سناتور جمهوری‌خواه به «الشرق الاوسط»: بایدن قدرت کافی برای بازدارندگی ایران را ندارد

فرماندهی ستاد مرکزی ارتش پس از انتقاد از لغو تحریم‌ها علیه تهران از سوی سنا تأیید شد

سناتور جمهوری‌خواه به «الشرق الاوسط»: بایدن قدرت کافی برای بازدارندگی ایران را ندارد
TT

سناتور جمهوری‌خواه به «الشرق الاوسط»: بایدن قدرت کافی برای بازدارندگی ایران را ندارد

سناتور جمهوری‌خواه به «الشرق الاوسط»: بایدن قدرت کافی برای بازدارندگی ایران را ندارد

با نزدیک شدن مذاکرات با ایران به لحظات تعیین‌کننده، جمهوری خواهان کنگره متحد شده و تلاش‌های خود را برای «شلیک نهایی» به تلاش‌های ایالات متحده با هدف احیای توافقنامه ۲۰۱۵ تشدید کردند.
سناتور جیم ریش جمهوری‌خواه ارشد کمیته روابط خارجی سنا، از دولت جو بایدن خواست از مذاکرات خارج شود.
وی در مصاحبه با «الشرق الاوسط» نسبت به خطر شدید توافق هسته ای در شکل جدید آن هشدار داد. وی اظهار کرد: توافق هسته ای در سال ۲۰۱۵ مملو از اشتباهات بود و اکنون از اشتباهات مهلکی اشباع شده‌است.
ریچ با اشاره به وعده‌های دولت بایدن به کنگره مبنی بر اینکه به دنبال یک توافق طولانی‌تر و قوی تر است، گفت: واضح است که دولت اهرم لازم برای مقابله با تروریسم ایران در منطقه و فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک آن را ندارد.
وی افزود: «اگر دولت تصمیم بگیرد به یک توافق هسته ای محدود وارد شود، دورنمای دستیابی به توافقات دیگر پس از آن تقریباً غیرممکن است».
او هشدار داد: «در حال حاضر، هیچ توافقی بهتر از یک توافق خوب نیست. ما باید آماده خروج از مذاکرات باشیم».
اظهارات ریش با مواضع نمایندگان دیگر همخوانی دارد و همه راه‌ها را برای اعتراض به مذاکرات وین استفاده کردند؛ از نامه نگاری با دولت آمریکا و لوایح گرفته تا بیانیه‌های عمومی که در آنها تهدید می‌کنند هر توافقی را که دولت بدون مشورت و تأیید کنگره به دست می‌آورد، بی‌اعتبار می‌کند.
حدود ۲۰۰ نماینده جمهوری‌خواه چهارشنبه گذشته، با ارسال نامه ای به بایدن به او هشدار دادند که هرگونه توافق با ایران بدون تأیید کنگره به سرنوشت توافق منعقد شده توسط دولت اوباما دچار خواهد شد.
قانونگذاران در این نامه، به بایدن یادآوری کردند که او «صلاحیت» ارائه هیچ گونه تضمینی به تهران دربارهٔ عدم اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه خود در صورت بازگشت به توافق هسته ای را ندارد.
وی خطاب به بایدن گفت: اگر توافقی با ایران بدون تأیید رسمی کنگره منعقد کنید، موقتی بوده و به سرنوشت توافق اول خواهد رسید.
هشدارها فقط محدود به قانونگذاران نبود. ژنرال مایکل کوریلا، نامزد معرفی شده از سوی ریاست جمهوری آمریکا برای تصدی سمت فرماندهی مرکزی، پیشتر هشدار داده بود که تهران «ممکن است از پول حاصل از معافیت‌های تحریمی برای حمایت از نیروهای نیابتی خود و تروریسم در منطقه استفاده کند».
کوریلا، که مجلس سنا عصر پنجشنبه با اکثریت آرا نامزدی آن را تصویب کرد، در جلسه استماع کمیته نیروهای مسلح گفت: «این خطر وجود دارد که معافیت از تحریم‌ها منجر به استفاده ایران از برخی منابع مالی برای حمایت از نیروهای نیابتی خود و تروریسم در منطقه شود. و اگر این کار را انجام دهید، تهدیدات پیش روی نیروهای ما در منطقه را افزایش می‌دهد. او تهران را عامل بی‌ثبات‌کننده شماره یک در منطقه توصیف کرد.
وی از آمریکا خواست تا روابط مستحکم با کشورهای جهان را حفظ کند و توانایی‌های خود را برای مقابله با تهدید ایران افزایش دهد. این در حالی است که علناً با آمادگی دولت آمریکا برای لغو تحریم‌ها علیه تهران در ازای بازگشت به توافق در تناقض است.
موضع کوریلا موجی از مواضع حمایتی را در کنگره ایجاد کرد. سناتور جمهوری‌خواه جیم آنهو گفت: اگر دولت بایدن دوباره وارد توافق ناقص ایران شود، تهران میلیاردها دلار به لطف لغو تحریم‌ها به دست خواهد آورد و آن را صرف حمایت از تروریست‌های نیابتی خود خواهد کرد.
آنهو که جمهوری‌خواه ارشد کمیته نیروهای مسلح سناست، در توییتی افزود: «دنیای ما کمتر خواهد شد، نه امن تر».
تد کروز سناتور جمهوری‌خواه اظهار نظر او حتی تندتر بود. وی گفت: توافق جدیدی که پرزیدنت بایدن امیدوار است با رهبر ایران (علی خامنه ای) به دست آورد، بازارهای تسلیحاتی جدیدی را برای پوتین و انرژی بیشتری را برای گسترش رئیس‌جمهور چین باز خواهد کرد. همچنین میلیاردها دلار به تروریسم در خاورمیانه و فراتر از آن تزریق خواهد کرد.
کروز در گفت و گو با وب سایت محافظه کار Free Beacon گفت: رئیس‌جمهور بایدن و مقامات دولت بایدن - هریس در تلاش هستند تا به روسیه، چین و ایران را در زمانی که این کشورها برای تهدید منافع آمریکا با یکدیگر متحد هستند، اطمینان دهند.
باب منندز سناتور دموکرات رئیس کمیته روابط خارجی سنا می‌گوید که علیرغم این اظهارات تند، اما کافی نیستند. او «نارضایتی خود را از تمرکز ناکافی همکارانش بر پرونده ایران» به دلیل تنش بین روسیه و اوکراین ابراز کرد.
سناتور مخالف بازگشت دولت به توافق هسته‌ای، روز گذشته در مصاحبه با لابی آمریکا و اسرائیل (آیپک) گفت: من مطمئن نیستم که همکارانم به اندازه کافی متعهد به مقابله با چالش‌ها با ایران باشند.
منندز گفت که سخنرانی او در سنا، که در آن به‌طور رسمی با توافق هسته ای را در ابتدای ماه جاری مخالفت کرد، با هدف هشدار دادن به همکارانش در دولت و متحدانش در مورد جدی بودن اوضاع در مورد مسائل بود که کنگره هرگونه توافق جدید با ایران را تأیید یا ملغی خواهد کرد.
وی تأکید کرد که کنگره «قطعاً» هر گونه توافقی در مذاکرات وین که تهدیدی برای شعله‌ور شدن درگیری با کاخ سفید باشد را بازنگری خواهد کرد.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.