار افتادن وسایل سرمایشی و گرمایشی مشکلات و پیامدهای ناگواری ایجاد کرده‌است. محمدعلی محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایران در این باره گفت که «قطعی برق مشکلاتی در روند واکسیناسیون و نگهداری واکسن و ارائه خدمات به مردم در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی به وجود آورده‌است».
به خطر افتادن جان بیماران بستری شده در خانه، نگرانی حسین کرمانپور رئیس اورژانس بیمارستان سینا و مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام‌پزشکی را به همراه داشته‌است. او می‌گوید: «در کنار تأمین‌نشدن اکسیژن برای بیمارانی که در خانه‌ها بستری هستند، کاهش تهویه هوا به‌دلیل قطعی کولرهای آبی مشکل‌ساز است. وقتی برق قطع می‌شود و دستگاه‌ها از کار می‌افتند، میزان اکسیژن در خون بیماران کم می‌شود و ممکن است آنها را تا پای مرگ ببرد».
سردار محمد حسین حمیدی رئیس پلیس راهور پایتخت نیز گفت: «قطعی برق در سطح معابر و چهارراه‌ها موجب سردرگمی رانندگان، افزایش تصادف، اختلال در نظم شهری و وضعیت ترافیکی می‌شود».
صابر پرنیان مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران نیز از قطعی برق بدون برنامه و اطلاع قبلی در شهرک‌های صنعتی و ضرر و زیان تولیدکنندگان طی هفته گذشته خبر داد.
حسین حق وردی نماینده شهریار در مجلس شورای اسلامی نیز گفت که «سوءمدیریت مصرف انرژی و قطع مکرر آب و برق در حال تبدیل شدن به مسئله حاد امنیتی است. اما یک نفر هم نیست که به مردم توضیح دهد علت قطعی برق چیست».

واکنش‌ها

بحران برق در ایران واکنش رسانه‌ها را نیز به همراه داشته‌است. سایت «الف» در این باره نوشت: «این اتفاق به نارضایتی عمومی منجر شده و به بسیاری از صنایع و کسب و کارها نیز لطمه زده‌است. بسیاری از مردم نگران هستند که قطعی برق در ماه‌های آینده نیز تکرار شود و کالای مهم دیگری دیگر به سبد آرزوهای مردم اضافه شود!».
روزنامه «آرمان ملی» نیز نوشت: «صنعت برق کشور امروز در شرایطی قرار گرفته که صرفاً به‌دنبال حفظ شبکه و تجهیزات موجود در کشور است و فرصتی هم برای نوسازی و حرکت به سمت تنوع‌بخشی منابع تولید انرژی ندارد. اگرچه که مسئولان این حوزه به‌جای تغییر رویکرد خود و توجه به توسعه زیرساخت‌ها انگشت اتهامی خود را متوجه مصرف بیش از اندازه مردم به‌ویژه تولیدکنندگان خانگی رمزارزها گرفته‌اند موضوعی که به‌نظر می‌رسد بیشتر جنبه فرار رو به جلو و پاک‌کردن صورت مسئله را دارد. از طرفی سال‌های سال است که مردم هزینه انرژی هسته‌ای را می‌پردازند در سال‌های اولیه گفته می‌شد قرار است برق هسته‌ای تولید شود که هم پایدارتر است و هم ارزان‌تر و هم نامحدود! حالا با گذشته چند دهه خبری از برق اتمی نیست».
خبرگزاری «تسنیم» نیز نوشت: «استان‌های جنوبی با توجه به اقلیم خاص در این فصل سال با گرمای طاقت‌فرسایی مواجه اند که قطع برق در ساعات اوج گرما توسط دولت جز بی‌تدبیری محض و ظلم به مردم این استان‌ها نمی‌تواند باشد». از نظر این خبرگزاری، «عدم تولید برق توسط انرژی هسته‌ای به علت تعهدات برجامی است».

قطعی ادامه‌دار

قطعی برق در بسیاری از مناطق ایران، احتمال ادامه‌دار بودن این خاموشی‌ها وجود دارد. طبق اعلام شرکت توزیع برق تهران ادامه‌دار بودن قطعی برق بستگی به میزان مصرف مشترکان دارد اگر مصرف بیش از حد توان شبکه باشد قطعاً خاموشی اعمال می‌شود.



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»