واکنش بلینکن به انتقادات خامنه‌ای: توپ در زمین ایران است

وزارت خارجه آمریکا: در ابراز نگرانی از همه فعالیت‌های تهران صریح بودیم

واکنش بلینکن به انتقادات خامنه‌ای: توپ در زمین ایران است
TT

واکنش بلینکن به انتقادات خامنه‌ای: توپ در زمین ایران است

واکنش بلینکن به انتقادات خامنه‌ای: توپ در زمین ایران است

آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا امروز پنجشنبه ضمن مردود دانستن انتقادات علی خامنه ای رهبر ایران، از ایالات متحده دربارهٔ بازگشت به پایبندی متقابل به توافق هسته ای اعلام کرد که «روند مذاکرات با ایران نمی‌تواند به‌طور نامحدود ادامه یابد و در حال حاضر توپ در زمین ایران است».
وزیر امور خارجه ایالات متحده که به کویت سفر کرده‌است، به انتقادات خامنه ای واکنش نشان داد؛ انتقاداتی که ناکامی مذاکرات وین را در نتیجه «لجاجت» دانست، به این دلیل که بازگشت به توافق‌نامه را به پرونده موشکی ایران و نقش منطقه ای آن گره خورده‌است. بلینکن این ادعاها را رد کرد.
امیدها برای احیای سریع توافق‌نامه، که به ایران اجازه می‌داد در ازای محدود کردن برنامه هسته ای خود، شاهد تخفیف تحریم‌ها باشد، کم رنگ شده‌است.
بلینکن گفت که آمریکا برای بازگشت به توافق هسته ای حسن نیت و تمایل نشان داده‌است، اما این روند نمی‌تواند به‌طور نامحدود ادامه یابد و اکنون توپ در زمین ایران است.
ایران این اظهرات را رد کرده و اصرار دارد که از آنجایی که ایالات متحده، تحت ریاست جمهوری پیشین دونالد ترامپ، از توافق سال ۲۰۱۵ خارج شد، ابتدا باید برای لغو تحریم‌ها اقدام کند.
پیش از این، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده در مصاحبه ای از طریق ایمیل به «الشرق الاوسط» گفته بود که دولت رئیس‌جمهور بایدن «صادقانه و ثابت قدم در مسیر دیپلماتیک معنادار برای دستیابی به بازگشت متقابل به انطباق با برنامه جامع اقدام مشترک حرکت کرده تا از این طریق مجموعه کاملی از نگرانی‌های ما دربارهٔ ایران را برطرف کنیم».
وی افزود: «ما این کار را انجام می‌دهیم زیرا می‌دانیم که بازگشت متقابل به پیروی از برجام در راستای منافع ملی آمریکا است. ما کاملاً واضح بودیم که آماده بازگشت به وین هستیم تا مذاکرات را از سر بگیریم، در حالی که در مورد ایران نمی‌توان همین حرف را زد».
وی گفت که همه ادعاهای دیگر نمی‌توانند این مسئله را پنهان کنند، و ما از ایران می‌خواهیم که به مذاکرات برگردد تا بتوانیم به نتیجه برسیم. وزیر خارجه بلینکن نیز گفته‌است: «این فرصت برای همیشه دوام نخواهد داشت».
در این میان، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی به نقل از مقام‌های ارشد نظامی و دیپلماتیک آمریکا آورده‌است که شاهد افزایش قابل توجه استفاده از موشک‌های هدایت شونده و پهپاد علیه نیروها و متحدان آمریکا هستند و پهپادهای ایران به تهدیدی فزاینده، قریب‌الوقوع و خطرناک تر از برنامه هسته ای و موشک‌های بالستیک برای متحدان ما در منطقه خاورمیانه تبدیل شدند.
این گزارش می‌افزاید: «آمریکا بعضی از بخش‌های برنامه موشکی ایران را در سال‌های گذشته تحریم کرده‌است اما این مقامات آمریکایی گفتند هدف قرار دادن شبکه‌های تدارکاتی ایران مانند تأمین کنندگان قطعاتی که برای ساختن پهپادها و موشک‌های نقطه زن لازم است، به‌طور موثرتری می‌تواند در این فعالیت‌ها خلل ایجاد کند».
این روزنامه به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی اضافه کرد: «این بخشی از یک رویکرد جامع است، بنابراین ما با تمامی جنبه‌های تهدید ناشی از ایران سر و کار داریم».
گزارش وال استریت ژورنال اضافه کرد که این توانایی‌های ایران در سال ۲۰۱۹ برجسته شد هنگامی که یک حمله هواپیمای بدون سرنشین نیمی از تولید نفت خام را در سعودی را متوقف کرد. ایالات متحده، تهران را مقصر دانست.
مقامات فاش کردند که در میان افزایش تنش‌ها پس از کشته شدن قاسم سلیمانی مغز متفکر عملیات خارجی در «سپاه پاسداران»، واشینگتن پس از چند ماه، به فکر بمباران کارخانه ساخت این هواپیماها در نزدیکی شهر اصفهان در مرکز ایران افتاده بود.



ایران و اسرائیل: تقابل پاسخ‌ها و معادلات قدرت و بازدارندگی

تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
TT

ایران و اسرائیل: تقابل پاسخ‌ها و معادلات قدرت و بازدارندگی

تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)

آمریکا همیشه کار درست را انجام می‌دهد، اما پس از تجربه تمامی گزینه‌های دیگر. این سخن وینستون چرچیل درباره آمریکاست که به‌خوبی به وضعیت کنونی درگیری ایران و اسرائیل از زمان انقلاب ایران در اواخر دهه ۱۹۷۰ می‌پردازد. اسرائیل و ایران از تمام راه‌های مختلف در این نبرد استفاده کرده‌اند؛ از جنگ نیابتی و عملیات اطلاعاتی تا تقابل مستقیم. همکاری ایران و اسرائیل در ماجرای ایران-کنترا در دهه ۱۹۸۰ تنها استثنا بود که به درخواست آمریکا صورت گرفت. هرچند شرایط تغییر کرده است، بازیگران همچنان همان‌ها هستند. حتی می‌توان گفت که آمریکا تا کنون، به‌جز تلاش جیمی کارتر برای آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در تهران در سال ۱۹۸۰، به‌طور مستقیم ایران را هدف نظامی قرار نداده است. همچنین ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، که در عراق در سال ۲۰۲۰ و با توجیه ترامپ مبنی بر «تهدید قریب‌الوقوع» انجام شد، نمونه‌ای دیگر از این رویکرد است.

رهبر ایران علی خامنه‌ای در دیداری در تهران در روز یکشنبه سخنرانی می‌کند (خبرگزاری غرب آسیا - رویترز)

قدرت تصویر

امروزه، تصویر به عنصر مهمی برای نمایش پیروزی یا شکست تبدیل شده است. در عصر دیجیتال، تصویر خود پیام است، همان‌طور که فیلسوف فرانسوی، رژی دوبریه، اشاره می‌کند. تصویر امروز همپای توپ و هواپیما و جنگ سایبری حرکت می‌کند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، ماه گذشته تصویری منتشر کرد که نشان می‌داد دستور ترور حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را صادر می‌کند. همچنین، هفته گذشته، از مرکز فرماندهی و کنترل وزارت دفاع اسرائیل، تصاویری از نتانیاهو در حال رهبری جنگ علیه ایران منتشر شد. در مقابل، ایران هم تصویری از سرتیپ امیر علی حاجی زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در حال صدور دستور شلیک موشک به اسرائیل در اوایل اکتبر و طی عملیات «وعده صادق-۲» منتشر کرد. پس از آن، تصویری از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، در حال اعطای نشان به حاجی زاده منتشر شد.

هنگام اجرای عملیات «وعده صادق-۲»، تصاویر موشک‌های ایرانی که در هوا پخش می‌شد، به‌طور زنده در رسانه‌ها نمایش داده شد. این تصاویر برای داخل اسرائیل نگران‌کننده بود، زیرا به دلیل کوچک بودن مساحت اسرائیل، صدمات قابل توجهی می‌توانست وارد شود. اما در پاسخ اخیر اسرائیل، چنین تصویری از نمایش قدرت وجود نداشت، هرچند وسعت و قدرت ابزارهای استفاده‌شده از سوی اسرائیل بسیار بیشتر بود. دلیل این تفاوت چیست؟

تصویری ماهواره‌ای گرفته شده توسط شرکت «پلانت لبز» خسارات وارده به تأسیسات نظامی پارچین در جنوب شرقی تهران را در تاریخ ۲۴ اکتبر نشان می‌دهد (رویترز)

حمایت پشت پرده

همواره باید به دنبال حامیان این درگیری‌ها بود. آمریکا نقشی عملیاتی در غزه و کنترلی در لبنان ایفا می‌کند. در غزه، اسرائیل با هدایت آمریکا و تحت نظارت‌های گاه محدود و گاه شدید واشنگتن عمل می‌کند. اما در لبنان، جنگ تحت هدایت اسرائیل با آزادی عملی بیشتری از سوی آمریکا پیش می‌رود. در سطح ژئوپلیتیکی و در رابطه با ایران، آمریکا با محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای مواجه است که نمی‌تواند آن‌ها را نادیده بگیرد.

معادلات قدرت و بازدارندگی

در معادلات کنونی قدرت و بازدارندگی منطقه‌ای، پس از واکنش اخیر اسرائیل به ایران، نکات زیر قابل بررسی هستند:

در زمان جنگ، بازدارندگی از بین می‌رود و برای بازسازی آن، استفاده از خشونت تنها راه است. ایران نشان داده که می‌تواند به عمق اسرائیل حمله کند و اسرائیل نیز ثابت کرده که بازوی قدرتمندش به ایران می‌رسد. اما هنوز هیچ یک موفق به تثبیت معادلات بازدارندگی جدیدی نشده‌اند که آینده نظم منطقه‌ای را تعیین کند.

با واکنش اسرائیل، دینامیک جنگ در صحنه‌های لبنان و غزه دوباره فعال شده است، زیرا پس از هر پاسخ، اجراکننده در حالت دفاعی قرار می‌گیرد و منتظر واکنش طرف مقابل می‌ماند.

بنیامین نتانیاهو در جلسه امنیتی در وزارت دفاع در تل‌آویو در جریان حمله‌ای که آخر هفته گذشته ایران را هدف قرار داد (دفتر رسانه‌ای دولت اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)

ایران نمی‌تواند خود را ضعیف نشان دهد، زیرا ضعف به معنای دعوت از دشمن به حمله است. هنری کیسینجر گفته است که ضعف، تجاوز را جلب می‌کند؛ ازاین‌رو، ایران باید با اقدامات خود نشان دهد که قدرتمند است.

مبدأ «صبر استراتژیک» دیگر برای ایران با شرایط فعلی مطابقت ندارد، چرا که ایران در وضعیت بحرانی استراتژیک قرار دارد. اگر پاسخ دهد، مشکل ایجاد می‌شود و اگر پاسخ ندهد، ضعف نشان می‌دهد. گزارش‌ها حاکی از این است که اسرائیل در حمله اخیر خود، تمامی سامانه‌های دفاعی ایران را هدف قرار داده است که در صورت صحت، به اسرائیل امکان پرواز آزادانه در آسمان ایران را می‌دهد.

این شرایط برای اسرائیل هم صادق است. ضعف، حتی در حد تصور، برای اسرائیل مسئله‌ای مرگ و زندگی است. دیوید بن گوریون به موشه دایان گفت که اسرائیل با شکست در اولین جنگ سقوط می‌کند.

مشکل ایران در این است که هنگام پاسخ، تنها و بدون حمایت خارجی است، به‌ویژه پس از تضعیف نیروهای متحدش، مانند حزب‌الله. در مقابل، اسرائیل با حمایت کامل آمریکا واکنش نشان می‌دهد.

پایان دادن به چرخه پاسخ‌ها

پایان دادن به چرخه پاسخ‌ها و پاسخ به پاسخ، نیاز به ترتیب و شرایط خاصی دارد که همه طرف‌ها بتوانند آن را بپذیرند. به نظر می‌رسد که هنوز شرایط به این مرحله نرسیده است.