آذربایجان، «جبهه جدید» بین ایران و اسرائیل

در یک مجموعه به هم پیوسته از پرونده‌های امنیت، ثروت و ائتلاف‌ها.. «الشرق الاوسط» مواضع طرف‌های مربوطه را بررسی می‌کند

آذربایجان، «جبهه جدید» بین ایران و اسرائیل
TT

آذربایجان، «جبهه جدید» بین ایران و اسرائیل

آذربایجان، «جبهه جدید» بین ایران و اسرائیل

منابع دیپلماتیک عربی به «الشرق الاوسط» گفتند که آذربایجان، علاوه بر دیگر جبهه‌های زمینی و دریایی، به «جبهه جدیدی» بین اسرائیل و ایران تبدیل شده‌است.
همزمان با اولین سالگرد تحقق پیروزی آذربایجان بر ارمنستان در منطقه قره باغ، در زمینه امنیت، اقدامات انرژی و ائتلاف‌ها، یک مسابقه برای برگزاری مانور آغاز شده‌است.
آنکارا دیروز دوشنبه اعلام کرد که نیروهایش از امروز رزمایش نظامی خود را با ارتش آذربایجان در استان نقشوان باکو، نزدیک مرز ترکیه آغاز می‌کند.
این سومین مانور پس از مانورهای چند روز پیش ایران و مانورهای آذربایجان - پاکستان - ترکیه در ماه گذشته خواهد بود.
به گفته منابع دیپلماتیک، باکو «با همه طرف‌ها براساس موضع آنها در جنگ قره باغ، تعامل می‌کند که با توجه به این که این کشورها در نبرد قره باغ، حمایت زیادی از آن کرده‌اند، نگرش مثبت آن را نسبت به اسرائیل، پاکستان و ترکیه را نشان می‌دهد».
توافق روسیه، آذربایجان و ارمنستان برای متوقف کردن جنگ در سال گذشته به ترتیبی انجامید که مسکو یک حکومت نظامی برای توازن جدید ایجاد کرد که شامل افتتاح یک کریدور موازی با مرزهای ایران، بین آذربایجان و استان نخجوان بود و آذربایجان را به ترکیه و ترکیه را به دریای خزر متصل می‌کند.
این منابع گفتند که «اسرائیل از باکو حمایت نظامی کرده‌است و برای تقویت حضور خود در آذربایجان بهایی می‌خواهد، به این معنی که اسرائیل اکنون در مرزهای ایران است».
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران روز گذشته در کنفرانس مطبوعاتی با همتای ارمنی خود در تهران گفت که ایروان نسبت به نگرانی تهران از حضور اسرائیل در منطقه شریک و هم نظر است.
این در حالی است که باکو تأکید کرد که اتهامات «حضور قدرت‌های سوم در نزدیکی مرز بین آذربایجان و ایران بی اساس است».
علاوه بر این، نفتالی بنت نخست‌وزیر اسرائیل و بنی گانتز وزیر امور خارجه، ایران را تهدید کردند که تل آویو به تلاش برای ترور تجار اسرائیلی در قبرس پاسخ می‌دهد.
آنها پس از دستگیری یک فرد مسلح در ارتباط با این اقدام احتمالی علیه اسرائیلی‌ها گفتند که افراد درگیر را مسئول می‌داند.
در مقابل سفارت ایران اعلام کرد که «این اتهامات بی اساس است».
روزنامه «الشرق الاوسط» در شماره امروز سه شنبه خود پرونده تشدید تنش بین ایران و آذربایجان و ابعاد ژئوپلیتیک آن را بررسی می‌کند.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»