کارون خشک می‌شود؟

در پی ادامه سیاست انتقال آب از سرشاخه‌ها، سدسازی و تغییرات اقلیمی، کارون در یک قدمی خشکیدن قرار گرفته‌است

عكس: مهر نيوز
عكس: مهر نيوز
TT

کارون خشک می‌شود؟

عكس: مهر نيوز
عكس: مهر نيوز

آژیر خطر کم‌آبی و خشکسالی در ایران دوباره به صدا درآمد و در تازه‌ترین پرده، رود کارون که زمانی به عنوان پرآب‌ترین رود کشور بود، به زمین خاکی برای فوتبال تبدیل شده‌است.
در روزهای گذشته خبرگزاری‌های داخلی ایران، تصاویری از رود کارون در محدوده اهواز منتشر کردند که آب در قسمت‌های بسیار زیادی از آن جریان ندارد. این تصاویر که کاهش محسوس آورد طبیعی اصلی‌ترین رودخانه خوزستان آن هم در میانه بهار را نشان می‌دهد، موجب واکنش‌هایی در شبکه‌های اجتماعی نیز شده‌است.
قطار خشکسالی در هیمن جا متوقف نشده و تالاب جازموریان در سیستان و بلوچستان را از روی زمین محو کرده و باتلاق گاوخونی در فلات مرکزی کویر شده‌است. برخی از تالاب‌ها در استان فارس نیز حال و روز خوشی ندارند.

* جنگ آب از استان‌ها به روستاها رسیده‌است

عیسی کلانتری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط زیست ایران با اشاره به گسترش بحران منابع آب در این کشور گفته‌است: «جنگ آب بین استان‌ها شروع شده» و «از استان به استان در حال رسیدن از روستا به روستا است».
کلانتری از استان‌های اصفهان، چهار محال بختیاری، یزد، خوزستان و لرستان به عنوان مناطقی نام برده که جنگ آب در به جریان افتاده‌است.

* آب شور؛ کابوس نخلستان‌های خوزستان

دبی آب کارون ۲۶۰ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت. کارشناسان می‌گویند خشکی این رودخانه، مخاطرات محیط زیستی و اجتماعی به همراه دارد.
در همین باره، محمد درویش رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در مصاحبه با «همشهری»، با اشاره به تبعات محیط زیستی و اجتماعی خشکیدگی کارون، مهم‌ترین دلیل خشکی کارون را سدها می‌داند و می‌گوید، «دبی حال حاضر رودخانه کارون در محدوده پل سفید اهواز به کمتر از ۲۱۰ مترمکعب در ثانیه کاهش پیدا کرده‌است. این عدد برای اواسط اردیبهشت بسیار نگران کننده است؛ چون اگر دبی کارون به کمتر از ۱۵۰ مترمکعب در ثانیه برسد، احتمال اینکه در مواقع مد، آب شور خلیج به نخلستان‌ها وارد شود، زیاد است و فاجعه بزرگ اقتصادی – محیط زیستی برای جنوب خوزستان، اروندکنار (قصبه) و شادگان (دورق) به همراه خواهد آورد».

* غارت آب کارون در سرشاخه‌ها

در این میان، فعالان محیط زیست، این وضعیت را پیام آور روزهای دشوار در تابستان ۱۴۰۰ می‌دانند. هژیر کیانی دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط‌زیست خوزستان به سایت «نورنیوز» گفته‌است: «بحران آب در ایران و به خصوص در خوزستان از روستاهای دهدز در شمال تا روستاهای جُفیر در جنوب، محصول بی‌برنامگی و سوءمدیریت است».
کیانی با اشاره به غارت آب کارون در سرشاخه‌های این رود، گفت: «اراده وزارت نیرو برای خشکانیدن جلگه خوزستان و مهاجرت مردم، پیامدهای خطرناکی به دنبال خواهد داشت».

* کشاندن آب‌های یک گوشه به گوشه دیگر موجب نجات مقصد نمی‌شود

در میان انکار نقش مسئله انتقال آب در خشکیدن رودخانه‌ها از سوی مقامات محلی در خوزستان، هاشم فاطمی وانانی مدیر دفتر حفاظت کیفی منابع آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با «جام‌جم» انتقال غیرکارشناسی آب را علت العلل مصائب در حوزه کارون می‌داند و می‌گوید: «سرشاخه اصلی کارون، کوهرنگ است که در مسیر آن تا به حال سه تونل انتقال آب ساخته شده که سهم زیست‌محیطی کارون را برمی‌دارند و تونل بهشت‌آباد که تونل چهارمی است اگر ساخته شود عملاً ارتباط کارون با سرشاخه اصلی که کوهرنگ باشد قطع می‌شود».



طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
TT

طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)

در حالی که جامعه جهانی منتظر است رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، در تاریخ ۲۰ ژانویه وارد کاخ سفید شود و گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه برخورد او با مسائل جهانی زیاد است، گزارش‌هایی در تل‌آویو منتشر شده که نشان می‌دهد طی ماه‌های گذشته، چندین طرح توسط اعضای تیم ترامپ، با مشارکت مقامات اسرائیلی، آماده شده است. یکی از این طرح‌ها سرنگونی نظام ایران است.

برنامه‌های مشترک آمریکا و اسرائیل

روزنامه «یسرائیل هیوم» که به جناح راست حاکم در اسرائیل نزدیک است، گزارش داده این برنامه‌ها نشان‌دهنده منافع مشترک آمریکا و اسرائیل هستند. این روزنامه به انتصاب‌های ترامپ در تیمش اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از این رویکرد دانسته است. طبق این گزارش، ایران متوجه این تحولات شده و عملیات «الوعد الصادق ۳» را که برای پاسخ به حمله بزرگ اسرائیل در ۲۶ اکتبر آماده شده بود، متوقف کرده است.

از سوی دیگر، روزنامه «یدیعوت آحارونوت» به نقل از منابع آمریکایی گزارش داده که بحث‌هایی در رهبری ایران درباره امکان مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید با دولت ترامپ یا ادامه سیاست‌های تهاجمی در جریان است.

«خبرهای ناخوشایند» برای ایران

یکی از تحلیلگران عربی روزنامه «هاآرتص» نوشته است: «رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، این هفته صدمین روز ریاست‌جمهوری خود را جشن گرفت، اما خبرها خوب نیستند. ارزش ریال ایران طی این مدت ۲۰ درصد کاهش یافته و قیمت کالاهای اساسی، برق، آب و حمل‌ونقل بین ۲۵ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. همچنین بیش از ۴۴۰ نفر اعدام شده‌اند، تقریباً دو برابر دوره رئیس‌جمهور پیشین، ابراهیم رئیسی.»

وی افزود: «به زودی مشکلات بیشتری انتظار می‌رود. در بودجه سال آینده کاهش شدید در هزینه‌های رفاه و افزایش ۴۰ درصدی قیمت سوخت پیش‌بینی شده است. این امر نگرانی‌ها از وقوع اعتراضات گسترده مشابه سال ۲۰۱۹ را افزایش داده، اعتراضاتی که در آن حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند. در همین حال، بودجه نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران نسبت به سال گذشته ۲۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.»

«شبکه‌ای ضد ایران»

در برابر «تهدید آمریکا» که با تیم ترامپ شکل گرفته، ایران در تلاش است تا یک سیستم دفاعی سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای خود ایجاد کند. رسانه‌های اسرائیلی تأیید کرده‌اند که مذاکراتی میان ایران و دولت کنونی آمریکا، از طریق بغداد انجام شده و تیم ترامپ نیز در جریان آن قرار گرفته است. این مذاکرات شامل توافقاتی اولیه است، از جمله اینکه ایران دیگر شبه‌نظامیان شیعه وابسته به خود را در عراق علیه آمریکا تحریک نکند و به اهداف آمریکایی و اسرائیلی حمله نکند. در مقابل، عراق متعهد شده تا شورشیان کرد ایرانی را که علیه ایران فعالیت می‌کنند، خلع سلاح کند.

پیشنهاد ترامپ برای توافق

منابعی گفته‌اند ایران خواهان بازگشت به سخنان ترامپ در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که او پس از خروج از توافق هسته‌ای گفت: «همه کاری که باید انجام شود این است که تماس بگیرند و با من بنشینند. ما می‌توانیم یک توافق منصفانه داشته باشیم. هدف ما فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم و حتی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا دوباره به شرایط عالی بازگردند.»

این اظهارات برخلاف مواضع تیم ترامپ در آن زمان بود، که شامل خواسته‌های سخت‌گیرانه‌ای از ایران بود. این خواسته‌ها توسط مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت، مطرح شده بود، از جمله: توقف غنی‌سازی اورانیوم در هر سطح و مقدار، توقف تولید موشک‌های بالستیک، توقف حمایت از حماس، حزب‌الله و جهاد اسلامی، خروج نیروهای ایرانی و حامیانشان از سوریه، و توقف حمایت از حوثی‌ها در یمن.

نگرانی‌ها در تهران

مسئولان ایرانی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ترامپ همان شخصی است که از توافق هسته‌ای خارج شد یا فردی که به دنبال یک «توافق منصفانه» است؟ آیا او خواسته‌های سخت‌گیرانه پمپئو را دوباره مطرح خواهد کرد یا تنها به یک توافق هسته‌ای رضایت می‌دهد؟

برخی تحلیلگران معتقدند اینکه آمریکا به اسرائیل چراغ سبز برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نشان دهد، هنوز نیاز به اثبات دارد. اگر سیاست‌های ترامپ در دوره اول او را معیار قرار دهیم، جنگی فراگیر در خاورمیانه که آمریکا را مستقیماً درگیر کند، احتمالاً چیزی نیست که واشنگتن یا حتی تهران بخواهد.

تردیدها درباره توانایی اسرائیل

در حالی که اسرائیل موفقیت‌هایی در آسیب زدن به سامانه‌های دفاع هوایی ایران داشته، کارشناسان خارجی تردید دارند که اسرائیل بتواند بدون همکاری آمریکا تمام تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران را نابود کند. این مسائل در تماس‌های تلفنی میان نتانیاهو و ترامپ از زمان انتخابات مطرح شده و همچنین توسط ران درمر، یکی از وزرای نزدیک به نتانیاهو، در سفرش به آمریکا پیگیری شده است.