نگاهی به سیر تحول هنر ایران طی ۵ هزار سال در گالری لندن

گزارش «الشرق الاوسط» از نمایشگاه «حماسه ایران» در موزه «ویکتوریا و آلبرت»

EPA
EPA
TT

نگاهی به سیر تحول هنر ایران طی ۵ هزار سال در گالری لندن

EPA
EPA

با بازگشایی موزه‌ها در لندن، نمایشگاه «حماسه ایران» در موزه «ویکتوریا و آلبرت» در حال جریان است. هدف از این نمایشگاه ارائه تاریخچه مختصری از فرهنگ و هنر در ایران و آثاری از ۵ هزار سال پیش تا تاریخ معاصر این کشور است.
هدفی بسیار بلند پروازانه که اجرای آن در سطح حرفه ای انجام شده‌است. با این حال، موزه قطب‌نمای خود را کمی تغییر داده‌است. از آنجا که نمایشگاه به‌طور کلی مانند نمایشگاه‌های برگزارشده توسط موزه بریتانیا به جای روی نمایش آثار مربوط به طراحی، مد و جواهرات این بار روی تاریخ، باستان‌شناسی، نسخه‌های خطی و غیره تمرکز کرده‌است.
تریسترام هانت مدیر موزه ویکتوریا و آلبرت در این باره می‌گوید، این نمایشگاه که برای اولین با این موضوع برگزار می‌شود، ۹۰ سال هنرهای ایران را نمایش می‌دهد و تلاش می‌کند تا معادله دشوار ترکیب آثار باستانی و هنر اسلامی، تا زمان معاصر را محقق سازد.
وی اضافه می‌کند که این نمایشگاه انتقال ایران به قرن بیست و یکم، از مجسمه‌سازی، سرامیک و فرش گرفته تا منسوجات، عکاسی و فیلم.

EPA

* بخش‌های نمایشگاه

اما بگذارید به نمایشگاه برگردیم، جایی که به ۱۰ قسمت تقسیم شده‌است؛ نمایشگاه از فن آوری‌های مدرن استفاده کرده‌است، همچنین از فیلم‌های ماجراجویانه که ما را به دل ایران باستان، رنگ‌ها، نقاشی‌های دیواری حکاکی شده، نمونه‌های آجرکاری از گنبدهای شهر با نصب طاق‌های تزئینی در سقف می‌برد.
در آغاز، و در بخش‌های ابتدایی، ما شاهد مدل‌های مختلف نقاشی دیواری و مجسمه‌هایی هستیم که یادآور آثار باستانی فرعونی است، با جزئیات مختلف و نحوه تصویر مردم. نقاشی‌های دیواری و مجسمه‌ها که تصویرگر مردم در کنار حیواناتی مانند آهو، شیر و برخی پرندگان هستند، غافلگیرمان می‌کنند، این نقوش روی ظروف سفالی مانند ظروف، دسته‌های تبر و جام‌های طلا نیز تکرار شده‌اند.
در بخش «اولین امپراتوری پارسی»، ما تمدن شهر «تخت جمشید» را از طریق کتیبه‌های سنگی رنگارنگ، در قالب یک تجسم و تخیل تصویری از شکل اصلی آن، کاوش می‌کنیم. در اینجا نیز آثار فلزی مانند جواهرات، سکه‌های پول، ظروف طلا و نقره عرضه شدند. همچنین نمادهای برجسته شامل استوانه کوروش امانت گرفته شده از موزه بریتانیا مشاهده می‌شوند.
از جمله بخش‌های جالب توجه، بخشی با عنوان «کتاب پادشاهان» است که نمونه‌هایی از مینیاتورها و نسخه‌های خطی را به تصویر می‌کشد و صحنه‌هایی از حماسه «شاهنامه» فردوسی را به تصویر می‌کشد؛ این اشعار یکی از مهم‌ترین اشعار حماسی در جهان به‌شمار می‌رود که این شاعر در حدود سال ۱۰۱۰ میلادی آنها را سروده‌است.
EPA
در بخش «تغییر دین»، آثاری را مشاهده می‌کنیم که تأثیر ورود اسلام به ایران در قرن هفتم میلادی را نشان می‌دهد. در این بخش نسخه‌های کمیاب قرآن و سرامیک‌های حاوی کتیبه‌های قرآنی ارائه شده‌است. در اینجا نیز ما نقش زبان عربی را که به زبان مشترک زندگی فکری در کشور تبدیل شده‌است، کشف می‌کنیم. در همین حال هنر خوشنویسی عربی نیز پیشرفت چشمگیری می‌کند و به یکی مولفه‌های مهم طراحی ایرانی تبدیل می‌شود.
یکی از نکات جالب توجه در این نمایشگاه تمرکز آشکار بر شعر فارسی است، به طوری که ما متوجه می‌شویم که چگونه زبان نوشتاری فارسی چگونه در قالب خط عربی به عنوان زبان ادبی در دربار سلطنتی در شرق ایران ظهور کرده‌است. در اینجا می‌بینیم که چگونه شعر به دلیل استفاده از کتیبه‌ها و نقش‌های شاعرانه بر روی سرامیک‌ها و فرش‌ها، به بخشی از هنرهای تجسمی تبدیل شده‌است. یکی از نمونه‌ها را در فرش‌های نفیس ساخته شده که حاوی ابیاتی از حافظ شاعر مشهور است مشاهده می‌کنیم. روی تعدادی از قطعات دیگر از جمله سفال و فلز نیز دارای شعر هستند.
برای بازآفرینی شکوه و عظمت معماری اسلامی در اصفهان، سه تابلو با ارتفاع ده متر، که نمونه‌های آجرکاری در گنبدهای شهر را به صورت قوس‌هایی مشابه گنبد مساجد نمایش داده شده‌است. نقاشی‌های معماری قرن نوزدهم و مجموعه ای از نقاشی روی کاشی درباری بخش دیگری از این نمایشگاه است. این بخش به چگونگی بهره‌مندی ایران از تاثیرپذیری از جهان - به ویژه از چین - می‌پردازد، برای مثال با تکامل استفاده از رنگ آبی روی قطعات سفید سرامیکی، این امر اثبات می‌شود.

EPA
*هنر مدرن و معاصر

بخش پایانی نمایشگاه نمونه‌هایی از هنر مدرن و معاصر را ارائه می‌دهد که بهترین بخش آن نیز هست. ما در اینجا آثار هنرمندانیرا می‌بینیم که حوادث سیاسی و اجتماعی رخ داده در قرن بیستم و بیست و یکم در این کشور را لمس و بسیاری از آنها برای فرار از سانسور و ظلم به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند و در آثار آنها صدای بلند عشق، آزادی و غربت مشهود است.
این بخش، تحت عنوان «ایران مدرن و معاصر»، به یک دوره تحول اجتماعی و سیاسی پویا در ایران می‌پردازد، از جمله افزایش سفرهای بین‌المللی و همچنین مخالفت‌های سیاسی، انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق و تأسیس جمهوری اسلامی. در این قسمت آثاری از سیراک ملکونیان طراح و نقاش، پرویز تناولی تندیسگر و مجسمه‌ساز، منیر شاهرودی فرمانفرمائیان نقاش و گرافیست و کلکسیون دار و بهمن محصص بهمن محصص نقاش و مجسمه‌ساز نشان داده شده‌است.

EPA

اینا سرکهانی ساندام مسئول هماهنگی نمایشگاه می‌گوید که هنر معاصر ایران «پرنشاط و پرهیجان است، هنری روشنفکر و دلنواز است، همچنین پر از تنوع و کیفیت است».
ما در ادامه، چاره ای جز سرخوردن در خطوط قرمز محمد احصایی نقاش، گرافیست و خوشنویس در نقاشی غول پیکر او، به نام «او بخشنده است» نداریم. در اینجا می‌بینیم که نقاشی‌های رنگ روغن با رنگ‌ها و احساسات جوشنده آمیخته شده‌است، مانند نقاشی علی بنی صدر که سبک خلاقیت و زیبایی بصری این هنرمند نیز در آن دیده می‌شود.

همچنین، یک نقاشی معروف از فرهاد مشیری نقاش و خطاط با عنوان «عشق» را می‌بینیم که با ذرات کریستال درخشان روی پس زمینه سیاه نوشته شده‌است و تقابل و تناقض بین والایی احساسات در کلمه و معنای آن و بین ماده گرایی خالص در کریستال ارزان قیمت را نشان می‌دهد. نظردادن در مورد تأثیر تمدن مدرن بر فرهنگ معاصر ایران که توسط شیرین علی‌آبادی هنرمند عکاس از طریق عکسی با عنوان «ترکیبی ۳» ارائه شده‌است، عکسی از یک دختر ایرانی با موهای بور و بانداژ بینی اش، نشان دهنده گسترش جراحی زیبایی بینی در ایران است. این نمایشگاه تا ۱۲ سپتامبر ادامه خواهد داشت.



سعودی با ثبت ۸ سایت باستانی در یونسکو به هدف ۲۰۳۰ رسید



روستای الفاو هشتمین منطقه باستانی سعودی در فهرست یونسکو است (واس)
روستای الفاو هشتمین منطقه باستانی سعودی در فهرست یونسکو است (واس)
TT

سعودی با ثبت ۸ سایت باستانی در یونسکو به هدف ۲۰۳۰ رسید



روستای الفاو هشتمین منطقه باستانی سعودی در فهرست یونسکو است (واس)
روستای الفاو هشتمین منطقه باستانی سعودی در فهرست یونسکو است (واس)

هشتمین سایت باستانی سعودی در فهرست یونسکو (سازمان علمی و آموزشی و فرهنگی جهان) ثبت شد و بدین ترتیب سعودی به هدف سند چشم انداز ۲۰۳۰ رسید. منطقه باستانی الفاو واقع در جنوب ریاض روز شنبه (۲۷ جولای) در جریان چهل و ششمین نشست کمیته میراث جهانی در نیودلهی هند در فهرست یونسکو قرار گرفت.
منظر فرهنگی «الفاو» به عنوان هشتمین سایت فرهنگی بسیار ارزشمند میراث جهانی در فهرست یونسکو ثبت شد. شهر «هگرا» در العلا و «حی الطریف» در منطقه باستانی الدرعیه و منطقه تاریخی جده و هنرهای صخره نگاری در حائل و واحه احساء و منطقه فرهنگی «حمی» در نجران و منطقه حفاظت شده «عروق بنی معارض» در سعودی پیش از این در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت شده اند.
شاهزاده بدر بن عبد الله بن فرحان وزیر فرهنگ در اکانت خود در شبکه اجتماعی «اکس» گفت «وزارت فرهنگ با ثبت منطقه باستانی «الفاو» در فهرست میراث جهانی یونسکو به هدف سند چشم انداز ۲۰۳۰ که ثبت ۸ منطقه باستانی در یونسکو است رسید.
عملکرد موفق دست اندرکاران حوزه فرهنگ سعودی در ثبت مناطق باستانی و تاریخی این کشور در فهرست یونسکو در سال های گذشته باعث شد تا میراث طبیعی و زیست محیطی این کشور در کانون توجه جهان و گردشگران قرار بگیرد و نیز اقدامات متنوعی برای حفاظت از تنوع طبیعی و اجرای ابتکار عمل های خلاقانه در حوزه صیانت از محیط زیست اجرا شود.
وزیر فرهنگ سعودی گفت «این گام ثمره توجه گسترده ملک سلمان بن عبد العزیز خادم حرمین شریفین و شاهزاده محمد بن سلمان بن عبد العزیز ولیعهد و نخست وزیر به حوزه میراث ملی و فرهنگی است».
او افزود «ثبت مناطق باستانی و فرهنگی به عنوان میراث ملموس و ناملموس یونسکو بیانگر پیشینه ژرف تاریخی و نقش پیشروی سعودی برای حفاظت از میراث مشترک جهانی در قالب سند چشم انداز ۲۰۳۰ است. در این سند بر اهمیت افتخار به هویت ملی که میراث ملی بوده تاکید شده است.

روستای «الفاو» سکونتگاه بسیاری از سلسله های پادشاهی و تمدن های کهن (واس)
شاهزاده بدر بن عبد الله بن فرحان یادآور شد «سعودی به اهمیت میراث ملی و فرهنگی و صیانت از آن و اطلاع رسانی در مورد آن در سطح بین المللی پی برده است و این اقدامات می تواند بستر محکمی برای حال و نقشه راهی برای کار و فعالیت آینده فراهم کند».
وزیر فرهنگ سعودی توضیح داد «این وزارتخانه به تلاش برای توسعه و توجه به میراث ملی و مطرح کردن آن در سطح جهان ادامه می دهد تا این سایت های باستانی پایدار بمانند و به نسل های بعدی منتقل شوند».
منطقه «الفاو» در محوطه ۲.۵۰ کیلومتر مربع در اطراف ربع الخالی در استان وادی الدواسر در جنوب منطقه ریاض قرار دارد و یک منطقه حائل ۲۷۵ کیلومتر مربعی دور تا دور آن را گرفته است. «الفاو» یک گذرگاه تنگ بین بیابان ربع الخالی و رشته کوه های طویق است. «الفاو» پایتخت نخستین پادشاهی کنده بوده و نقش و موقعیت برجسته ای در شبه جزیره عرب از نیمه قرن اول قبل از میلاد تا اوایل قرن چهارم میلادی داشت. این منطقه با توجه به پیشینه تاریخی و باستانی از جمله بزرگ ترین و شناخته شده ترین مقاصد باستانی در سعودی و یکی از مهم ترین مناطق تاریخی در جهان است.

روستای «الفاو» پایتخت پادشاهی کهن کنده در شبه جزیره عرب بوده است (واس)
منطقه الفاو در قدیم مرکز تجاری مهم و محل تردد کاروان های فلزات و غلات و پارچه بوده است. کاروان ها از مقصد پادشاهی سبا و معین و قتبان و حضرموت و حمیر از الفاو رد می شدند و به سمت نجران و از آنجا به الافلاج و سپس الیمامه و بعد نیز به طرف شرق یعنی خلیج و شمال به عراق و شام می رفتند.
«الفاو» یکی از نمادهای تعامل سازنده بین انسان و طبیعت است و نقش و نگارهای بسیاری متعلق به دوران قدیم و مقبره های غول پیکر با سازه های مشخص و همگام با نقش و نگارهای باستانی در «الفاو» وجود دارد. نمادها و آثار معماری فراوانی از منطقه کاروانسراها که در «الفاو» قرار داشته هنوز به چشم می خورد؛ از جمله محوطه باستانی با سیستم های آبیاری متنوع که کشفیات تاریخی و صخره نگاره های جذاب و دیدنی و کتیبه های باستانی فراوانی را در خود جای داده است.
نمایندگی سعودی در یونسکو تلاش گسترده ای برای ثبت این مناطق باستانی سعودی انجام داد. این اقدامات با هدایت «کمیسیون میراث ملی» و همکاری «کمیته ملی فرهنگ و علوم و آموزش» سعودی و مقامات محلی ریاض و «مرکز ملی افزایش پوشش گیاهی» و «دانشگاه ملک سعود» و «جامعه بومی» استان وادی الدواسر صورت گرفتند.

روستای «الفاو» پیشینه فرهنگی سترگ و جایگاه تاریخی دارد (واس)
کمیسیون میراث ملی سعودی تلاش های بی وقفه برای حفاظت از میراث فرهنگی پربار سعودی و معرفی آن در سطح داخلی و خارجی انجام می دهد تا روایتگر غنای تاریخ و فرهنگ این کشور به عنوان سکونتگاه تمدن های انسانی متعدد در طول تاریخ باشد.