خطوط هیروگلیف دویست سال پیش قابل خواندن شدند و به این مناسبت «سال شامپولیون» از روز سه شنبه (۱۲ آوریل) تا ۲۴ ژوئیه توسط کتابخانه ملی فرانسه در پاریس برگزار می شود. نمایشگاه نور پاریس بیانگر نبوغ ذاتی ژان فرانسوا شامپولیون در فراگیری زبان های کهن است. او از همان ابتدا مجذوب تمدن مصر باستان شد.
شامپولیون بنیانگذار و پدر مصر شناسی شد و مصر شناسی از همان حمله ناپلئون بناپارت علیه مصر در ۱۷۹۸ توجه گسترده فرانسوی ها را به خود جذب کرد. این زبان شناس بزرگ فرانسه سپتامبر ۱۹۲۲ پس از سپری شدن بیش از هزار سال از پیدایش خط هیروگلیف موفق شد مفهوم نشانه های این خط باستانی را دریابد.
کتابخانه ملی فرانسه یا کتابخانه فرانسو میتران در پاریس سندی درباره زبان شناسی به اسم «نامه به داسیه» منتشر می کند که در آن داسیه زبان شناس فرانسوی به اکتشاف خود و سنگ روزتا پرداخته است. سنگ روزتا به سه خط از جمله هیروگلیف و یونانی باستان نوشته شده. سنگ روزتا توسط بریتانیایی ها به لندن منتقل شد و شامپولیون هیچ گاه این اثر را ندید. این اثر باستانی اکنون در موزه بریتانیا نگهداری می شود. دو نمونه از این اثر تاریخی در کتابخانه ملی فرانسه وجود دارد. آثار این نمایشگاه در آن دوران بیانگر رقابت بین فرانسه و بریتانیا است. وانسا دیکلو هماهنگ کننده نمایشگاه گفت «توماس یانگ هم ارتباط نزدیکی با تلاش های آن دوره برای قابل خواندن کردن خط هیروگلیف داشت اما او برای فهم قواعد زبان مصر باستان زبان قبطی بلد نبود».
عینک های آفتابی
ژاک ژوزف برادر بزرگ تر شامپولیون نیز دانشمند بود. شامپولیون جوان علاقه عجیبی به یادگیری زبان های خارجی داشت. چندین کتاب به زبان لاتین هم در این نمایشگاه وجود دارد که شامپولیون با این کتاب ها زبان چینی را یاد گرفت. او یک نبوغ ذاتی در فراگیری زبان های کهن شرقی مثل عربی و عبری و سریانی و آرامی و کلدانی و امهری و فارسی و سانسکریت داشت.
آلین فیرینگ یکی از هماهنگ کنندگان نمایشگاه گفت «شامپولیون فوت و فن زبان مصری از جمله خط هیراتیک را بلد بود».
شامپولیون پس از ۱۸۲۲ شروع کرد به کشف و انتشار ریزه کاری های زبان مصری باستان و یک دایره المعارف خط و زبان دوره فراعنه تالیف کرد. او استاد رشته مصر شناسی در یکی از دانشگاه های فرانسوی و دبیر کل گروه آثار باستانی مصر در لوور بود.
وانسا دیکلو توضیح داد «وقتی حالش بد شد تمام کارهایش را تنظیم کرد. او در ۴۱ سالگی درگذشت و نه فقط احیاگر قواعد نوشتاری مصریان قدیم بود بلکه او زبان مصریان باستان را احیا کرد».
او با خود از مصر چند عینک آفتابی و یک قلیان و پاسپورتش آورد که زمینه را برای تصور فعالیت های مصرشناسی او در دره نیل هموار کرد.
برنامه های گوناگون
لانوی مدیر افتخاری گروه آثار باستانی مصر در موزه لوور گفت «ما داریم می بینیم که فعالیت های شامپولیون پس از گذشت دو قرن چقدر درست و به جا بوده و اشتباهات تک و توکی داشته است. او کشفیات متعددی داشت و هیچ مانعی جلودارش نشد و قدرت حدس او به نفع بقیه بوده است».
«پاپیرس پریس» به عنوان قدیمی ترین متن ادبی دنیا در این نمایشگاه به نمایش گذاشته می شود. اسم این پاپیروس را به اسم مصر شناس فرانسوی معروف نامگذاری کردند.
این سند مکتوب متعلق به مصر باستان در سال ۱۸۰۰ قبل از میلاد است.
چندین برنامه و رویداد فرهنگی در سال شامپولیون در فرانسه مثل سمینار دانشگاهی در کتابخانه ملی فرانسه از ۱۶ تا ۲۰ مه و نمایشگاه دیگر در شهر لانس در شمال فرانسه از ۲۸ سپتامبر برگزار می شود. شهر فیژلک در استان لوت فرانسه که زادگاه شامپولیون است عرصه چندین مراسم فرهنگی و هنری از ماه مه خواهد بود.
