کارون خشک می‌شود؟

در پی ادامه سیاست انتقال آب از سرشاخه‌ها، سدسازی و تغییرات اقلیمی، کارون در یک قدمی خشکیدن قرار گرفته‌است

عكس: مهر نيوز
عكس: مهر نيوز
TT

کارون خشک می‌شود؟

عكس: مهر نيوز
عكس: مهر نيوز

آژیر خطر کم‌آبی و خشکسالی در ایران دوباره به صدا درآمد و در تازه‌ترین پرده، رود کارون که زمانی به عنوان پرآب‌ترین رود کشور بود، به زمین خاکی برای فوتبال تبدیل شده‌است.
در روزهای گذشته خبرگزاری‌های داخلی ایران، تصاویری از رود کارون در محدوده اهواز منتشر کردند که آب در قسمت‌های بسیار زیادی از آن جریان ندارد. این تصاویر که کاهش محسوس آورد طبیعی اصلی‌ترین رودخانه خوزستان آن هم در میانه بهار را نشان می‌دهد، موجب واکنش‌هایی در شبکه‌های اجتماعی نیز شده‌است.
قطار خشکسالی در هیمن جا متوقف نشده و تالاب جازموریان در سیستان و بلوچستان را از روی زمین محو کرده و باتلاق گاوخونی در فلات مرکزی کویر شده‌است. برخی از تالاب‌ها در استان فارس نیز حال و روز خوشی ندارند.

* جنگ آب از استان‌ها به روستاها رسیده‌است

عیسی کلانتری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط زیست ایران با اشاره به گسترش بحران منابع آب در این کشور گفته‌است: «جنگ آب بین استان‌ها شروع شده» و «از استان به استان در حال رسیدن از روستا به روستا است».
کلانتری از استان‌های اصفهان، چهار محال بختیاری، یزد، خوزستان و لرستان به عنوان مناطقی نام برده که جنگ آب در به جریان افتاده‌است.

* آب شور؛ کابوس نخلستان‌های خوزستان

دبی آب کارون ۲۶۰ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت. کارشناسان می‌گویند خشکی این رودخانه، مخاطرات محیط زیستی و اجتماعی به همراه دارد.
در همین باره، محمد درویش رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در مصاحبه با «همشهری»، با اشاره به تبعات محیط زیستی و اجتماعی خشکیدگی کارون، مهم‌ترین دلیل خشکی کارون را سدها می‌داند و می‌گوید، «دبی حال حاضر رودخانه کارون در محدوده پل سفید اهواز به کمتر از ۲۱۰ مترمکعب در ثانیه کاهش پیدا کرده‌است. این عدد برای اواسط اردیبهشت بسیار نگران کننده است؛ چون اگر دبی کارون به کمتر از ۱۵۰ مترمکعب در ثانیه برسد، احتمال اینکه در مواقع مد، آب شور خلیج به نخلستان‌ها وارد شود، زیاد است و فاجعه بزرگ اقتصادی – محیط زیستی برای جنوب خوزستان، اروندکنار (قصبه) و شادگان (دورق) به همراه خواهد آورد».

* غارت آب کارون در سرشاخه‌ها

در این میان، فعالان محیط زیست، این وضعیت را پیام آور روزهای دشوار در تابستان ۱۴۰۰ می‌دانند. هژیر کیانی دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط‌زیست خوزستان به سایت «نورنیوز» گفته‌است: «بحران آب در ایران و به خصوص در خوزستان از روستاهای دهدز در شمال تا روستاهای جُفیر در جنوب، محصول بی‌برنامگی و سوءمدیریت است».
کیانی با اشاره به غارت آب کارون در سرشاخه‌های این رود، گفت: «اراده وزارت نیرو برای خشکانیدن جلگه خوزستان و مهاجرت مردم، پیامدهای خطرناکی به دنبال خواهد داشت».

* کشاندن آب‌های یک گوشه به گوشه دیگر موجب نجات مقصد نمی‌شود

در میان انکار نقش مسئله انتقال آب در خشکیدن رودخانه‌ها از سوی مقامات محلی در خوزستان، هاشم فاطمی وانانی مدیر دفتر حفاظت کیفی منابع آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با «جام‌جم» انتقال غیرکارشناسی آب را علت العلل مصائب در حوزه کارون می‌داند و می‌گوید: «سرشاخه اصلی کارون، کوهرنگ است که در مسیر آن تا به حال سه تونل انتقال آب ساخته شده که سهم زیست‌محیطی کارون را برمی‌دارند و تونل بهشت‌آباد که تونل چهارمی است اگر ساخته شود عملاً ارتباط کارون با سرشاخه اصلی که کوهرنگ باشد قطع می‌شود».



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»