حضور فزاینده آثار سعودی در یونسکو آثار متنوع آینه ساختار منحصر به فرد جمعیتی

شاهین باز بودن یکی از نمادهای اصیل عربی و مایه افتخار به شمار می رود (واس)
شاهین باز بودن یکی از نمادهای اصیل عربی و مایه افتخار به شمار می رود (واس)
TT

حضور فزاینده آثار سعودی در یونسکو آثار متنوع آینه ساختار منحصر به فرد جمعیتی

شاهین باز بودن یکی از نمادهای اصیل عربی و مایه افتخار به شمار می رود (واس)
شاهین باز بودن یکی از نمادهای اصیل عربی و مایه افتخار به شمار می رود (واس)

سعودی مملو از مکان های تاریخی و دیدنی است که حکایت از تاریخ طولانی و متنوع کشور دارد. آثار تاریخی متعددی در سعودی در فهرست میراث فرهنگی ملموس و ناملموس یونسکو ثبت شده است که همین تنوع تاریخی و جمعیتی مناطق این کشور را نشان می دهد.
جزیره «فرسان» اولین منطقه حفاظت شده طبیعی در سعودی است که در فهرست برنامه انسان و زیست کره یونسکو ثبت شد چون این منطقه از فراز و نشیب های طبیعی زیبا و تنوع زیستی و حیات وحش نادر برخوردار است.
میراث ملموس
منطقه «مداین صالح» که توسط نبطی ها در قرن پنج قبل از میلاد ساخته شده اولین آثار تاریخی سعودی بود که در کانون توجه جهانیان قرار گرفت. «مداین صالح» تا به امروز بیانگر تمدن نبطی ها است و در ۲۰۰۸ به عنوان اولین اثر تاریخی در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت شد.
منطقه الطریف که در قرن پانزدهم بنا شده هسته اولیه تاسیس روستای «الدرعیه» ، شهر خاندان حاکم در سعودی بود و ۲۰۱۰ با توجه به سبک معماری نجدی و منحصر به فرد این منطقه در مرکز شبه جزیره عرب در فهرست یونسکو ثبت شد.
به سمت غرب سعودی که می رویم به «منطقه باستانی جده» می رسیم که در ۲۰۱۴ در فهرست یونسکو قرار گرفت. این منطقه سبک زندگی باستان در حجاز و گونه های منحصر به فرد معماری در این شهر قدیمی را نشان می دهد.
کوه های الشویمس و جبه و المنجور در شهر حائل واقع در شمال کشور صخره نگاری های تاریخی متعلق به بیش از ده هزار سال قرار دارد و ۲۰۱۵ به فهرست یونسکو اضافه شد.
«واحه احساء» در شرق سعودی با بیش از ۳ میلیون اصله نخل در ۲۰۱۸ به عنوان بزرگ ترین نخلستان طبیعی در جهان معرفی شد. انواع گوناگون مرغوب خرماها در این واحه تولید می شود. «واحه احساء» در قدیم منبع اقتصادی مهم برای سرزمین شام و مصر و بلاد رافدین به شمار می رفت. در این مسیر ۶ چاه سنگی در نجران واقع در جنوب سعودی و بیش از ۱۳ اثر تاریخی با نقش و نگارهایی درباره چوپانی و ماهیگیری و چندین نقاشی از چهره های انسان متعلق به بیش از ۷ هزار سال پیش وجود دارد و به دلیل این ویژگی ها ۲۰۲۱ در فهرست یونسکو قرار گرفت.
میراث ناملوس 
سعودی آثار ناملموس متعددی دارد و این کشور با توجه به ساختار جمعیتی متنوع و فرهنگ های متفاوت آثار ناملوس منحصر به فردی در خود جای داده است. «مجلس» (محل نشست و گفتگو) از جمله آثار مهم سعودی در یونسکو است. «مجلس» محلی برای برگزاری مناسبات مهم اجتماعی مثل پذیرایی از مهمانان و مراسم عروسی و مراسم اجتماعی دیگر و همچنین مکان حل اختلافات و دعواها است.
قهوه عربی یار غار هر «مجلسی» است و به همین دلیل به فهرست یونسکو اضافه شد. قهوه همچنین نماد کرم و سخاوتمندی عربی است که سرو آن معمولا با آداب و تشریفات منحصر به فرد عشایری همراه است. به همین دلیل قهوه به یک پدیده اجتماعی مهم در سعودی تبدیل شده است. رقص جنگ و صلح «العرضه النجدیه» نام دارد که این رقص در فهرست یونسکو قرار گرفته چون با آیین ویژه و سرودخوانی با صدای بلند و کشیدن شمشیرها توسط افرادی با پوشش محلی نجدی انجام می شود. این رویداد نشانگر هویت نجدی ها است.
در حجاز رقص عصای «مزمار» با ریتم طبل را داریم که مربوط به مراسم اجتماعی گوناگون است. حدود ۲۰ تا ۱۰۰ مرد در دو ردیف روبروی هم قرار می گیرند و این رقص را انجام می دهند.
«شاهین باز» یکی از مهم ترین سرگرمی های شبه جزیره عربی به معنای پرورش و مراقبت و شکار با شاهین است. شاهین از جمله نمادهای اصیل عربی است و شاهین بازها به داشتن شاهین افتخار می کنند.
نقش «القط العسیری» روی قالیچه ها و قالی ها از جمله هنرهای تجسمی است که در فهرست یونسکو قرار دارد. منازل منطقه عسیر با رنگ های شاد این نقش و نگار تزیین شده اند. این نقش و نگار شکل های هندسی گوناگون دارد.
«السدو» از جمله طرح های نساجی گلدوزی شده سنتی در سعودی است و در ساختن خیمه و چادر به کار می رفته. «السدو» از کرک و پشم شتر یا کرک و موی بز یا پشم گوسفند ساخته می شود.



قهوه سعودی، سنت تاریخی و محبوب‌ترین نوشیدنی رمضانی

قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
TT

قهوه سعودی، سنت تاریخی و محبوب‌ترین نوشیدنی رمضانی

قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)

بدون شک قهوه نمادی فرهنگی است که ریشه در خانه شهروندان سعودی دارد و پایه و اساس مهمان نوازی، سخاوت و گرمی آنهاست؛ چنان‌که برخی از شاعران قدیم در جزیرة العرب می‌گویند: «خانه ای که دله (ظرف قهوه) نداشته باشد، کسی آن را نمی‌شناسد».

طرز تهیه قهوه سعودی و طرز سرو آن در شعر «الارجوزه» توضیح داده شده‌است که زمان سرو آن را صبح زود با القدوع (ظرف میهمان نوازی خرما) بیان کرده‌است تا اینکه قهوه به یک ستون اساسی مهمان نوازی و استقبال از مهمان خوب تبدیل شد.

در ماه رمضان قهوه سعودی بانوی سفره رمضان است و حضور آن نشان دهنده تکریم مهمان و احترام به او است و حضور القدوع (ظرف‌های خرما) و قهوه در فرهنگ قهوه سعودی ارتباط تنگاتنگی دارد، زیرا آنها جدایی ناپذیر هستند.

از این منظر، مشاور قهوه سعودی و مربی طرح کارشناس قهوه، سلطان آل مریع، در مصاحبه با «الشرق الاوسط» توضیح داد: «فرهنگ لغت الجامع، کلمه «القدوع» را به «القدع» تعبیر کرده‌است که به معنای شکستن شدت گرسنگی است».

القهوة السعودية تحظى بأهمية كبيرة خلال شهر رمضان (الشرق الأوسط)

تهیه قهوه یکی از هنرهای آشپزی سعودی است و این هنر در مجامع فرهنگی بین‌المللی برای معرفی فرهنگ تهیه قهوه سعودی به اشتراک گذاشته شده‌است. خانه سعودی خالی از روش‌های تهیه این هنر و میراث نیست که یکی از گنجینه‌های فرهنگی پادشاهی سعودی به‌شمار می‌رود.

به گفته آل مریع، آیین‌های تهیه قهوه سعودی بسته به منطقه جغرافیایی در پادشاهی سعودی متفاوت است.قهوه سعودی به روش‌های مختلف برشته (رست قهوه) می‌شود؛ وقتی به منطقه عسیر به جنوب سعودی می‌رویم، متوجه می‌شویم که قهوه هنگام برشته شدن رنگ روشنی پیدا می‌کند.

وقتی به مناطق مرکزی پادشاهی می‌رویم، متوجه می‌شویم که قهوه هنگام برشته شدن رنگ متوسطی به خود می‌گیرد، در حالی که در شمال، قهوه بیشتر برشته شده‌است.

آل مریع توضیح داد که ماده اصلی قهوه سعودی روش برشته کردن آن است و تفاوت بسیار زیادی بین قهوه عربی و قهوه سعودی وجود دارد.

قهوه سعودی به دلیل دو عامل سعودی نامیده شد، اولین عامل این است که قهوه سعودی از دانه الخولانی سعودی شروع می‌شود که مختص پادشاهی سعودیاست و به ۳ روش رست مختلف، و ۵ روش برای تهیه قهوه سعودی با توجه به مناطق پادشاهی انجام می‌شود.

عامل دوم این است که قهوه سعودی تنها قهوه ای در جهان است که از برشته کردن تا پخت و پز و سپس سرو کردن، جلوی مهمان درست می‌شود. این چیزی است که ما در انواع دیگر قهوه سراسر جهان نمی‌بینیم، اگرچه این ارائه باید با اشعار و دیالوگ‌های ادبی آمیخته شود.

در سال ۲۰۲۲، وزارت فرهنگ ۲۰ مقاله تحقیقاتی در زمینه قهوه سعودی ارائه شده توسط محققان داخلی و بین‌المللی را تأیید کرد.

این تحقیقات در مورد قهوه سعودی با هدف غنی سازی ۳ عامل اصلی است: حمایت وزارتخانه از قهوه در شبه جزیره العرب، بررسی دانش، مهارت‌ها و سنت‌های اجتماعی و توسعه محتوای محلی در قهوه سعودی.

وزارت فرهنگ بر اصل تجلیل از این فرهنگ متمرکز شده و اداره هنرهای آشپزی به نمایندگی از وزارت فرهنگ، دستور پخت غذاها را از مناطق مختلف پادشاهی زیر نظر دارد و به مردان و زنان جوان سعودی واجدالشرایط مدرک «کارشناس قهوه سعودی» اعطا می‌کند.