نشست مجمع جهانی اقتصاد برای دومین سال متوالی به طور مجازی برگزار شد و سران کشورها و بازرگانان برای گفتگو در مورد مشکلات کرونا و شرایط اقتصادی کنونی گرد هم آمدند.
بورگه برنده رییس داووس در پایان نشست امسال «برنامه داووس» گفت «همکاری بین المللی برای مقابله با عواقب همه گیری و بازگشت رشد اقتصادی پایدار و عبور از تنش های فزاینده بین المللی نیاز مبرم است».
برنده در گفتگو با «الشرق الاوسط» یادآور شد «مشکلات و دشواری های فراوانی در دوره شیوع کرونا داشتیم اما کشورها به کمک همکاری بین بخش خصوصی و دولتی در جهان در دوره کوتاه باورنکردنی چندین واکسن با کارآرایی بالا ساختند. باید از این تجربه در حوزه های اقتصاد و فناوری و مهاجرت هم استفاده کرد».
برنده به رغم تنش فزاینده بین بازیگران موثر جهان با خوش بینی محتاطانه گفت «شی جین پینگ رییس جمهور چین خواستار توسعه بدون خشونت و همکاری سود ده شد».
او افزود «فرصت بسیار مناسبی برای خاورمیانه مهیا شده تا نقش کلیدی در تلاش های جهانی برای مقابله با تغییر اقلیم ایفا کند».
او از دو برنامه «سعودی سبز» و «خاورمیانه سبز» قدردانی کرد و گفت «این دو طرح برای تلاش های بین المللی در راستای کاهش گازهای گلخانه ای حیاتی هستند».
متن گفتگو در زیر می آید:
گزارش مجمع جهانی اقتصاد درباره ده خطر اول دنیا منتشر شد که اکثر این خطرات در حوزه محیط و زیست و آب و هوا طبقه بندی شده اند. آیا به نظر شما پیشرفت حاصل در نشست «کاپ ۲۶» کم رنگ می شود؟
بخش اعظم گزارش امسال مجمع جهانی اقتصاد درباره ده خطر اول دنیا به آب و هوا و محیط زیست اختصاص دارد چون سهل انگاری درباره تغییر اقلیم گران تمام می شود. ما با چالش های حقیقی مواجه هستیم.. کشورهای جهان باید رشد و توسعه بخش انرژی در آینده را دنبال اما در عین حال از افزایش انتشار گازهای گلخانه ای جلوگیری کنند و ضمنا باید به تامین برق برای ۷۰۰ میلیون نفر در جهان که برق ندارند توجه کنیم. فناوری های نوین مثل ترسیب و ذخیره سازی کربن و نیز انرژی های تجدید پذیر کلید طلایی حل این مشکل است.
کشورهای خاورمیانه سیاست های بلندپروازانه ای در ارتباط با حفاظت از محیط زیست اعلام کردند. سعودی در صدر این کشورها است که گفته انتشار کربن خود را تا ۲۰۶۰ به صفر می رساند. نظر شما درباره این برنامه ها چیست؟
طرح سعودی سبز و طرح خاورمیانه سبز نقش کلیدی در تلاش های جهانی برای کاهش گازهای گلخانه ای دارد.
امیدوارم کشورهای دیگر هم هر چه زودتر برای تحول در بخش انرژی دست به کار شوند چون سرمایه گذاری زودهنگام در فناوری های سبز نوین و نوظهور مزایای اقتصادی فراوان داشته و در عین حال سهل انگاری و تعلل ورزی در مقابله با تغییر اقلیم برای همه گران تمام خواهد شد.
نشست «کاپ» در ۲۰۲۲ در مصر و در ۲۰۲۳ در امارات برگزار می شود. این دو جلسه جهانی فرصت بی نظیری برای خاورمیانه است تا در قلب تلاش های جهان برای مقابله با تغییر اقلیم قرار بگیرد. برآورد می شود که خاورمیانه در اثر افزایش گرمایش زمین بیشترین آسیب را خواهد دید.
باید از همین حالا دست به کار شد و اقدامات سازنده انجام داد. ما اگر الان در راستای حفاظت از کره زمین و مردم تلاش کنیم فردا می توانیم آینده روشن داشته باشیم. مجمع جهانی اقتصاد برنامه ای برای تشکیل جامعه ای با حضور برخی از سران و بازرگانان اعلام خواهد کرد که این جامعه طرح پایداری در خاورمیانه را پیش می برد و امیدوارم که سعودی در این برنامه نقش پیشرو داشته باشد.
«برنامه داووس» امسال در بحبوحه تنش ژئوپلیتیک و افزایش تنش بین غرب و روسیه از یک سو و غرب و چین از سوی دیگر برگزار شد. آیا ما در آستانه آغاز یک جنگ سرد دیگر هستیم؟
تنش های ژئوپلیتیکی مایه نگرانی است به خصوص در شرایطی که دنیا پیش از هر وقت دیگر با هم ارتباط پیدا کرده و به هم وابسته شده است. شرایط ژئوپلیتیکی دشوار است و من در این باره واقع بین هستم اما در عین حال خوش بینم چون بازیگرهای موثر اصلی به دنبال زمینه های همکاری هستند. به عنوان مثال، شی جین پینگ رییس جمهور چین در جلسه «برنامه داووس» گفت «توسعه بدون خشونت و همکاری سودده چند جانبه راه درست پیشرفت انسان است». آمریکا و چین اواخر سال گذشته پس از اجلاس «کاپ ۲۶» در بیانیه مشترک تعهد دادند «با پشتکار با یکدیگر برای رسیدن به اهداف توافقنامه آب و هوایی پاریس مصوب ۲۰۱۵ همکاری می کنند».
مجمع جهانی اقتصاد در واقع کارکرد هماهنگ کننده بین بخش خصوصی و دولتی و گفتگو بین سران کشورهای جهان دارد. بیش از ۸۰ نفر از روسای شرکت های دولتی و خصوصی در نشست «برنامه داووس» شرکت کردند که بیانگر تمایل قوی برای همکاری در راستای کاهش بحران اقلیم و مشکلات همه گیری و اقتصادی است.
به رغم سویه اومیکرون پایان همه گیری نزدیک است. چه درس هایی می شود از بزرگ ترین بحران سلامت عمومی در سده گذشته گرفت؟
درس بزرگ این همه گیری این بود که همکاری جهانی ضرورت است. واکسن هایی با کارآرایی بالا در کمتر از یک سال با سرعت خارق العاده تولید شدند چون مراکز تحقیقاتی و داروسازی و دولت ها هدف مشترک داشتند. واکسن فایزر بیون تک از ۲۸۰ ماده از ۱۹ کشور تولید شد و این مثال آشکار درباره همکاری بین بخش دولتی و بخش خصوصی است.
امیدواریم که همه از این درس بگیرند و برای مقابله با مشکلات مشترک و فرصت آفرینی با هم همکاری کنند. تکنولوژی از جمله حوزه های با ظرفیت عظیم است. اگر بازیگران موثر با هم همکاری کنند بنا به آمار شرکت پی دبلیو سی به عنوان مثال در حوزه هوش مصنوعی تولید ناخالص داخلی در دهه کنونی رشد ۴.۴ درصدی و گازهای گلخانه ای کاهش ۴.۰ درصدی خواهد داشت.
بدهی های تلنبار شده و رکورد شکنی تورم و کاهش رشد اقتصادی از عواملی است که کارشناسان جهان را نگران کرده. آیا اینها پیامدهای موقتی همه گیری هستند یا از آثار مشکلات اقتصادی پایدار خبر می دهند؟
در ۲۰۲۰ یک رکود ۳.۱ درصدی را تجربه کردیم که آثار ویرانگری در بسیاری از کشورها داشت. برآورد این است که رشد اقتصادی در جهان امسال به ۵.۹ درصد برسد و گزارش صندوق بین المللی پول برآورد اولیه خود را کاهش داده و از رونق اقتصادی متفاوت بین کشورها و صنایع گوناگون خبر داده است.
بنابراین برخی کشورها در مسیر بهبودی و رونق اقتصادی هستند اما خطر رکود هنوز در کشورهای کم درآمد رفع نشده است.
مجمع جهانی اقتصاد همواره خواستار الگوی اقتصادی جامع تر و پایدار است. ما حامی «سرمایه داری ذینفعان» هستیم. معنای این الگو این است که حوزه کسب و کار باید به منافع همگانی جامعه توجه کند. این الگو محبوبیت فزاینده ای دارد و برای همین طرح ابتکاری سنجش سرمایه گذاری ذینفعان مطرح شد. این طرح یک پکیج جهانی اقدامات و ضوابط و برنامه های سرمایه داری ذینفعان را در برمی گیرد و شرکت ها می توانند از آن استفاده و در این مورد گزارش تنظیم کنند. طرح سنجش سرمایه گذاری ذینفعان یک سال پیش مطرح شد و صد شرکت از آن حمایت کردند و بیش از ۵۰ شرکت در فهرست «سنجش سرمایه داری ذینفعان» در ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ قرار گرفتند.
مجمع جهانی اقتصاد اوایل سال جاری شرکت های پیشرو در حوزه فناوری و دارایی و سازمان های دولتی را دور هم جمع کرد و «اتحاد ادیسون» راه اندازی شد. این پلتفرم همکاری چند ذینفعی را ممکن ساخته و با هدف تسریع در توسعه و استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در سطح جهانی با قیمت مناسب تا ۲۰۲۵ طراحی شده است.
امنیت سایبری مشکل دیگری است که در گزارش خطرهای بزرگ امسال مطرح شده. کشورها چگونه باید حوزه سایبری را تنظیم کنند؟ آیا کشورها به یک سازمان بین المللی جدید برای تنظیم این حوزه نیاز دارند؟
استفاده از سیستم های دیجیتال در جهان در چند سال گذشته افزایش و گسترش فزاینده داشته و در دوره شیوع همه گیری پرشتاب تر شد اما جرایم سایبری هم افزایش یافتند. گزارش جدید مجمع جهانی اقتصاد با عنوان «پیش بینی امنیت سایبری در جهان ۲۰۲۲» گفت «میزان باج افزارها در ۲۰۲۱ رشد ۱۵۱ درصدی داشت و موسسات و شرکت ها در معرض ۲۷۰ حمله سایبری در یکسال قرار گرفتند که نسبت به ۲۰۲۰ افزایش ۳۱ درصدی داشت».
همکاری مشترک بین شرکت ها و مراکز تصمیم ساز و سازمان های اجرایی بهترین راهکار برای مقابله با این چالش ها است. سازمان امنیت سایبری مجمع جهانی اقتصاد در راستای تقویت و گسترش زمینه های همکاری در حوزه امنیت سایبری بین ذینفعان موسسات خصوصی و دولتی تلاش می کند. ما از طریق شبکه شعبه های فعال انقلاب صنعتی چهارم در ۱۵ کشور موفق شدیم نمایندگان دولت و شرکت های پیشرو و جامعه مدنی و نوآوران را دور هم جمع کنیم تا با استفاده از فناوری و مدیریت درست برای مقابله با مشکلات گوناگون همکاری کنند.
چرا مهاجرت به رغم نیاز فزاینده برای نیروی کار دوباره به عنوان یک بحث جنجالی در کشورهای گوناگون مطرح شده است؟
تعداد مهاجران در ده سال گذشته از ۲۲۱ میلیون نفر در ۲۰۱۰ به ۲۸۱ میلیون نفر در ۲۰۲۰ رسید. مشکلات اقتصادی و تغییر آب و هوا و درگیری و جنگ و بی ثباتی سیاسی از جمله عوامل مهم مهاجرت هستند. مشکل مهاجرت و آوارگی ناشی از تغییر آب و هوا در چند سال آینده پیچیده تر خواهد شد. این مشکلات در گزارش خطرات بزرگ جهان مجمع جهانی اقتصاد مطرح و «مهاجرت اجباری» به عنوان یک مایه نگرانی بلند مدت معرفی شده است.
بنابراین، بهبودی همکاری بین المللی برای مدیریت موج های مهاجرت یک عامل کلیدی به نظر می رسد. می توان با تنظیم کارآمد کانال های مهاجرت در راستای گسترش همکاری سیاسی بین کشورها در مورد این مساله حساس و پیچیده اقدام کرد؛ به عبارت دیگر باید چارچوب های قانونی و سیاست های یکپارچه تنظیم کرد و با همکاری فرامرزی به مقابله حداکثری با عملیات مهاجرت غیر قانونی پرداخت.
