خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران

خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران
TT

خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران

خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران

ایالات متحده و اروپایی‌ها خشم خود را از ایران پنهان نکردند، زیرا این کشور هفته گذشته در سازمان ملل متحد هیچ «سیگنال روشنی» دربارهٔ قصد خود برای از سرگیری مذاکرات برای نجات توافقنامه پرونده هسته ای ایران ارائه نداد.
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه در نشستی خبری در نیویورک در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «هنوز توافقی از سوی ایران برای بازگشت به گفت و گوهای وین نداریم».
او در ادامه اضافه کرد که «سؤال این است که آیا ایران آماده انجام چنین کاری است و اگر هست در چه زمانی. ما منتظر پاسخ در این مورد هستیم».
این نشست سالانه قرار بود فرصتی باشد تا غربی‌ها با سخنرانی ویدئویی ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور محافظه کار از طریق ویدئو و ملاقات‌های متعدد پشت صحنه با حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه خود، نیت و اهداف دولت جدید ایران را بسنجد.
مذاکرات غیرمستقیم بین واشینگتن و تهران در آوریل در وین با میانجی گری اروپایی‌ها، چین و روسیه، دیگر امضاکنندگان توافق هسته ای ۲۰۱۵ آغاز شد.
هدف از این مذاکرات: نجات متنی است که قرار است مانع دستیابی ایران به بمب اتمی شود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن کناره‌گیری کرد.
رئیس‌جمهور آمریکا نیز با برداشتن بخشی از تحریم‌ها اعلام کرد، در صورتی که ایران به‌طور کامل به تعهدات خود در توافق اتمی عمل کند ایالات متحده آماده بازگشت به آن است. اما این مذاکرات از زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن متوقف شده‌است.
از سوی دیگر، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا و همچنین جوزپ بورل وزیر خارجه اتحادیه اروپا، فقط یک شرط به همتای ایرانی خود ارائه کرده‌اند و آن هم از سرگیری سریع مذاکرات است.
انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه در توییتی نوشت: «پس از مجمع عمومی سازمان ملل، بازگشت کامل به اجرای برجام در اولویت است».
به گفته همه، تمام قدرت‌های بزرگ که متن ۲۰۱۵ را با تهران امضا کردند، از جمله مسکو و پکن، «بر ضرورت از سرگیری مذاکرات در اسرع وقت از نقطه ای که به آن رسیده‌اند» توافق دارند.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در پیامی توئیتری تأکید کرد که «مذاکرات پیرامون برجام نه باید از ابتدا آغاز شود، بلکه باید دنباله مذاکرات ۲۰ ژوئن (۲۰۲۱) باشد».
اما انتظار می‌رود این جبهه متحد با دست خالی نیویورک را ترک کند. یک مقام ارشد آمریکایی که از افشای نام خود خودداری کرد، در روز پنجشنبه گفت: «تاکنون، واضح است هیچ نشانه ای وجود ندارد که نشان می‌دهد که ایران آماده بازگشت است» و «سعی در حل مسائل برجسته» دارد. وی افزود: «هیچ اتفاقی نیفتاده است که ما را خوشبین تر کند».
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اما دربارهٔ دیدار با حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در صفحه توییترش نوشت: این مقام ایرانی از تمایل کشورش برای از سرگیری مذاکرات در آینده نزدیک اطمینان داد.
یک منبع دیپلماتیک فرانسوی اما گفت: «ما احساس نمی‌کنیم که آنها تمایل به سرعت بخشیدن به امور را دارند».
یک نشانه نگران کننده برای اروپایی‌ها و همچنین آمریکایی‌ها وجود دارد: ایرانی‌ها از برگزاری اجلاس وزرای کشورهای باقی مانده در توافقنامه، که هر ساله در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، خودداری کردند.
این مقام آمریکایی گفت: «ما آماده ایم که صبور باشیم، اما سه ماه می‌گذرد و از آن زمان ایران به برنامه هسته ای خود ادامه می‌دهد».
از سوی دیگر ، آنتونی بلینکن هشدار خود را تکرار کرد و گفت که زمان برای نجات توافق به زودی دیر می‌شود، اگرچه در حال حاضر این یک اولتیماتوم بدون مهلت است. دولت بایدن سپس باید برنامه B را اجرا کند، که مراقب است در این مرحله فاش نشود.
باربارا اسلاوین مدیر پروژه ایران در شورای آتلانتیک به خبرگزاری فرانسه می‌گوید که ایرانی‌ها «مدت زمان سرگرمی را طولانی می‌کنند»، به خصوص به این دلیل که آنها هنوز مذاکره کنندگان خود را انتخاب نکرده‌اند و «در تلاش هستند تا ببینند آیا می‌توانند کمی بیشتر از این‌ها نسبت به دولت قبلی چیزی عایدشان شود».
وی با اشاره به وخامت اوضاع اقتصادی کشور می‌گوید: «اما من هنوز فکر می‌کنم که آنها باید به پای میز مذاکره برگردند». وی می‌افزاید: «آنها واقعاً نیاز دارند که تحریم‌ها را لغو کنند».



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»