نماینده اتحادیه اروپا در سعودی به "الشرق الاوسط": دغدغه های کشورهای خلیج درباره اقدامات ایران را درک می کنیم

او گفت اصلاحات سعودی بسیار مترقی و تاثیرگذار است

پاتریک سیمونت (عکس: علی الظاهری)
پاتریک سیمونت (عکس: علی الظاهری)
TT

نماینده اتحادیه اروپا در سعودی به "الشرق الاوسط": دغدغه های کشورهای خلیج درباره اقدامات ایران را درک می کنیم

پاتریک سیمونت (عکس: علی الظاهری)
پاتریک سیمونت (عکس: علی الظاهری)

پاتریک سیمونت نماینده اتحادیه اروپا در سعودی و پادشاهی عمان و بحرین گفت «اروپایی ها نگرانی های کشورهای خلیج درباره فعالیت های ایران در منطقه را درک می کنند و شرایط کنونی مثل سال ۲۰۱۵ نیست و مسایل فراوانی باید بررسی و رسیدگی شود».

سیمونت در گفتگو با الشرق الاوسط توضیح داد «اتحادیه اروپا با تحسین فراوان برنامه اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در سعودی را دنبال می کند و روند اصلاحات که توسط شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد کشور هدایت می شود بسیار مترقی و فراگیر و موثر است. سعودی ستون فقرات مبارزه با تروریسم است». متن گفتگو در زیر می آید:

 

-روابط با سعودی

پاتریک سیمونت گفت «اتحادیه اروپا و سعودی و کشورهای شورای همکاری خلیج روابطی با پیشینه طولانی و ریشه دار دارند که رسما در دهه هشتاد میلادی آغاز شد. در آن زمان اعضای اتحادیه اروپا ۱۵ کشور و اعضای شورای همکاری ۶ کشور خلیجی بودند».

او خاطر نشان کرد «ما روابط همجواری و تاریخی و چالش های مشترک داریم. اتحادیه اروپا اولین طرف سرمایه گذاری خارجی مستقیم در کشورهای شورای همکاری و شریک تجاری بزرگ منطقه پس از چین است. مناسبات اقتصادی اینک اولویت دارد و با سعودی درباره برنامه های سند چشم انداز ۲۰۳۰ رایزنی می کنیم و برنامه های دیگری مثل تنوع بخشی به اقتصاد و پیمان سبز اروپا و تغییر آب و هوا و سلامت عمومی در دست اجرا هستند. فضای باز اجتماعی کنونی در سعودی و شناسایی فرصت ها در بخش های متعدد و نوین مثل فرهنگ و سرگرمی از دیگر موارد قابل توجه در مناسبات همکاری دو جانبه است».

این مقام اتحادیه اروپا در ادامه یادآور شد «در سه سال گذشته درباره چندین قرارداد و موافقت نامه دو جانبه رایزنی کردیم که در آنها ویژگی های خاص هر کدام از کشورها مورد بررسی قرار گرفت. ما در آستانه امضای تفاهم نامه همکاری هستیم و گفتگو درباره آن از چهار سال پیش آغاز شد و ادامه داشت اما بناست که این قرارداد در جریان سفر مسوول سیاست خارجه و معاون رییس کمیسیون اروپا در ماه اکتبر به سعودی امضا شود».

سیمونت تاکید کرد «این قرارداد همکاری بین اتحادیه اروپا و سعودی پایه و اساس حقوقی برای همکاری های دو جانبه در آینده خواهد بود که درباره مناسبات سیاسی و اقتصادی و امنیت منطقه ای و تغییر آب و هوا تنظیم شده و یک تحرک سیاسی بسیار مهم به شمار می شود چون در آن قید شده که سعودی شریک مهم اتحادیه اروپا است».

 

-برنامه اصلاحات در سعودی

نماینده اتحادیه اروپا در سعودی و پادشاهی عمان و بحرین گفت «اروپایی ها معتقدند که سران و مردم سعودی بسیار مترقی هستند و با ذهن باز پذیرای ایده های جدید هستند. جوانان در سعودی بر خلاف اروپا اکثریت جمعیت کشور را تشکیل می دهد و از این رو ما با نگاه به سعودی می توانیم آینده خودمان در اروپا را پیش بینی کنیم و بسازیم».

او افزود «برنامه اصلاحات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی در سعودی در پنج سال گذشته عامل مهمی است که ما را برای گسترش روابط با سعودی تشویق می کند. برنامه اصلاحات شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد کشور بسیار مترقی و فراگیر و موثر است. ما مسایلی مثل گشایش در روابط بین سعودی و کشورهای جهان و تنوع اقتصادی را دنبال می کنیم و به عنوان مثال گفتگوی تلویزیونی ولیعهد درباره اصلاح دینی و اسلام معتدل را دنبال کردیم. خب تمامی این مسایل برای ما اهمیت دارد. ما از تمامی طرح های دولت سعودی مثل برنامه خاورمیانه سبز و انرژی های تجدید پذیر و هیدروژن سبز و برنامه زمانی سند تحول خواه ۲۰۳۰ حمایت می کنیم».

 

-حقوق بشر

پاتریک سیمونت با رد گزارش های منتشر شده درباره استفاده ابزاری اروپا از پرونده حقوق بشر برای باج خواهی گفت «به هیچ وجه نمی توان گفت ما به دیگران درس حقوق بشر می دهیم چون خود ما در اتحادیه اروپا مشکلات فراوانی داریم اما به هر حال مناسبات با کشورها بر پایه مبانی متعدد مثل قانون مداری و آزادی های فردی تنظیم شده و تمایل داریم بقیه کشورها هم به این ارزش ها توجه کنند. اروپایی ها نمی توانند باج خواهی کنند یا به زور بقیه را وادار کنند یا درس حقوق بشری بدهند».

او در ادامه یادآور شد «وظیفه اصلی ما گفتگو و مذاکره بین همتایان بر پایه برابری است و به تمام کشورها احترام می گذاریم. ما ابزارهایی برای برخورد با برخی از اقدامات بر خلاف ارزش های اتحادیه اروپا داریم؛ مثلا روسیه و چین و ایران را تحریم کردیم اما در نهایت مناسبات بر پایه احترام متقابل و گفتگوهای چند جانبه تعریف شده است. وظیفه اینجانب این است که این مسایل را با گفتگو و بحث تبیین کنم و همیشه شنیدن خبری درباره اینکه ما در صدد تحمیل دموکراسی در بقیه کشورهای جهان هستیم تکان دهنده است. این اخبار بی پایه است».

 

-تجارت آزاد با خلیج

سیمونت معتقد است که دو طرف در خصوص معطلی امضای توافقنامه تجارت آزاد بین اروپا و کشورهای خلیج مقصر هستند. او گفت بعید است که مسایل سیاسی دلیل اصلی عدم امضای این قرارداد باشد.

او اظهار کرد «هر دو طرف باید در این باره تصمیم بگیرند. توافقنامه فقط درباره مناسبات اقتصادی است و جنبه سیاسی آنچنانی ندارد. ما در صدد از سرگیری گفتگوهای فنی درباره آغاز مجدد مذاکرات هستیم. روابط با کشورهای دیگری مثل چین و ژاپن و پاکستان و هند و بریتانیا و نیوزلند و استرالیا نیز مورد توجه اروپایی ها قرار دارد اما فراموش نکنیم که اتحادیه اروپا دومین شریک تجاری بزرگ کشورهای منطقه است و این یک گزینه راهبردی است که باید درباره آن تصمیم با تدبیر و آگاهانه در بالاترین سطح گرفته شود».

این مقام اروپایی گفت «اطمینان دارم که این توافقنامه به مصلحت دو طرف است و برای غلبه بر موانع تلاش می کنیم. ۹۸ درصد قرارداد درباره مسایل اقتصادی مثل بازار مشترک و خدمات و کالاها است که منافع و مزایای اقتصادی قابل توجه به دنبال خواهد داشت. این قرارداد جنبه سیاسی مهمی ندارد اما مسیر درازی پیش رو داریم. سعودی می گوید که روابط خوبی با آمریکا و بریتانیا دارد اما از خاطر نبریم که ما بزرگ ترین سرمایه گذار خارجی مستقیم هستیم و اروپایی ها یار قدیمی شما هستند و سابقه روابط اروپا و سعودی کهن است. اینجا دوست ندارم به هیچ طرفی ایراد بگیرم چون هر دو طرف باید با هم برای امضای این توافقنامه همکاری کنند».

-توافق هسته ای با ایران

پاتریک سیمونت گفت «سوء‌تفاهم های فراوانی در این باره وجود دارد. گفته می شود که اتحادیه اروپا به ایران بیشتر توجه می کند تا به سعودی اما بنده تاکید می کنم که منطقه خلیج اهمیت ویژه ای برای اتحادیه اروپا دارد. ما برای برقراری ثبات و صلح و امنیت و ایجاد یک سیستم جامع امنیتی در منطقه تلاش و نگرانی ها و دغدغه های کشورهای خلیج درباره فعالیت های منطقه ای ایران را کاملا درک می کنیم».

او افزود «برقراری روابط با تمام طرف ها در منطقه اهمیت دارد و چنانکه می دانید اتحادیه اروپا برای هماهنگی درباره گفتگوهای وین در خصوص توافق هسته ای با ایران تلاش می کند. ما تلاش می کنیم آمریکا را به برجام برگردانیم و نیز اجرای کامل تعهدات هسته ای از جانب ایران را تضمین کنیم. البته این کار ساده ای نیست اما ما تلاش می کنیم و نباید به هیچ وجه مواردی که بیان کردم نادیده گرفته شود. باید درک کنیم که شرایط جهان در ۲۰۲۱ با سال ۲۰۱۵ فرق کرده چون مسایل بسیاری تغییر کردند و مسایل فراوانی نیاز به بررسی و گفتگو میان اتحادیه اروپا و شرکا دارند».

-بحران یمن

نماینده اتحادیه اروپا در سعودی و پادشاهی عمان و بحرین تاکید کرد اتحادیه اروپا از تلاش موسسات بین المللی و منطقه ای برای حل بحران یمن و همچنین بازگشت حکومت یمن و انجام وظیفه به نحو کامل و احسن حمایت می کند.

او گفت «حوثی ها به فراخوان های متعدد برای برقراری صلح توجه نمی کنند و در مسیر نبرد حرکت می کنند. اتحادیه اروپا از آغاز بحران در یمن تمام ظرفیت ها و امکانات خود را برای کمک به مردم و ایجاد راهکار سیاسی به کار برد. هیات اروپایی اولین هیات خارجی بود که امسال پس از انتقال دولت یمن به عدن به دیدار اعضای هیات دولت رفت. انتقادهای فراوانی درباره دیدگاه و موضع اتحادیه اروپا شنیده می شود اما اینجا جا دارد بگویم که ما از دولت یمن کاملا حمایت می کنیم تا بتواند وظایف خود را به طور کامل انجام دهد و امنیت و خدمات را برای مردم یمن فراهم کند. اروپایی ها بخشی از جامعه جهانی هستند که برای کمک به یمن تلاش می کنند. طرح های فراوانی مثل طرح سعودی درباره یمن ارایه شد و ما در کنار سازمان ملل و آمریکا تمام تلاش خود را برای ایجاد راهکار برای بحران یمن به کار می گیریم».

سیمونت در ادامه گفت «حملات حوثی ها در مارب افزایش پیدا کرده است. ما برای گفتگو با آنها تلاش می کنیم اما آنها گوششان به فراخوان های جامعه جهانی و بازگشت به میز مذاکره و ایجاد راهکار حقیقی برای بحران بدهکار نیست. به تلاش دیپلماتیک ادامه می دهیم».

-مقابله با تروریسم

پاتریک توضیح داد «مبارزه با تروریسم موضوع مهمی است و سعودی تجربه و درک فراوانی درباره این معضل جهانی که کشورهای بسیاری را گرفتار کرده دارد».

او اظهار کرد «از تلاش های سعودی حمایت می کنیم چون سعودی ستون فقرات مبارزه با تروریسم است. از تمامی تلاش های سعودی برای معرفی و تقویت بینش جدید اسلام میانه رو در منطقه حمایت می کنیم و این برای ما در اروپا حائز اهمیت است. درباره مبارزه با تروریسم و حملات سایبری نیز زمینه های همکاری مشترک داریم».

-اروپا و کرونا

قیافه سیمونت پس از سوال درباره کارآمدی اروپا در خصوص مقابله با کرونا تغییر کرد. او گفت «سوال را طوری مطرح کردی که تحریک آمیز بود. آمریکا و روسیه از نظر شیوع کرونا نسبت به اروپا وضعیت بدتری داشتند. فقط ما نبودیم که آمار مبتلایان و فوتی های زیادی داشتیم اما حالا تولید کننده و صادرکننده بزرگ واکسن شده ایم. ۱۱ میلیون دوز از مجموع ۱۷ میلیون دوز واکسن اتحادیه اروپا به سعودی صادر شد. ما واکسن می خریم و سیستم پیشرفته ای بدین منظور داریم. واکسیناسیون با سرعت و زود انجام شد اما به هر حال دیر بود. اصل برابری در واکسیناسیون رعایت شد و به کشورهای کوچک کمک کردیم و پاندومی را کنترل کردم. اگر بخواهیم بحث کنیم که کی ناکام بود باید بگویم که همه باختیم. اما ناکارآمدی اروپا کمتر از کشورهای دیگر است».



دولت مغرب تأکید کرد که مطالبات معترضان را درک می‌کند

معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)
معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)
TT

دولت مغرب تأکید کرد که مطالبات معترضان را درک می‌کند

معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)
معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)

دولت مغرب امروز تأکید کرد که مطالبات اجتماعی را درک می‌کند و آماده است تا با آن‌ها به شکلی مثبت و مسئولانه تعامل کند؛ اشاره‌ای به اعتراضات جوانان که از چهار روز پیش در خیابان‌های مغرب جریان دارد و هدف آن درخواست برای انجام اصلاحات و پایان‌دادن به فساد است.

نخست‌وزیری مغرب در بیانیه‌ای که خبرگزاری «رویترز» منتشر کرد، اعلام کرد: «پس از بررسی تحولات مختلف مرتبط با بیان‌های جوانان در فضاهای الکترونیکی و عمومی، بر حسن شنیدن و درک مطالبات اجتماعی تأکید می‌کند و آمادگی خود را برای تعامل مثبت و مسئولانه با آن‌ها از طریق گفت‌وگو و بحث در درون نهادها و فضاهای عمومی و یافتن راه‌حل‌های واقعی و قابل اجرا برای پیروزی در مسائل کشور و شهروندان ابراز می‌دارد».

دولت در بیانیه امروز خود افزود: «رویکرد مبتنی بر گفت‌وگو و بحث تنها راه‌حل برای رسیدگی به مشکلات مختلفی است که کشور ما با آن روبه‌رو است».

حضور امنیتی گسترده شامگاه دیروز (دوشنبه) برای سومین روز پیاپی، اعتراضاتی را که جوانان در چندین شهر به راه انداخته بودند و هدف آن فشار برای بهبود دو نظام سلامت عمومی و آموزش بود، ناکام گذاشت.

مقام‌های امنیتی ده‌ها معترض را در چندین شهر مغرب برای مدت کوتاه بازداشت کردند (AFP)

گروهی جوان ناشناس با نام «نسل زد ۲۱۲» اعتراضات را از طریق اینترنت سازمان‌دهی کرد و از جمله از پلتفرم‌هایی مانند «تیک‌تاک»، «اینستاگرام» و برنامه بازی «دیسکورد» بهره برد.

این گروه که به‌تازگی در سایت «دیسکورد» ظاهر شد، پیش‌تر جوانان را به تظاهرات در چندین شهر در روزهای شنبه و یک‌شنبه فراخوانده و خواستار «اصلاح نظام آموزش و خدمات سلامت عمومی» شده بود و بار دیگر روز دوشنبه نیز دعوت به اعتراض کرد.

بر اساس گزارش «انجمن مغربی حقوق بشر»، ده‌ها نفر روز شنبه بازداشت شدند و سپس آزاد گشتند. این گروه خود را «فضایی برای بحث» درباره «مسائلی که همه شهروندان را دربر می‌گیرد مانند سلامت، آموزش و مبارزه با فساد» توصیف می‌کند و بر رد «خشونت»، همچنین «دوست‌داشتن وطن و پادشاه» تأکید دارد.

بازداشت یکی از معترضان در پایتخت رباط (EPA)

مقام‌های امنیتی دیروز (دوشنبه) ده‌ها نفر را برای مدت کوتاه بازداشت کردند، هنگامی که این گروه جوانان را از سازمان‌دهی اعتراض در شهرهایی همچون رباط، دارالبیضاء، آگادیر، طنجه و وجده منع کرد.

در رباط، یک شاهد عینی به «رویترز» اظهار کرد که مأموران پلیس با لباس غیررسمی جوانان معترض را هنگام تلاش برای سردادن شعار یا گفت‌وگو با رسانه‌ها بازداشت می‌کردند.

مقام‌ها همچنین نجاة انور، رئیس «انجمن حمایت از کودک» را هنگام گفت‌وگو با رسانه‌ها بازداشت کردند، اما پس از دو ساعت او را آزاد ساختند.

انور به «رویترز» گفت: «من اینجا آمده بودم تا درباره ادعاهای بازداشت نوجوانان تحقیق کنم، اما خودم بازداشت شدم».

گروهی از معترضان در مرکز شهر رباط توانستند برای مدتی کوتاه شعار «آزادی، کرامت، عدالت اجتماعی» سر دهند؛ شعاری که پژواک اعتراضات سال ۲۰۱۱ بود که به اصلاح قانون اساسی منجر شد و اختیارات بیشتری را از پادشاه به دولت منتخب منتقل کرد.

بازداشت یکی از معترضان در جریان اعتراضات دیروز در پایتخت (EPA)

به گزارش خبرنگار «خبرگزاری فرانسه»، مقام‌های امنیتی ده‌ها جوانی را که در روز سوم اعتراضات این جنبش ناشناس در مرکز پایتخت تجمع کرده بودند، تعقیب کردند و بسیاری از آنان را بازداشت کردند.

حکیم سیكوك، رئیس شاخه رباط «انجمن مغربی حقوق بشر»، در گفت‌وگو با «خبرگزاری فرانسه» اظهار کرد: «بیش از ۶۰ مورد بازداشت در رباط ثبت کردیم». او بدون ارائه داده‌های دقیق افزود که در شهرهای دارالبیضاء، آگادیر، مکناس و وجده نیز بازداشت‌هایی صورت گرفت.

برخی از معترضان در مرکز پایتخت با نیروهای امنیتی درگیر شدند، پیش از آن‌که دوباره شعارهایی مانند «مردم خواهان سلامت و آموزش هستند»، «مردم خواهان براندازی فساد هستند»، و «کناره‌گیری (عزیز) اخنوش»، نخست‌وزیر مغرب، سر دهند. گروهی دیگر نیز فریاد زدند: «ورزشگاه‌ها اینجاست؛ اما بیمارستان‌ها کجاست؟».

در حالی‌که «خبرگزاری فرانسه» نتوانست داده‌های رسمی از مقام‌های دولتی به دست آورد، سیكوك گفت: «بازداشت‌شدگان دیروز آزاد شدند، به‌جز حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر در رباط که امروز (سه‌شنبه) در برابر دادستانی کل حاضر خواهند شد».

تقویت حضور امنیتی نزدیک ساختمان پارلمان در پایتخت رباط (رویترز)

«ابراهیم» ۲۵ ساله، پیش از فرار و در حالی‌که پلیس تلاش می‌کرد مانع پیوستن مردم به اعتراض شود، گفت: «ما یک نظام سلامت بهتر و پاسخ‌گویی می‌خواهیم».

یک‌شنبه‌شب در دارالبیضاء، معترضان برای مدتی کوتاه یک بزرگراه اصلی را بستند. در آگادیر نیز ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان داد که پلیس دانشجویان را در نزدیکی محوطه دانشگاه متفرق می‌کرد.

موج اخیر خشم جوانان از اعتراضات پیشین در آگادیر به دلیل وخامت شرایط بیمارستان‌ها آغاز شد که به‌سرعت به شهرهای دیگر گسترش یافت. معترضان به ناکافی بودن مراقبت‌ها، کمبود نیروهای انسانی و فقدان منابع پزشکی اعتراض کردند.

بر اساس داده‌های آژانس ملی آمار، نرخ بیکاری در مغرب ۱۲٫۸ درصد است و این میزان در میان جوانان به ۳۵٫۸ درصد و در میان فارغ‌التحصیلان به ۱۹ درصد می‌رسد.

جوانان و زنان بیشترین آسیب را از شکاف‌های اجتماعی و بیکاری و نابرابری در سطح آموزش و سلامت میان بخش‌های عمومی و خصوصی در مغرب می‌بینند؛ جایی که این نابرابری‌ها یک معضل اساسی به‌شمار می‌رود.


گفت‌وگوی ولیعهد سعودی و رئیس‌جمهور فرانسه درباره «راهکار دو دولت»

 شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)
شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)
TT

گفت‌وگوی ولیعهد سعودی و رئیس‌جمهور فرانسه درباره «راهکار دو دولت»

 شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)
شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)

شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد و رئیس مجلس وزیران پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در تماس تلفنی شنبه، نتایج کنفرانس بین‌المللی سطح بالا برای حل مسالمت‌آمیز پرونده فلسطین و اجرای «راه حل دو دولت» را بررسی کردند.

در این تماس که ولیعهد سعودی از رئیس‌جمهور فرانسه دریافت کرد، درباره ازسرگیری مذاکرات در سطح اجلاس ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۵ هماهنگی شد.
این اقدام در چارچوب حمایت از تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ در غزه و دستیابی به صلح، و در نهایت تأسیس دولت فلسطینی انجام شد.

شاهزاده محمد بن سلمان و رئیس‌جمهور مکرون در این تماس به تصویب اعلامیه نیویورک توسط مجمع عمومی سازمان ملل و رأی‌گیری گسترده آن اشاره کردند.

دو طرف همچنین به افزایش شمار کشورهایی که قصد دارند دولت فلسطین را به رسمیت بشناسند اشاره کردند.
این امر اجماع بین‌المللی برای پیشرفت به سوی آینده‌ای صلح‌آمیز و تضمین حقوق قانونی مردم فلسطین برای تأسیس دولت مستقلشان را تأیید می‌کند.


چراغ سبز دولت عراق برای بازگشت آوارگان العوجه و بستگان صدام

تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)
تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)
TT

چراغ سبز دولت عراق برای بازگشت آوارگان العوجه و بستگان صدام

تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)
تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)

محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، دستور اداری بازگشت ساکنان منطقه العوجه ـ زادگاه صدام حسین، رئیس‌جمهور پیشین ـ را صادر کرد. این بازگشت پس از ۱۱ سال آوارگی انجام می‌شود؛ آوارگی‌ای که پس از ظهور گروه «داعش» و تسلط آن بر بخش‌های وسیعی از کشور، از جمله العوجه در کرانه دجله در جنوب تکریت، مرکز استان صلاح‌الدین (۱۶۰ کیلومتر شمال بغداد)، رخ داد.

بر اساس متن دستور اداری که اوایل ماه جاری از دفتر نخست‌وزیری صادر شد، کمیته‌ای به ریاست «الحشد الشعبی» و با مشارکت ۹ نهاد رسمی مأمور بازگرداندن ساکنان العوجه به خانه‌هایشان شده است.

نخست‌وزیر عراق محمد شیاع السودانی (رسانه دولتی)

در میان این نهادها، دستگاه امنیت ملی، دستگاه اطلاعات، فرماندهی عملیات ارتش و «الحشد الشعبی» حضور دارند. همچنین مشاور ویژه نخست‌وزیر و وزارت مهاجرت و آوارگان در این روند مشارکت می‌کنند.

معمولاً پیش از بازگشت، بررسی‌های امنیتی درباره وضعیت بازگشت‌کنندگان انجام می‌شود تا از دخالت نداشتن آنها در قتل یا خشونت اطمینان حاصل شود.

طرح بازگشت شامل چهار مرحله است: یک. برگزاری کنفرانس در تکریت برای اعلام رسمی بازگشت. دو. آغاز بازگشت خانواده‌ها به‌صورت مرحله‌ای با فاصله ۱۰ روز میان هر گروه. سه. تعیین نهاد امنیتی مسئول کنترل منطقه. چهار. آغاز بازگشت خدمات شهری و بازسازی زیرساخت‌ها.

بازگشت اهالی العوجه زیر سایه اختلافات

طبق گفته منابع استان صلاح‌الدین به «الشرق الاوسط»، شمار ساکنان العوجه حدود ۸ هزار نفر برآورد می‌شود. بیشتر آنان در اقلیم کردستان زندگی می‌کنند. برخی دیگر در تکریت مانده‌اند یا به کشورهای اروپایی، عربی و غربی مهاجرت کرده‌اند.

منابع تأکید می‌کنند: «بخش بزرگی از اهالی العوجه امروز زیر خط فقر زندگی می‌کنند. دلیل آن از دست دادن بیشتر دارایی‌ها یا مصادره اموالشان پس از سقوط نظام صدام حسین در سال ۲۰۰۳ است.»

تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)

به گفته منابع، موضوع انتقام‌گیری و کشمکش سیاسی با اتهام‌هایی علیه برخی ساکنان العوجه به دلیل دست داشتن در کشتار «اردوگاه اسپایکر» در سال ۲۰۱۴ گره خورده است.

منابع اضافه می‌کنند که گروه های نظامی بانفوذ در «الحشد الشعبی» با بازگشت ساکنان العوجه به‌شدت مخالفت می‌کنند. این منطقه سال‌هاست در کنترل «لشکر ۳۵» وابسته به حزب «دعوه اسلامی» به رهبری نوری المالکی است. در مارس ۲۰۱۵ نیز نیروهای وابسته به «الحشد» آرامگاه صدام حسین را تخریب کردند.

مروان الجبارة، سخنگوی «شورای شیوخ عشایر صلاح‌الدین»، اظهار کرد: «بازی نزدیکی به صدام حسین همچنان ساکنان العوجه و بستگانش از عشیره بیجات (البو ناصر) را دنبال می‌کند.»

او به «الشرق الاوسط» گفت: «این نخستین بار نیست که دولت تصمیم به بازگشت ساکنان العوجه می‌گیرد، اما معمولاً با مخالفت شدید نیروهای مسلط بر منطقه روبه‌رو می‌شود».

یکی از خانه‌های متروکه العوجه (منتشرشده)

با این حال، الجبارة اشاره کرد: «این بار موضوع می‌تواند متفاوت باشد و واقعاً اجازه بازگشت داده شود، چون پرونده العوجه اکنون توجه سیاسی داخلی و منطقه‌ای را جلب کرده است.»

او معتقد است: «بازگشت اهالی پیامدهای مثبت خواهد داشت و با استقبال گسترده در صلاح‌الدین روبه‌رو می‌شود. این فرصتی برای بستن پرونده گذشته تلخ است. امیدواریم پشت این تصمیم انگیزه انتخاباتی یا اهداف سیاسی نباشد که شرایط سخت آوارگان را نادیده بگیرد.»

او افزود: «مقام‌های مسئول می‌توانند از سلامت وضعیت امنیتی بازگشت‌کنندگان مطمئن شوند و از عدم دخالت آنان در خشونت از طریق گذر از فیلترهای امنیتی دستگاه‌های ذی‌ربط اطمینان یابند.»

أصدر رئيس الوزراء العراقي، محمد شياع السوداني، أمراً ديوانياً بعودة سكان منطقة العوجة، مسقط رأس الرئيس الراحل صدام حسين إلى ديارهم، بعد 11 عاماً على خروجهم منها، والعيش في مناطق النزوح المختلفة غداة الأحداث التي أعقبت صعود تنظيم «داعش» وسيطرته على مناطق واسعة، ومن ضمنها منطقة العوجة التي تقع على ضفة نهر دجلة جنوب مدينة تكريت مركز محافظة صلاح الدين (160 كيلومتراً، شمال العاصمة بغداد).

وطبقاً لكتاب الأمر الديواني الصادر عن رئاسة الوزراء، في وقت سابق من الشهر الحالي، فإن لجنة برئاسة هيئة «الحشد الشعبي»، ستتولى وبمشاركة 9 جهات رسمية، مهمة إعادة سكان العوجة إلى منازلهم.

رئيس الحكومة العراقية محمد شياع السوداني (إعلام حكومي)

ومن بين الجهات التي ستشارك في المهمة أجهزة: «الأمن القومي» و«المخابرات» وقيادتا العمليات في الجيش و«الحشد الشعبي»، إلى جانب مستشار خاص لرئيس الوزراء ووزارة الهجرة والمهجرين.

وغالباً ما يتم التأكد من أوضاع النازحين الأمنية في جميع المناطق، والتثبت من عدم تورطهم في أعمال قتل وعنف، قبل السماح بعودتهم إلى ديارهم.

وتتألف خطة العودة من 4 مراحل، تبدأ بعقد مؤتمر في تكريت لإعلان العودة، ثم المباشرة بعودة العوائل على دفعات تفصل بين الواحدة والأخرى 10 أيام، بعد ذلك يتم تحديد الجهة الأمنية المسيطرة على المنطقة، ثم المباشرة بعودة الخدمات البلدية وإصلاح البنى التحتية.

وطبقاً لمصادر من محافظة صلاح الدين تحدثت لـ«الشرق الأوسط»، فإن عدد سكان العوجة يقدر بنحو 8 آلاف مواطن، يعيش معظمهم في إقليم كردستان، فيما فضل البعض الآخر البقاء في مدينة تكريت أو المغادرة إلى دول أوروبية وعربية وغربية.

وتؤكد المصادر أن «نسبة كبيرة من أهالي العوجة تعيش اليوم تحت خط الفقر، نتيجة خسارة معظم ممتلكاتهم أو مصادرتها بعد الإطاحة بنظام صدام حسين علم 2003».

من الدمار الذي اًصاب العوجة خلال سيطرة «داعش» (متداولة)

وتختلط قضايا الثأر والسياسة مع الاتهامات التي طالت بعض سكان العوجة في التورط بمجازر «معسكر سبايكر» عام 2014، حسب المصادر.

وتقول المصادر نفسها، إن فصائل نافذة في «الحشد الشعبي» تعارض بشدة عودة سكان العوجة التي يديرها ويسيطر عليها منذ سنوات «اللواء 35» المحسوب على حزب «الدعوة الإسلامية» بزعامة نوري المالكي. مع الإشارة إلى أنه في مارس (آذار) 2015، قامت عناصر من فصائل تابعة لـ«الحشد» بتدمير قبر صدام حسين في البلدة.

وطبقاً للمتحدث باسم «مجلس شيوخ عشائر صلاح الدين»، مروان الجبارة، فإن «لعبة القرب من صدام حسين، ما زالت تلاحق سكان العوجة وأقاربه من عشيرة البيجات (البو ناصر)».

وقال الجبارة لـ«الشرق الأوسط»، إنها «ليست المرة الأولى التي تقرر فيها الحكومة عودة سكان العوجة، لكنها غالباً ما قوبلت برفض قاطع من قِبَل القوات المسيطرة على المنطقة، وهي في هذه الحالة بعض فصائل (الحشد)».

أحد بيوت العوجة المهجورة (متداولة)

لكنه يشير إلى أن «الأمر قد يكون مختلفاً هذه المرة ويسمح فعلاً بعودة السكان، لأن قضية العوجة تحظى باهتمام سياسي محلي وإقليمي».

ويرى الجبارة أن «السماح بعودتهم ستكون له آثار إيجابية، وسيقابل بترحيب كثيرين في محافظة صلاح الدين، وهو مناسبة لطي صفحة الماضي الأليم، نتمنى ألا يكون وراء القرار دوافع انتخابية أو أهداف سياسية لا تأخذ بنظر الاعتبار الظروف القاسية التي يعيشها السكان في مناطق النزوح».

ويعتقد الجبارة أن «بإمكان السلطات التأكد من سلامة موقف العائدين الأمني، وعدم تورط بعضهم بأعمال عنف من خلال مرورهم بالفلاتر الأمنية التي تقوم بها الأجهزة المختصة».