تحلیل‌گر بریتانیایی: روسیه و ایران تشکیل‌دهنده محور شرارت جدید

تحلیل‌گر بریتانیایی: روسیه و ایران تشکیل‌دهنده محور شرارت جدید
TT

تحلیل‌گر بریتانیایی: روسیه و ایران تشکیل‌دهنده محور شرارت جدید

تحلیل‌گر بریتانیایی: روسیه و ایران تشکیل‌دهنده محور شرارت جدید

«محور شرارت»، اصطلاحی که جورج دبلیو بوش رئیس‌جمهور اسبق آمریکا در ۲۹ ژانویه ۲۰۰۲ برای توصیف عراق، ایران و کره شمالی به کار برد، زیرا او معتقد بود که این کشورها از تروریسم حمایت می‌کنند و به دنبال در اختیار داشتن سلاح‌های کشتار جمعی هستند.
استفاده از این اصطلاح آنقدر جنجال برانگیخت که بوش مجبور شد از به کار بردن آن خودداری کند.
به گفته کان کوفلین تحلیلگر و محقق سیاسی بریتانیایی، با توجه به شیدایی ناشی از نادرستی محاسبات دولت بایدن در احیای توافق هسته ای ایران، ممکن است جهان به زودی منتظر ظهور «محور شرارت» جدید بین روسیه و ایران باشد.
کوفلین تحلیلگر دفاعی روزنامه بریتانیایی دیلی تلگراف، در گزارشی که توسط مؤسسه آمریکایی گیت استون منتشر شد، گفت: در ماه‌های اخیر و همزمان با ادامه مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای ایران در وین، مذاکره‌کنندگان غربی نسبت به حمایت منفعلانه ایران از روسیه در مذاکرات ابراز نگرانی کرده‌اند. به جای تمرکز بر مسائل عمده مانند فعالیت‌های غنی سازی ایران، که سرویس‌های اطلاعاتی غربی معتقدند بخشی از تلاش‌های تهران برای تولید تسلیحات هسته‌ای است، روس‌ها تیم مذاکره‌کننده ایران را تشویق کردند تا بر موضوعات کم‌اهمیت مانند مکان دوربین‌های نظارتی در تأسیسات هسته ای ایران که برای نظارت بر تأسیسات غنی سازی حیاتی است، تمرکز کنند.
کوفلین کارشناس ارشد مؤسسه گیت استون، می‌افزاید که مقامات امنیتی غربی معتقدند ایران و روسیه توافقنامه همکاری برای همکاری با یکدیگر برای دورزدن تحریم‌های غرب پس از موافقت دولت بایدن با توافق هسته‌ای جدید منعقد کرده‌اند. مشخص است که ایران یک سیستم مخفی در امور بانکی و مالی ایجاد کرده‌است تا ده‌ها میلیارد دلار تجارت سالانه را انجام دهد که تحت تحریم‌های آمریکا ممنوع شده‌است.
کوفلین می‌گوید مطمئناً، برنامه‌های روسیه و ایران برای همکاری در دور زدن تحریم‌های بین‌المللی، دلیل محکمی برای دولت بایدن فراهم می‌کند تا به علاقه شدید خود به توافق هسته‌ای جدید با ایران پایان دهد.
کوفلین در پایان گزارش خود معتقد است که تحمیل این تدابیر مسلماً یک تصدیق است که مدتهاست از سوی دولت بایدن به تعویق افتاده‌است؛ اینکه ایران صرفاً از مذاکرات هسته ای برای پیشبرد جاه طلبی‌های منطقه ای خود استفاده می‌کند. این واقعیت که ایران و روسیه اکنون به‌طور فعال برای دور زدن تحریم‌های غرب با هم تبانی می‌کنند؛ بنابراین، آنها یک «محور شرارت» جدید را تشکیل می‌دهند و در نهایت کاخ سفید را متقاعد می‌کنند که به‌طور کامل به دخالت خود در این اقدام فاحش حماقت دیپلماتیک پایان دهد.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.