نامزد فرماندهی «سنتکام» نسبت به «عواقب تروریستی» لغو تحریم‌های ایران هشدار داد

انتقاد شدید از راب مالی در کنگره



ژنرال مایکل کوریلا نامزد فرماندهی سنتکام، در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح روز گذشته (AP)
ژنرال مایکل کوریلا نامزد فرماندهی سنتکام، در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح روز گذشته (AP)
TT

نامزد فرماندهی «سنتکام» نسبت به «عواقب تروریستی» لغو تحریم‌های ایران هشدار داد



ژنرال مایکل کوریلا نامزد فرماندهی سنتکام، در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح روز گذشته (AP)
ژنرال مایکل کوریلا نامزد فرماندهی سنتکام، در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح روز گذشته (AP)

در حالی که کاخ سفید همچنان در حال انجام تلاش‌های شدید برای احیای توافق هسته ای با ایران است، ژنرال مایکل کوریلا، نامزد جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده برای سمت فرماندهی مرکزی (سنتکام)، هشدار داد که تهران «ممکن است از پول حاصل از معافیت‌های تحریمی برای حمایت از نیروهای نیابتی خود و تروریسم در منطقه استفاده کند».
کوریلا در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح برای تأیید آن در شامگاه سه‌شنبه، گفت: «این خطر وجود دارد که معافیت‌ها از تحریم‌ها منجر به استفاده ایران از برخی منابع مالی برای حمایت از نیروهای نیابتی خود و تروریسم در منطقه شود و اگر این کار را انجام دهید، تهدیدات پیش روی نیروهای ما در منطقه را افزایش خواهد داد».
مقامات دولت آمریکا اعلام کردند که احتمالاً «تا پایان ماه جاری مهلت دارند تا توافق هسته ای با ایران را نجات دهند».
سی ان ان به نقل از منابع رسمی در دولت گفت: «این فرایند مهم است و ما در آخرین مرحله هستیم».
این در زمانی صورت گرفت که هشدارهای کوریلا نشان دهنده نگرانی فرماندهان نظامی در مورد نفوذ فزاینده ایران در منطقه است.
این فرمانده آمریکایی تهران را «عامل شماره یک بی‌ثبات کننده در منطقه» توصیف کرد.
وی از آمریکا خواست تا روابط مستحکم خود با کشورهای جهان را حفظ و توانایی‌های خود را برای مقابله با تهدید ایران تقویت کند.
 وی گفت: ایران با رفتار بدخواهانه خود عامل بی‌ثبات کننده شماره یک در خاورمیانه است. بهترین راه برای مقابله با آن گفت و گو با شرکا و متحدانمان و تقویت یک جبهه متحد در همکاری با آنهاست.
کوریلا بر اهمیت هوش مصنوعی در مقابله با ایران تأکید کرد و افزود: در صورت تأیید جهت تصدی این سمت، خود این استراتژی را تقویت خواهد کرد.
 وی گفت: ما باید به سرمایه‌گذاری در فناوری از جمله هوش مصنوعی ادامه دهیم تا توانایی‌های خود را برای راستی آزمایی و پاسخگویی به توانمندی‌های نظامی ایران افزایش دهیم.
این ژنرال آمریکایی با اشاره به حملات موشکی بالستیک اخیر حوثی‌ها به سعودی و امارات، بر اهمیت متهم کردن علنی ایران به این حملات تأکید کرد.
وی گفت: ما باید مراقب باشیم که رفتار بد ایران را افشا کنیم. مفید است که هر بار نقش ایران را فاش کنم».
کوریلا همچنین بر اهمیت حیاتی «کمک به متحدان در منطقه برای بهبود دفاع سایبری که می‌تواند آنها را در برابر قابلیت‌های سایبری تهاجمی مؤثر ایران محافظت کند» اشاره کرد.
در حالی که ژنرال آمریکایی در برابر کنگره با لحن هشداردهنده ای پنهان از تلاش برای احیای توافق هسته ای صحبت می‌کرد، در قسمت مقابل ساختمان، اعضای مجلس نمایندگان نشسته بودند که به راب مالی فرستاده ویژه رئیس‌جمهور در مذاکرات با ایران گوش دادند، که از طریق لینک ویدیویی از وین شرکت کرد. جایی که او اوایل این هفته برای شرکت در دور هشتم مذاکرات هسته‌ای عازم شد.
به نظر واضح بود که صبر نمایندگان هر دو حزب در مورد مالی تمام شده‌است، اگرچه جلسه محرمانه و غیرعلنی بود، کلودیا تنی نماینده جمهوری خواهان، با عصبانیت از آن خارج شد و از اینکه مالی به سؤالات نمایندگان به وضوح پاسخ نداد، گلایه کرد.
او گفت: «قبل از امروز، راب مالی در کمیته روابط خارجی، نه علنی و نه خصوصی، برای پاسخ به سؤالات ما و توضیح اینکه چرا تحریم‌ها قاطعانه علیه ایران اعمال نشدند، حاضر نشد».
نماینده جمهوری‌خواه، خواستار برگزاری یک جلسه علنی با حضور مالی برای شفافیت بیشتر شد.
او گفت: «این یک شروع است، اما کافی نیست. راب مالی برای مردم آمریکا کار می‌کند و باید به سوالات آنها نیز پاسخ دهد؛ بنابراین من بر یک استماع عمومی پافشاری خواهم کرد. موضوع دستیابی ایران به سلاح هسته ای برای امنیت ملی ما بسیار مهم است و شفافیت کامل تنها راه پیش رو است».
تنی تنها کسی نیست که در خط انتقاد از مالی و تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای قرار دارد، زیرا سناتور دموکرات باب منندز نیز این نگرانی‌ها را دارد.
او نیز به نوبه خود در دومین نشستی که فرستاده آمریکا صبح چهارشنبه در مقابل کمیته روابط خارجی به ریاست منندز در سنا برگزار کرد، به شهادت مالی گوش داد.
همچنین برت مک گورک هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه شورای امنیت ملی، به جلسه محرمانه و غیرعلنی پیوست که در آن اعضای آن مالی را تحت فشار قرار دادند تا تلاش‌های دولت برای بازگشت به توافق را روشن کند.
سی ان ان به نقل از منابعی اعلام کرد که مالی با کارکنان کنگره صحبت کرده‌است. وی با اشاره به اینکه چند هفته آینده در سرنوشت مذاکرات تعیین‌کننده خواهد بود، به آنها گفته‌است: یا موفق می‌شویم یا به پایان می‌رسد.
سناتور دموکرات باب منندز از دولت آمریکا انتقاد کرد و آن را متهم کرد که از وعده‌های خود برای انعقاد «توافق هسته ای طولانی‌تر و قوی تر» عمل نکرده‌است. وی گفت: «وزیر امور خارجه و سایر مقامات دولت در طول جلسات استماع در کمیته روابط خارجی تأکید کرده‌اند که آنها به دنبال توافق طولانی‌تر و قوی تر هستند: بدیهی است که توافق طولانی‌تر به این معنی است که مدت زمان بیشتری را شامل می‌شود و توافق قوی تر به این معنی است که با عناصری برخورد می‌کند که قبلاً با آنها برخورد نشده‌است. اما یک سال بعد، من هیچ نشانه ای از یک توافق طولانی‌تر یا قوی تر نمی‌بینم».
به نوبه خود، سناتور دموکرات کریس مورفی پس از خروج از جلسه غیرعلنی گفت که این وضعیت «تکان دهنده» است. او گفت که «ایران» «چند هفته» با دستیابی به سلاح هسته‌ای فاصله دارد و «تنها راه بازگشت به توافق است».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.