قاضی تحت تحریم آمریکا پیروز احتمالی انتخابات ایران

REUTERS
REUTERS
TT

قاضی تحت تحریم آمریکا پیروز احتمالی انتخابات ایران

REUTERS
REUTERS

ایرانی‌ها امروز جمعه در حالی برای انتخابات ریاست جمهوری به پای صندوق‌های رای رفتند که علیرغم احتمال تعداد زیاد تحریم کنندگان انتخابات در سایه نارضایتی از اوضاع دشوار اقتصادی، پیش‌بینی می‌شود یک قاضی تندرو تحت تحریم‌های آمریکا پیروز این رقابت اعلام شود.
به گزارش خبرگزاری رویترز، با توجه به مه آلود بودن تلاش‌های ایران برای احیای توافق هسته ای سال ۲۰۱۵، تحلیلگران ایرانی، مشارکت در انتخابات را به عنوان همه‌پرسی روش رهبر ایران در مدیریت بحران‌ها می‌دانند.
آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران، خواستار مشارکت گسترده در انتخابات شد و پس از رأی دادن در تهران گفت: «هر رأی وزن خود را دارد … بیایید، شرکت کنید و رئیس‌جمهور خود را انتخاب کنید … این برای آینده کشور شما مهم است».
محتمل‌ترین نامزد جانشینی حسن روحانی، ابراهیم رئیسی (۶۰ ساله) فوق محافظه کار است. رئیس‌جمهور بر امور روزمره دولت نظارت می‌کند و به رهبری گزارش می‌دهد.
این گزارش می افزاید: رئیسی که منتقد بی‌امان غرب مانند خامنه ای است، به اتهام دست داشتن در اعدام زندانیان سیاسی دهه‌ها پیش، تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد.
جیسون برودسکی تحلیلگر سیاسی، گفت: «اگر رئیسی انتخاب شود، او اولین رئیس‌جمهور ایران در تاریخ معاصر خواهد بود که نه تنها قبل از تصدی مقام، بلکه در زمان ریاست جمهوری مورد تحریم قرار می‌گیرد».
اگرچه صدها ایرانی از جمله بستگان مخالفان کشته شده در طول انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، خواستار تحریم انتخابات شد، انتظار می‌رود طرفداران وفادار دستگاه مذهبی به رئیسی رای دهند.
یک جوان با اشاره به ایرانیانی که توسط دشمنان کشته شدند، به تلویزیون دولتی گفت: «به احترام شهدا رای خواهم داد».
تلویزیون دولتی صحنه‌هایی از صف‌های طولانی کشیده شده به خارج از مراکز محل اخذ رای در چندین شهر را نشان داد.
بیش از ۵۹ میلیون ایرانی واجد شرایط رای دادن هستند.
مراکز رأی دهی در ساعت ۱۹:۳۰ به وقت گرینویچ بسته می‌شود، اما می‌توان آنها را برای دو ساعت دیگر تمدید کرد. انتظار می‌رود نتایج بعد از ظهر شنبه اعلام شود.
فرزانه ۵۸ ساله از شهر مرکزی یزد گفت: «رای من یک نه بزرگ به جمهوری اسلامی». وی گفت، برخلاف آنچه در تلویزیون دولتی نشان داده شد، «در اینجا تقریباً مراکز رای دهی خالی هستند».

* کم فروغ شدن ستاره عمل گرایان

پیروزی رئیسی، کم فروغ شدن ستاره سیاستمداران عملگرا را تأیید خواهد کرد، از جمله آنها روحانی است که با تصمیم واشنگتن برای خروج از توافق هسته ای و اعمال مجدد تحریم‌ها ضعیف شده‌است، در اقدامی که موجبات تضعیف همگرایی با غرب را فراهم کرده‌است.
با اعمال مجدد تحریم‌ها، صادرات نفت از ۲٫۸ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ به حدود ۲۰۰ هزار بشکه در برخی از ماه‌های سال ۲۰۲۰ کاهش یافته‌است، اگرچه تعداد آن افزایش یافته‌است. ریال ایران نیز از سال ۲۰۱۸ تاکنون ۷۰ درصد ارزش خود را از دست داده‌است.
رهبری مذهبی در ایران که به دلیل نرخ بالای تورم با ۳۹٪ و بیکاری با ۱۱٪ تحت فشار است، به مشارکت بالای مردم برای تقویت مشروعیت آن نیاز دارد، مشروعیتی که از سال ۲۰۱۷ با اعتراضات پی در پی علیه فقر و محدودیت‌های سیاسی آسیب دیده‌است.
روحانی پس از انداختن رأی خود گفت: «انتخابات مهم است و علیرغم مشکلات موجود باید در انتخابات شرکت کنیم و رای دهیم، ای کاش از روز ثبت‌نام نامزدها تا به امروز هیچ مشکلی نداشتیم»، اشاره ای آشکار به کمیسیون تندرو انتخابات (شورای نگهبان) که مانع حضور نامزدهای محافظه کار معتدل و برجسته شده‌است.
نظرسنجی‌های رسمی نشان می‌دهد که مشارکت از ۴۴ درصد فراتر نمی‌رود، رقمی که بسیار کمتر از انتخابات قبلی است.
حرف آخر دربارهٔ سیاست‌های هسته ای این کشور، نه از سوی رئیس‌جمهور، بلکه توسط خامنه ای زده می‌شود؛ بنابراین، پیروزی رئیسی، تلاش برای احیای توافق هسته ای و رهایی از تأثیر تحریم‌های نفتی و مالی ایران را مختل نخواهد کرد.

*مشکلات اقتصادی

در زمانه ای که مردم در داخل بیشترین سختی اقتصادی را احساس می‌کنند، حاکمان ایران نمی‌توانند ریسک آغاز مذاکرات از نقطه صفر را پس از انتخابات داشته باشند، زیرا آنها دریافتند که سرنوشت سیاسی آنها در گرو رفع بحران شدید اقتصادی است.
یک مقام دولتی با اشاره به رئیسی به رویترز گفت: «اگر او نتواند بحران اقتصادی را برطرف کند، ناگزیر اعتراضات فوران خواهد کرد».
رویترز می افزاید: سابقه رئیسی به عنوان قاضی تندرو ممکن است باعث نگرانی واشنگتن و لیبرال‌های ایرانی، به ویژه در سایه تمرکز رئیس‌جمهور آمریکا جو بایدن روی مسائل حقوق بشر در سراسر جهان شود.
خامنه ای در سال ۲۰۱۹ رئیسی که یک روحانی با مراتب متوسط علمی است، را به عنوان رئیس قوه قضاییه منصوب کرد. چند ماه پس از انتصاب، ایالات متحده او را به دلیل نقض حقوق بشر از جمله اعدام زندانیان سیاسی در دهه ۱۹۸۰ و سرکوب ناآرامی‌ها در سال ۲۰۰۹، تحریم کرد.
ایران هرگز انجام اعدام‌های دسته جمعی را تأیید نکرده و نیز صحبتی دربارهٔ آنها نکرده‌است. رئیسی، ۶۰ ساله، نیز به‌طور علنی دربارهٔ نقش خود در چنین رویدادهایی اظهارنظر نکرده‌است. طبق این گزارش، برجسته‌ترین رقیب رئیسی عبدالناصر همتی عملگرا و رئیس کل سابق بانک مرکزی است که می‌گوید پیروزی هر تندرویی منجر به تحریم‌های بیشتر از جانب قدرت‌های خارجی می‌شود.
وی در مبارزات انتخاباتی گفته‌است که اگر واشنگتن به «همزیستی مثبت» با تهران متعهد شود، ایران می‌تواند با ایالات متحده گفت و گو کند.
براساس گزارش رویترز، رئیسی از سپاه پاسداران، نهاد قدرتمندی که طی سال‌ها با طرح‌های اصلاحی مخالف بوده، نظارت بر سرکوب اعتراضات را بر عهده داشته و از نیروهای نیابتی برای طرح نفوذ منطقه ای ایران استفاده کرده، حمایت قابل توجهی می‌شود.
رئیس می‌گوید از گفت و گوها با شش قدرت بزرگ برای احیای مجدد حمایت می‌کند، اما در عین حال، او که همچون خامنه ای در زمینه تنش زدایی با غرب مردد است، می‌گوید هرگونه احیای مجدد توافق تنها از طریق یک دولت قدرتمند قابل دستیابی است.



احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)
TT

احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)

یک دیپلمات ارشد اروپایی بر این باور است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال مذاکره مستقیم و محرمانه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است و احتمالاً پیش از اکتبر ۲۰۲۵ به یک توافق جدید دست خواهد یافت.

این دیپلمات که از مذاکرات هسته‌ای پیشین با ایران آگاهی گسترده‌ای دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» اظهار کرد که ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به توافقی جدید با تهران خواهد داشت؛ توافقی که جایگزین توافق کنونی می‌شود، توافقی که دولت اول ترامپ از آن خارج شد و اعتبار آن در اکتبر آینده به پایان می‌رسد.

وی تأکید کرد که واشنگتن احتمالاً مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد.

در گذشته، واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیمی را پیش از توافق هسته‌ای سال ۲۰۰۵ در مسقط، پایتخت عمان، برگزار کردند. همچنین، پس از شکست مذاکرات وین، دور جدیدی از گفتگوها در دوحه انجام شد، جایی که اتحادیه اروپا نقش میانجی را بر عهده داشت.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، مذاکرات هسته‌ای را با ایران در قالب گروه ۱+۵ از سر گرفت تا این توافق را به‌طور کامل احیا کند.

در تابستان ۲۰۲۳، مذاکره‌کنندگان اروپایی پیش‌نویس یک توافق را به ایران ارائه دادند، آن‌هم پس از بیش از هفت دور مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده که در وین برگزار شد و در آن، سه کشور اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به همراه روسیه و چین حضور داشتند. اما ایران در آخرین لحظات از امضای توافق خودداری کرد و خواستار امتیازات بیشتری از دولت بایدن شد، امری که واشنگتن نپذیرفت.

ایران «ضعیف‌تر از گذشته» است

این دیپلمات اروپایی که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با «الشرق الاوسط» گفت‌وگو کرد، معتقد است که هر توافقی که اکنون میان واشنگتن و تهران حاصل شود، «بهتر از توافقی نخواهد بود که ایران دو سال پیش رد کرد».

با این حال، وی خوش‌بین است که توافقی تا پیش از اکتبر حاصل شود و افزود: «ایران در حال حاضر در موقعیتی ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد» زیرا نفوذ نیروهای نیابتی آن در منطقه به شکلی بی‌سابقه تضعیف شده است.

وی تأکید کرد که «این موضوع به این معناست که هر توافق هسته‌ای جدیدی گسترده‌تر خواهد بود و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را نیز شامل خواهد شد»؛ مسئله‌ای که تا پیش از این حتی تصور آن نیز ممکن نبود.

برخی کشورهای منطقه‌ای همواره خواستار توافقی گسترده‌تر با ایران بوده‌اند که علاوه بر برنامه هسته‌ای، مداخله‌های منطقه‌ای تهران را نیز محدود کند، اما ایران تاکنون این درخواست را رد کرده است.

ترامپ پیشتر با صدور یک فرمان اجرایی، تحریم‌های ایران را تشدید کرد، اما همزمان اعلام نمود که دولت او «به دنبال مذاکره و دستیابی به توافقی جدید با تهران است».

این دیپلمات اروپایی اظهار کرد که تلاش‌های ترامپ در این زمینه «جدی» است، زیرا او «می‌خواهد نام خود را در تاریخ به‌عنوان یک توافق‌ساز ثبت کند».

بااین‌حال، وی به یک مانع کلیدی اشاره کرد که هنوز پابرجاست: «عدم وجود یک مذاکره‌کننده از سوی آمریکا». وی توضیح داد که دولت جدید ایالات متحده هنوز جانشینی برای رابرت مالی، نماینده ویژه سابق در امور ایران، تعیین نکرده است.

رابرت مالی به دلیل «انتقال اطلاعات محرمانه به طرف ایرانی در جریان مذاکرات غیرمستقیم در وین» از سمت خود تعلیق و مجوزهای امنیتی‌اش لغو شد.

این دیپلمات اظهار کرد که ایران در انتظار تعیین مذاکره‌کننده‌ای از سوی واشنگتن است و «بسیار مشتاق» مذاکره با ایالات متحده می‌باشد.

او حتی مدعی شد که «ایران حاضر است هر توافقی را بپذیرد تا تحریم‌ها علیه این کشور برداشته شود».

وی افزود که این بار «مشوق‌ها و تضمین‌های اقتصادی از سوی اروپا ارائه نخواهد شد»، زیرا اروپا پس از خروج ایالات متحده از توافق و کاهش سطح تجارت با ایران «دیگر مورد اعتماد تهران نیست».

مخاطرات عدم دستیابی به توافق

بااینکه این دیپلمات مطمئن نبود که توافقی تا پیش از اکتبر ۲۰۲۵ حاصل شود، اما گفت: «اگر دولتی در آمریکا قادر به دستیابی به توافقی هسته‌ای با ایران باشد، قطعاً دولت ترامپ خواهد بود» زیرا ایران اطمینان خواهد داشت که هیچ دولت آمریکایی دیگری پس از او، این توافق را لغو نخواهد کرد؛ همان‌طور که ترامپ توافق دوران اوباما را لغو کرد.

وی هشدار داد که اگر توافقی قبل از این تاریخ حاصل نشود، کشورهای اروپایی ممکن است مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند، که منجر به بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خواهد شد.

سه کشور اروپایی در آخرین نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار دادند که «همکاری ایران در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد» و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور «به‌طور مداوم در حال افزایش است» به‌گونه‌ای که دیگر نمی‌توان اطمینان داشت که این فعالیت‌ها صلح‌آمیز باقی مانده‌اند.

این دیپلمات اروپایی هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق با ایران تا پیش از اکتبر، «خاورمیانه با یک بحران واقعی مواجه خواهد شد» و این موضوع اسرائیل را به حمله نظامی علیه ایران سوق خواهد داد.