تحریم صدر.. مانوری پیچیده برای درهم شکستن درگیری شیعیان

قبل از اینکه مقتدی صدر رهبر جنبش صدر انتخابات را تحریم کند و از حمایت دولت مصطفی الکاظمی دست بکشد، نشانه‌ها نسبت به شانس سیاسی وی و سطح مقبولیت داخلی و منطقه ای او خوش بین بودند؛ از این نظر که در برابر نفوذ ایران در عراق نقش مخالف خواهد داشت.

رهبر جریان صدر روز پنج شنبه ۲۴ تیرماه ۱۴۰۰ در سخنانی تلویزیونی اعلام کرد برای حفظ باقی مانده وطن در انتخابات آینده شرکت نخواهد کرد و همچنین از افراد وابسته به جریان صدر که در دولت فعلی حضور دارند، دیگر حمایت نخواهد کرد.

صدر از طریق برگزاری جلسات علنی با رهبران جریان خود، راه تحریم را هموار کرد. او دیروز راه و روش علی خامنه ای رهبر ایران در استفاده از پس زمینه پرده تیره در سخنرانی استفاده کرده‌است.

رهبر جریان صدر در این سخنان که از نجف پخش می‌شد، خبر از نزدیک بودن زمان مرگ یا شهادتش داد. او همچنین فرصت به چالش کشیدن رقبای خود را از دست نداد و گفت: «اگر ما (جنبش صدر) فرودگاه اربیل را بمباران می‌کردیم چه اتفاقی می‌افتاد؟».

طی اعلامیه تحریم دیروز، صدر، پرچم‌های گروه‌های منحل شده شامل «جیش المهدی/ ارتش مهدی» و «لواء الیوم الموعود / تیپ روز موعود» را در پشت سر خود گذاشته‌است و این ممکن است تمایل صدر برای ارسال پیام‌های پیچیده را نشان دهد. پیام‌هایی از جمله اثبات تسلط و بزرگی او نسبت به مخالفان خود شامل جناح‌های ولایی، متحدان و طرفدارانش باشد که او تحت تهدید قرار دارد.

ظاهراً تصمیم صدر روند سیاسی برای برگزاری انتخابات زودهنگام در اکتبر آینده را متزلزل کرده‌است. تصمیمی که پس از دو ماه سخت برای او و نمایندگانش در دولت و پارلمان به دلیل بحران‌های شدید در بخش‌های برق و بهداشت صورت گرفت.

عراق از ابتدای ژوئیه شاهد اعتراضات خشمگین نسبت به وخیم شدن خدمات برق بوده‌است و پس از آتش‌سوزی در بیمارستانی در ناصریه که منجر به کشته شدن ده‌ها بیمار شد، جو بسیار وحشتناکی را سپری می‌کند.

طبق گفته نزدیکان به صدر، وی معتقد است که برای پوشش عملکرد دولت و حمایت از سیاست‌های مالی موسوم به «کاغذ سفید» هزینه سیاسی زیادی پرداخته‌است که منجر به کاهش ارزش دینار عراق و سردرگمی بی‌سابقه در فعالیت‌های تجاری عمومی شد.

یک سیاستمدار نزدیک به صدر به «الشرق الاوسط» گفت که «رهبر جریان تحت فشار شدید است، این فشار از زمانی آغاز شد که جنبش اعتراضی علیه او شکل گرفت، و این امر باعث شد او این تصمیم را بگیرد» به طوری که به این باور رسیده که «حوادث اخیر در نیروگاه‌ها و دکل‌های برق و تعدادی از بیمارستان‌ها کارزاری که در آستانه انتخابات او را هدف قرار داده‌است».

صدر در سخنرانی خود گفت: «من آرزو می‌کنم در انتخابات موفق شود و شایستگان بر سر کار بیایند (...)؛ اما هرگز». وی نسبت به تکرار «سرنوشت افغانستان و سوریه برای عراق» هشدار داد.

در صورت ادامه اصرار صدر به تحریم، به احتمال زیاد انتخابات بدون مشارکت او برگزار خواهد شد. البته این رای‌گیری ممکن است به سال آینده موکول شود.

به گفته سه رهبر سیاسی از بلوک‌های شیعه و سنی، «به تعویق انداختن انتخابات به آوریل آینده بسیار ممکن است». اما آنها متذکر شدند که این تعویق «می‌تواند نقشه را تغییر دهد. از جمله بر ماهیت نیروهای شرکت کننده در آن (...) تأثیر بگذارد».

چنین سناریویی را نمی‌توان منتفی دانست، زیرا اقدام صدر برای به تعویق انداختن رای می‌تواند یک مانور سیاسی برای تغییر بازیگران در صحنه انتخابات باشد. این امر از طریق ایجاد تنظیماتی بر روی نقشه متحدان صورت می‌گیرد تا باعث تضعیف بیشتر مخالفان شود.

صدر در مواقع تاریخی و در لحظات حساس، تک رویانه از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و چندین بار موفق به تغییر موقعیت در توازن قدرت عراق شد.

اما اقدام اخیر صدر خطرات زیادی را به همراه دارد. تصمیم تحریم احتمالاً توسط بخش‌های وسیعی از جامعه پشتیبانی خواهد شد. همچنین فعالیت‌های سیاسی تحت تأثیر پول سیاسی و جناح‌های مسلح، برگزاری انتخابات آزاد را زیر سؤال می‌برد.