طرح دو عضو ارشد کنگره آمریکا برای جایگزینی توافق هسته‌ای

طرحی برای احیای «بانک سوخت هسته‌ای» و مهار «نفوذ ایران»

طرح دو عضو ارشد کنگره آمریکا برای جایگزینی توافق هسته‌ای
TT

طرح دو عضو ارشد کنگره آمریکا برای جایگزینی توافق هسته‌ای

طرح دو عضو ارشد کنگره آمریکا برای جایگزینی توافق هسته‌ای

در یک همکاری بی‌سابقه بین احزاب دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا، دو شخصیت برجسته در این دو حزب در مورد استراتژی واحدی برای مقابله با اهداف هسته ای ایران خارج از چارچوب توافق هسته ای با تهران توافق کردند.
 باب منندز سناتور دموکرات رئیس کمیته روابط خارجی سنا و لیندسی گراهام سناتور برجسته جمهوری‌خواه، یک طرح جایگزین برای توافق هسته ای با هدف مهار جاه طلبی‌های هسته ای ایران و محدود کردن فعالیت‌های بی‌ثبات کننده آن در منطقه ارائه دادند.
این دو سناتور ارشد و از مخالفان توافق هسته‌ای در مطلبی که روز پنج شنبه (۱۳ خرداد) در روزنامه واشینگتن پُست منتشر شد، نوشتند: «سوءبرداشت متداولی وجود دارد مبنی بر اینکه مخالفان توافق هسته‌ای ایران مخالف دیپلماسی با این کشور نیز هستند».
در ادامه این یادداشت آمده‌است: «ما طی بیش از ۲۵ سالی که در کنگره حضور داشته‌ایم همواره از دیپلماسی متکی به تحریم‌ها حمایت با هدف پایان دادن به برنامه‌های خطرناک هسته‌ای ایران و مهار ستیزه‌جویی‌های منطقه‌ای این کشور حمایت کرده‌ایم».
نگارندگان نامه در ادامه جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا را به عدم بازگشت به برجام فراخواندند و پیشنهاد دادند: «معتقدیم روشی برای رسیدن به مصالحه وجود دارد که ضمن برخورداری شدن از حمایت کشورهای منطقه، با هدف اعلام‌شده ایران برای دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و جلوگیری از شکل‌گیری مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه مطابقت دارد».
آنها افزودند: «معتقدیم کشورهایی که مایل به برخورداری از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز جهت تأمین برق و شغل برای مردمشان هستند باید بتوانند این کار را به طریقی ایمن انجام دهند. پیشنهاد ما این است که یک گام ملموس برای رسیدن به این هدف، ایجاد یک بانک سوخت هسته‌ای در منطقه است».
این دو سناتور با خروج دولت ترامپ از این توافق و تشدید فعالیت‌های هسته ای ایران، توافق هسته ای با تهران را «شکسته» توصیف کردند.
آنها اظهار کردند که در سال ۲۰۱۸ هشدار داده بودند که خروج از توافق بدون برنامه دیپلماتیک منجر به افزایش تهدید ایران خواهد شد، «و این همان اتفاقی است که رخ داده‌است. ایران تحرکات خود را افزایش داد، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اخراج کرد، میزان غنی سازی را تا ۶۰ درصد افزایش داد و راکتورهای هسته ای پیشرفته ایجاد کرد».
گراهام و منندز ایران را متهم کردند که برای افزایش تنش در منطقه تلاش می‌کند تا موقعیت قوی تری در مذاکرات به دست آورد.
آنها اشاره کردند که گزارش‌های اطلاعاتی آمریکا حاکی از آن است که ایران و متحدانش به برنامه‌ریزی برای حملات تروریستی علیه آمریکایی‌ها و منافع آمریکا در منطقه ادامه می‌دهند و «از طریق اینترنت عملیات بی‌ثبات کننده و ذخایر سلاح‌های بالستیک تهران را افزایش می‌دهند».
نمایندگان مجلس سؤال کردند که «چرا باید تلاش‌های دیپلماتیک خود را فقط به کنترل برنامه هسته‌ای ایران محدود کنیم؟»
آنها گفتند: «ایران حتی در حین اجرای توافق هسته ای، به انتقال سلاح‌های پیشرفته به حزب‌الله و پشتیبانی از رژیم ظالم بشار اسد در سوریه و حوثی‌ها در یمن، جایی که نفوذ خود را افزایش داده‌است، ادامه داد».
منندز و گراهام همچنین نوشته‌اند: «اگر ایران نسبت به مطالبات مربوط توقف پشتیبانی از تروریسم و در منطقه پاسخ مثبت دهد، باید برای کاهش بیشتر تحریم‌ها در ازای آن هم به عنوان بخشی از مشوق‌های ارائه شده توسط ایالات متحده در قبال پاسخگویی به خواسته‌های آن آمادگی داشته باشیم. نمایندگان مجلس همچنین از بایدن خواستند تا برای آزادی زندانیان آمریکایی در تهران تلاش کند.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»