با بازگشایی موزه‌ها در لندن، نمایشگاه «حماسه ایران» در موزه «ویکتوریا و آلبرت» در حال جریان است. هدف از این نمایشگاه ارائه تاریخچه مختصری از فرهنگ و هنر در ایران و آثاری از ۵ هزار سال پیش تا تاریخ معاصر این کشور است.
هدفی بسیار بلند پروازانه که اجرای آن در سطح حرفه ای انجام شده‌است. با این حال، موزه قطب‌نمای خود را کمی تغییر داده‌است. از آنجا که نمایشگاه به‌طور کلی مانند نمایشگاه‌های برگزارشده توسط موزه بریتانیا به جای روی نمایش آثار مربوط به طراحی، مد و جواهرات این بار روی تاریخ، باستان‌شناسی، نسخه‌های خطی و غیره تمرکز کرده‌است.
تریسترام هانت مدیر موزه ویکتوریا و آلبرت در این باره می‌گوید، این نمایشگاه که برای اولین با این موضوع برگزار می‌شود، ۹۰ سال هنرهای ایران را نمایش می‌دهد و تلاش می‌کند تا معادله دشوار ترکیب آثار باستانی و هنر اسلامی، تا زمان معاصر را محقق سازد.
وی اضافه می‌کند که این نمایشگاه انتقال ایران به قرن بیست و یکم، از مجسمه‌سازی، سرامیک و فرش گرفته تا منسوجات، عکاسی و فیلم.
* بخش‌های نمایشگاه
اما بگذارید به نمایشگاه برگردیم، جایی که به ۱۰ قسمت تقسیم شده‌است؛ نمایشگاه از فن آوری‌های مدرن استفاده کرده‌است، همچنین از فیلم‌های ماجراجویانه که ما را به دل ایران باستان، رنگ‌ها، نقاشی‌های دیواری حکاکی شده، نمونه‌های آجرکاری از گنبدهای شهر با نصب طاق‌های تزئینی در سقف می‌برد.
در آغاز، و در بخش‌های ابتدایی، ما شاهد مدل‌های مختلف نقاشی دیواری و مجسمه‌هایی هستیم که یادآور آثار باستانی فرعونی است، با جزئیات مختلف و نحوه تصویر مردم. نقاشی‌های دیواری و مجسمه‌ها که تصویرگر مردم در کنار حیواناتی مانند آهو، شیر و برخی پرندگان هستند، غافلگیرمان می‌کنند، این نقوش روی ظروف سفالی مانند ظروف، دسته‌های تبر و جام‌های طلا نیز تکرار شده‌اند.
در بخش «اولین امپراتوری پارسی»، ما تمدن شهر «تخت جمشید» را از طریق کتیبه‌های سنگی رنگارنگ، در قالب یک تجسم و تخیل تصویری از شکل اصلی آن، کاوش می‌کنیم. در اینجا نیز آثار فلزی مانند جواهرات، سکه‌های پول، ظروف طلا و نقره عرضه شدند. همچنین نمادهای برجسته شامل استوانه کوروش امانت گرفته شده از موزه بریتانیا مشاهده می‌شوند.
از جمله بخش‌های جالب توجه، بخشی با عنوان «کتاب پادشاهان» است که نمونه‌هایی از مینیاتورها و نسخه‌های خطی را به تصویر می‌کشد و صحنه‌هایی از حماسه «شاهنامه» فردوسی را به تصویر می‌کشد؛ این اشعار یکی از مهم‌ترین اشعار حماسی در جهان به‌شمار می‌رود که این شاعر در حدود سال ۱۰۱۰ میلادی آنها را سروده‌است.
در بخش «تغییر دین»، آثاری را مشاهده می‌کنیم که تأثیر ورود اسلام به ایران در قرن هفتم میلادی را نشان می‌دهد. در این بخش نسخه‌های کمیاب قرآن و سرامیک‌های حاوی کتیبه‌های قرآنی ارائه شده‌است. در اینجا نیز ما نقش زبان عربی را که به زبان مشترک زندگی فکری در کشور تبدیل شده‌است، کشف می‌کنیم. در همین حال هنر خوشنویسی عربی نیز پیشرفت چشمگیری می‌کند و به یکی مولفه‌های مهم طراحی ایرانی تبدیل می‌شود.
یکی از نکات جالب توجه در این نمایشگاه تمرکز آشکار بر شعر فارسی است، به طوری که ما متوجه می‌شویم که چگونه زبان نوشتاری فارسی چگونه در قالب خط عربی به عنوان زبان ادبی در دربار سلطنتی در شرق ایران ظهور کرده‌است. در اینجا می‌بینیم که چگونه شعر به دلیل استفاده از کتیبه‌ها و نقش‌های شاعرانه بر روی سرامیک‌ها و فرش‌ها، به بخشی از هنرهای تجسمی تبدیل شده‌است. یکی از نمونه‌ها را در فرش‌های نفیس ساخته شده که حاوی ابیاتی از حافظ شاعر مشهور است مشاهده می‌کنیم. روی تعدادی از قطعات دیگر از جمله سفال و فلز نیز دارای شعر هستند.
برای بازآفرینی شکوه و عظمت معماری اسلامی در اصفهان، سه تابلو با ارتفاع ده متر، که نمونه‌های آجرکاری در گنبدهای شهر را به صورت قوس‌هایی مشابه گنبد مساجد نمایش داده شده‌است. نقاشی‌های معماری قرن نوزدهم و مجموعه ای از نقاشی روی کاشی درباری بخش دیگری از این نمایشگاه است. این بخش به چگونگی بهره‌مندی ایران از تاثیرپذیری از جهان - به ویژه از چین - می‌پردازد، برای مثال با تکامل استفاده از رنگ آبی روی قطعات سفید سرامیکی، این امر اثبات می‌شود.
*هنر مدرن و معاصر
بخش پایانی نمایشگاه نمونه‌هایی از هنر مدرن و معاصر را ارائه می‌دهد که بهترین بخش آن نیز هست. ما در اینجا آثار هنرمندانیرا می‌بینیم که حوادث سیاسی و اجتماعی رخ داده در قرن بیستم و بیست و یکم در این کشور را لمس و بسیاری از آنها برای فرار از سانسور و ظلم به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند و در آثار آنها صدای بلند عشق، آزادی و غربت مشهود است.
این بخش، تحت عنوان «ایران مدرن و معاصر»، به یک دوره تحول اجتماعی و سیاسی پویا در ایران می‌پردازد، از جمله افزایش سفرهای بین‌المللی و همچنین مخالفت‌های سیاسی، انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق و تأسیس جمهوری اسلامی. در این قسمت آثاری از سیراک ملکونیان طراح و نقاش، پرویز تناولی تندیسگر و مجسمه‌ساز، منیر شاهرودی فرمانفرمائیان نقاش و گرافیست و کلکسیون دار و بهمن محصص بهمن محصص نقاش و مجسمه‌ساز نشان داده شده‌است.
اینا سرکهانی ساندام مسئول هماهنگی نمایشگاه می‌گوید که هنر معاصر ایران «پرنشاط و پرهیجان است، هنری روشنفکر و دلنواز است، همچنین پر از تنوع و کیفیت است».
ما در ادامه، چاره ای جز سرخوردن در خطوط قرمز محمد احصایی نقاش، گرافیست و خوشنویس در نقاشی غول پیکر او، به نام «او بخشنده است» نداریم. در اینجا می‌بینیم که نقاشی‌های رنگ روغن با رنگ‌ها و احساسات جوشنده آمیخته شده‌است، مانند نقاشی علی بنی صدر که سبک خلاقیت و زیبایی بصری این هنرمند نیز در آن دیده می‌شود.
همچنین، یک نقاشی معروف از فرهاد مشیری نقاش و خطاط با عنوان «عشق» را می‌بینیم که با ذرات کریستال درخشان روی پس زمینه سیاه نوشته شده‌است و تقابل و تناقض بین والایی احساسات در کلمه و معنای آن و بین ماده گرایی خالص در کریستال ارزان قیمت را نشان می‌دهد. نظردادن در مورد تأثیر تمدن مدرن بر فرهنگ معاصر ایران که توسط شیرین علی‌آبادی هنرمند عکاس از طریق عکسی با عنوان «ترکیبی ۳» ارائه شده‌است، عکسی از یک دختر ایرانی با موهای بور و بانداژ بینی اش، نشان دهنده گسترش جراحی زیبایی بینی در ایران است. این نمایشگاه تا ۱۲ سپتامبر ادامه خواهد داشت.
