ایرانی‌ها امروز جمعه در حالی برای انتخابات ریاست جمهوری به پای صندوق‌های رای رفتند که علیرغم احتمال تعداد زیاد تحریم کنندگان انتخابات در سایه نارضایتی از اوضاع دشوار اقتصادی، پیش‌بینی می‌شود یک قاضی تندرو تحت تحریم‌های آمریکا پیروز این رقابت اعلام شود.
به گزارش خبرگزاری رویترز، با توجه به مه آلود بودن تلاش‌های ایران برای احیای توافق هسته ای سال ۲۰۱۵، تحلیلگران ایرانی، مشارکت در انتخابات را به عنوان همه‌پرسی روش رهبر ایران در مدیریت بحران‌ها می‌دانند.
آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران، خواستار مشارکت گسترده در انتخابات شد و پس از رأی دادن در تهران گفت: «هر رأی وزن خود را دارد … بیایید، شرکت کنید و رئیس‌جمهور خود را انتخاب کنید … این برای آینده کشور شما مهم است».
محتمل‌ترین نامزد جانشینی حسن روحانی، ابراهیم رئیسی (۶۰ ساله) فوق محافظه کار است. رئیس‌جمهور بر امور روزمره دولت نظارت می‌کند و به رهبری گزارش می‌دهد.
این گزارش می افزاید: رئیسی که منتقد بی‌امان غرب مانند خامنه ای است، به اتهام دست داشتن در اعدام زندانیان سیاسی دهه‌ها پیش، تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد.
جیسون برودسکی تحلیلگر سیاسی، گفت: «اگر رئیسی انتخاب شود، او اولین رئیس‌جمهور ایران در تاریخ معاصر خواهد بود که نه تنها قبل از تصدی مقام، بلکه در زمان ریاست جمهوری مورد تحریم قرار می‌گیرد».
اگرچه صدها ایرانی از جمله بستگان مخالفان کشته شده در طول انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، خواستار تحریم انتخابات شد، انتظار می‌رود طرفداران وفادار دستگاه مذهبی به رئیسی رای دهند.
یک جوان با اشاره به ایرانیانی که توسط دشمنان کشته شدند، به تلویزیون دولتی گفت: «به احترام شهدا رای خواهم داد».
تلویزیون دولتی صحنه‌هایی از صف‌های طولانی کشیده شده به خارج از مراکز محل اخذ رای در چندین شهر را نشان داد.
بیش از ۵۹ میلیون ایرانی واجد شرایط رای دادن هستند.
مراکز رأی دهی در ساعت ۱۹:۳۰ به وقت گرینویچ بسته می‌شود، اما می‌توان آنها را برای دو ساعت دیگر تمدید کرد. انتظار می‌رود نتایج بعد از ظهر شنبه اعلام شود.
فرزانه ۵۸ ساله از شهر مرکزی یزد گفت: «رای من یک نه بزرگ به جمهوری اسلامی». وی گفت، برخلاف آنچه در تلویزیون دولتی نشان داده شد، «در اینجا تقریباً مراکز رای دهی خالی هستند».
* کم فروغ شدن ستاره عمل گرایان
پیروزی رئیسی، کم فروغ شدن ستاره سیاستمداران عملگرا را تأیید خواهد کرد، از جمله آنها روحانی است که با تصمیم واشنگتن برای خروج از توافق هسته ای و اعمال مجدد تحریم‌ها ضعیف شده‌است، در اقدامی که موجبات تضعیف همگرایی با غرب را فراهم کرده‌است.
با اعمال مجدد تحریم‌ها، صادرات نفت از ۲٫۸ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ به حدود ۲۰۰ هزار بشکه در برخی از ماه‌های سال ۲۰۲۰ کاهش یافته‌است، اگرچه تعداد آن افزایش یافته‌است. ریال ایران نیز از سال ۲۰۱۸ تاکنون ۷۰ درصد ارزش خود را از دست داده‌است.
رهبری مذهبی در ایران که به دلیل نرخ بالای تورم با ۳۹٪ و بیکاری با ۱۱٪ تحت فشار است، به مشارکت بالای مردم برای تقویت مشروعیت آن نیاز دارد، مشروعیتی که از سال ۲۰۱۷ با اعتراضات پی در پی علیه فقر و محدودیت‌های سیاسی آسیب دیده‌است.
روحانی پس از انداختن رأی خود گفت: «انتخابات مهم است و علیرغم مشکلات موجود باید در انتخابات شرکت کنیم و رای دهیم، ای کاش از روز ثبت‌نام نامزدها تا به امروز هیچ مشکلی نداشتیم»، اشاره ای آشکار به کمیسیون تندرو انتخابات (شورای نگهبان) که مانع حضور نامزدهای محافظه کار معتدل و برجسته شده‌است.
نظرسنجی‌های رسمی نشان می‌دهد که مشارکت از ۴۴ درصد فراتر نمی‌رود، رقمی که بسیار کمتر از انتخابات قبلی است.
حرف آخر دربارهٔ سیاست‌های هسته ای این کشور، نه از سوی رئیس‌جمهور، بلکه توسط خامنه ای زده می‌شود؛ بنابراین، پیروزی رئیسی، تلاش برای احیای توافق هسته ای و رهایی از تأثیر تحریم‌های نفتی و مالی ایران را مختل نخواهد کرد.
*مشکلات اقتصادی
در زمانه ای که مردم در داخل بیشترین سختی اقتصادی را احساس می‌کنند، حاکمان ایران نمی‌توانند ریسک آغاز مذاکرات از نقطه صفر را پس از انتخابات داشته باشند، زیرا آنها دریافتند که سرنوشت سیاسی آنها در گرو رفع بحران شدید اقتصادی است.
یک مقام دولتی با اشاره به رئیسی به رویترز گفت: «اگر او نتواند بحران اقتصادی را برطرف کند، ناگزیر اعتراضات فوران خواهد کرد».
رویترز می افزاید: سابقه رئیسی به عنوان قاضی تندرو ممکن است باعث نگرانی واشنگتن و لیبرال‌های ایرانی، به ویژه در سایه تمرکز رئیس‌جمهور آمریکا جو بایدن روی مسائل حقوق بشر در سراسر جهان شود.
خامنه ای در سال ۲۰۱۹ رئیسی که یک روحانی با مراتب متوسط علمی است، را به عنوان رئیس قوه قضاییه منصوب کرد. چند ماه پس از انتصاب، ایالات متحده او را به دلیل نقض حقوق بشر از جمله اعدام زندانیان سیاسی در دهه ۱۹۸۰ و سرکوب ناآرامی‌ها در سال ۲۰۰۹، تحریم کرد.
ایران هرگز انجام اعدام‌های دسته جمعی را تأیید نکرده و نیز صحبتی دربارهٔ آنها نکرده‌است. رئیسی، ۶۰ ساله، نیز به‌طور علنی دربارهٔ نقش خود در چنین رویدادهایی اظهارنظر نکرده‌است. طبق این گزارش، برجسته‌ترین رقیب رئیسی عبدالناصر همتی عملگرا و رئیس کل سابق بانک مرکزی است که می‌گوید پیروزی هر تندرویی منجر به تحریم‌های بیشتر از جانب قدرت‌های خارجی می‌شود.
وی در مبارزات انتخاباتی گفته‌است که اگر واشنگتن به «همزیستی مثبت» با تهران متعهد شود، ایران می‌تواند با ایالات متحده گفت و گو کند.
براساس گزارش رویترز، رئیسی از سپاه پاسداران، نهاد قدرتمندی که طی سال‌ها با طرح‌های اصلاحی مخالف بوده، نظارت بر سرکوب اعتراضات را بر عهده داشته و از نیروهای نیابتی برای طرح نفوذ منطقه ای ایران استفاده کرده، حمایت قابل توجهی می‌شود.
رئیس می‌گوید از گفت و گوها با شش قدرت بزرگ برای احیای مجدد حمایت می‌کند، اما در عین حال، او که همچون خامنه ای در زمینه تنش زدایی با غرب مردد است، می‌گوید هرگونه احیای مجدد توافق تنها از طریق یک دولت قدرتمند قابل دستیابی است.
