قرارداد معاوضه نفتی ایران و ونزوئلا؛ واشنگتن خط‌ونشان کشید

بنر «بنزین موجود نیست» نصب شده در ورودی یک پمپ بنزین در کاراکاس (آرشیویی - AP)
بنر «بنزین موجود نیست» نصب شده در ورودی یک پمپ بنزین در کاراکاس (آرشیویی - AP)
TT

قرارداد معاوضه نفتی ایران و ونزوئلا؛ واشنگتن خط‌ونشان کشید

بنر «بنزین موجود نیست» نصب شده در ورودی یک پمپ بنزین در کاراکاس (آرشیویی - AP)
بنر «بنزین موجود نیست» نصب شده در ورودی یک پمپ بنزین در کاراکاس (آرشیویی - AP)

خبرگزاری رویترز به نقل از پنج منبع آگاه از امضای یک قرارداد بزرگ سواپ نفتی بین ایران و ونزوئلا خبر داده‌است.
بر اساس این قرارداد، ونزوئلا نفت سنگین خود را با میعانات گاز ایران تبادل پایاپای می‌کند و به این ترتیب می‌تواند از آن برای بهبود کیفیت نفت خام قیرمانند خود استفاده کند. اولین محموله‌های مربوط به این قرارداد طی هفته جاری ارسال خواهند شد.
منابع نزدیک به توافق اعلام کردند، این اقدام در حالی می‌تواند به روابط خوب میان شرکت ملی نفت ونزوئلا با شرکت ملی نفت ایران عمق بیشتر ببخشد که هر دو شرکت زیر شدیدترین تحریم‌های واشینگتن هستند.
بر اساس یکی از منابع خبری، قرارداد سواپ نفتی میان دو شرکت ایران و ونزوئلا در فاز اول شش ماه اعتبار دارد اما با رضایت دو طرف ادامه خواهد یافت.
وزارت خزانه‌داری آمریکا در ایمیلی در پاسخ به رویترز گفته‌است این توافق می‌تواند نقض تحریم‌های آمریکا علیه هر دو کشور باشد و به دستورات دولت آمریکا جهت انجام اقدامات تنبیهی اشاره کرد.
برنامه تحریم‌های ایالات متحده نه تنها آمریکایی‌ها را از انجام هرگونه تجارت با بخش‌های نفتی در ایران و ونزوئلا بازمی‌دارد، همچنین تهدید می‌کند که برای هر شخص یا نهاد غیر آمریکایی که با شرکت‌های نفتی دو کشور معامله می‌کند، «تحریم‌های ثانویه» وضع می‌کند.
مجازات‌های ثانویه ممکن است شامل مجموعه ای از مجازات‌ها علیه افراد اهداف از جمله ممنوعیت استفاده از سیستم مالی ایالات متحده یا جریمه یا مسدود کردن دارایی‌ها در ایالات متحده باشد.
خزانه داری آمریکا در پاسخ به سؤالی در مورد این توافق گفت که «هرگونه معامله اشخاص غیر آمریکایی با شرکت ملی نفت ایران به‌طور کلی مشمول تحریم‌های ثانویه است».
در این بیانیه همچنین آمده‌است: «این حق را برای اعمال تحریم علیه هر فردی که در بخش نفت ونزوئلا کار می‌کند، محفوظ می‌دارد»، اما به صراحت نگفت که آیا این قرارداد نقض تحریم‌ها است یا خیر.
 منبعی مطلع از این موضوع در واشینگتن نیز گفت که آمریکا در چند ماه گذشته توافق بین ونزوئلا و ایران به عنوان نقض احتمالی تحریم‌ها زیر نظر مقامات دولت آمریکا قرار داشته‌است و آن‌ها می‌خواهند ببینند که از نظر عملی تا کجا پیش خواهد رفت.
وزیران امور خارجه ایران و ونزوئلا در چند روز اخیر در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل دیدار و دربارهٔ افزایش همکاری‌های دوجانبه برای با وجود تحریم‌های آمریکا گفت و گو کردند.
 یک سخنگوی خزانه‌داری آمریکا گفت که این وزارتخانه در مورد گزارش‌های مربوط به قراردادهای نفتی بین ونزوئلا و ایران نگران است، اما جزئیات آن را تأیید نکرد. این سخنگو افزود: «ما همچنان به اعمال تحریم‌های مربوط به ایران و ونزوئلا ادامه خواهیم داد».
وی افزود که وزارت خزانه داری «عزم خود را برای تهیه یک لیست سیاه از نهادهایی که از تلاش‌های ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا حمایت می‌کنند و هر کسی که به آنها این امکان را می‌دهد تا رفتارهای بی‌ثبات کننده خود را در سراسر جهان انجام دهند» اعلام کرد.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.