خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران

خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران
TT

خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران

خشم غربی‌ها در سازمان‌ملل به دلیل ناکامی در توافق با ایران

ایالات متحده و اروپایی‌ها خشم خود را از ایران پنهان نکردند، زیرا این کشور هفته گذشته در سازمان ملل متحد هیچ «سیگنال روشنی» دربارهٔ قصد خود برای از سرگیری مذاکرات برای نجات توافقنامه پرونده هسته ای ایران ارائه نداد.
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه در نشستی خبری در نیویورک در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «هنوز توافقی از سوی ایران برای بازگشت به گفت و گوهای وین نداریم».
او در ادامه اضافه کرد که «سؤال این است که آیا ایران آماده انجام چنین کاری است و اگر هست در چه زمانی. ما منتظر پاسخ در این مورد هستیم».
این نشست سالانه قرار بود فرصتی باشد تا غربی‌ها با سخنرانی ویدئویی ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور محافظه کار از طریق ویدئو و ملاقات‌های متعدد پشت صحنه با حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه خود، نیت و اهداف دولت جدید ایران را بسنجد.
مذاکرات غیرمستقیم بین واشینگتن و تهران در آوریل در وین با میانجی گری اروپایی‌ها، چین و روسیه، دیگر امضاکنندگان توافق هسته ای ۲۰۱۵ آغاز شد.
هدف از این مذاکرات: نجات متنی است که قرار است مانع دستیابی ایران به بمب اتمی شود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن کناره‌گیری کرد.
رئیس‌جمهور آمریکا نیز با برداشتن بخشی از تحریم‌ها اعلام کرد، در صورتی که ایران به‌طور کامل به تعهدات خود در توافق اتمی عمل کند ایالات متحده آماده بازگشت به آن است. اما این مذاکرات از زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن متوقف شده‌است.
از سوی دیگر، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا و همچنین جوزپ بورل وزیر خارجه اتحادیه اروپا، فقط یک شرط به همتای ایرانی خود ارائه کرده‌اند و آن هم از سرگیری سریع مذاکرات است.
انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه در توییتی نوشت: «پس از مجمع عمومی سازمان ملل، بازگشت کامل به اجرای برجام در اولویت است».
به گفته همه، تمام قدرت‌های بزرگ که متن ۲۰۱۵ را با تهران امضا کردند، از جمله مسکو و پکن، «بر ضرورت از سرگیری مذاکرات در اسرع وقت از نقطه ای که به آن رسیده‌اند» توافق دارند.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در پیامی توئیتری تأکید کرد که «مذاکرات پیرامون برجام نه باید از ابتدا آغاز شود، بلکه باید دنباله مذاکرات ۲۰ ژوئن (۲۰۲۱) باشد».
اما انتظار می‌رود این جبهه متحد با دست خالی نیویورک را ترک کند. یک مقام ارشد آمریکایی که از افشای نام خود خودداری کرد، در روز پنجشنبه گفت: «تاکنون، واضح است هیچ نشانه ای وجود ندارد که نشان می‌دهد که ایران آماده بازگشت است» و «سعی در حل مسائل برجسته» دارد. وی افزود: «هیچ اتفاقی نیفتاده است که ما را خوشبین تر کند».
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اما دربارهٔ دیدار با حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در صفحه توییترش نوشت: این مقام ایرانی از تمایل کشورش برای از سرگیری مذاکرات در آینده نزدیک اطمینان داد.
یک منبع دیپلماتیک فرانسوی اما گفت: «ما احساس نمی‌کنیم که آنها تمایل به سرعت بخشیدن به امور را دارند».
یک نشانه نگران کننده برای اروپایی‌ها و همچنین آمریکایی‌ها وجود دارد: ایرانی‌ها از برگزاری اجلاس وزرای کشورهای باقی مانده در توافقنامه، که هر ساله در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، خودداری کردند.
این مقام آمریکایی گفت: «ما آماده ایم که صبور باشیم، اما سه ماه می‌گذرد و از آن زمان ایران به برنامه هسته ای خود ادامه می‌دهد».
از سوی دیگر ، آنتونی بلینکن هشدار خود را تکرار کرد و گفت که زمان برای نجات توافق به زودی دیر می‌شود، اگرچه در حال حاضر این یک اولتیماتوم بدون مهلت است. دولت بایدن سپس باید برنامه B را اجرا کند، که مراقب است در این مرحله فاش نشود.
باربارا اسلاوین مدیر پروژه ایران در شورای آتلانتیک به خبرگزاری فرانسه می‌گوید که ایرانی‌ها «مدت زمان سرگرمی را طولانی می‌کنند»، به خصوص به این دلیل که آنها هنوز مذاکره کنندگان خود را انتخاب نکرده‌اند و «در تلاش هستند تا ببینند آیا می‌توانند کمی بیشتر از این‌ها نسبت به دولت قبلی چیزی عایدشان شود».
وی با اشاره به وخامت اوضاع اقتصادی کشور می‌گوید: «اما من هنوز فکر می‌کنم که آنها باید به پای میز مذاکره برگردند». وی می‌افزاید: «آنها واقعاً نیاز دارند که تحریم‌ها را لغو کنند».



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.