امیدهای غرب برای نجات توافق هسته‌ای کاهش یافت

تلاش اروپا برای متقاعدکردن ایران به توافق بدون حذف «سپاه» از لیست تروریستی

امیدهای غرب برای نجات توافق هسته‌ای کاهش یافت
TT

امیدهای غرب برای نجات توافق هسته‌ای کاهش یافت

امیدهای غرب برای نجات توافق هسته‌ای کاهش یافت

پس از نزدیک به دو ماه از مسیر متزلزل وین برای بازگرداندن تهران و واشینگتن به پایبندی متقابل به توافق ۲۰۱۵، مقامات غربی در بحبوحه کاهش امیدها برای احیای توافق هسته ای، چگونگی محدود کردن پیشرفت در برنامه هسته ای تهران را بررسی می‌کنند.
رویترز گزارش داد که این باور در میان قدرت‌های غربی وجود دارد که برای حفظ توافق خیلی دیر شده‌است. در همین حال، دولت آمریکا می‌گوید که ایران تنها چند هفته تا دستیابی به مواد شکافت پذیر مورد نیاز برای ساخت یک بمب هسته ای فاصله دارد.
رویترز روز گذشته به نقل از منبعی که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود گفت: "آنها لوله وریدی را از بازوی بیمار نمی‌کشند… اما توقع زیادی برای یک راه مثبت رو به جلو وجود ندارد».
چهار دیپلمات غربی گفتند که احساس مشابهی دارند که تلاش‌ها برای احیای توافق در شرف فروپاشی است. این اظهارات یک روز پس از گزارش وال استریت ژورنال مطرح شد که آمده‌است که انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اروپایی مذاکرات وین، به دنبال سفر به تهران است تا ایرانی‌ها را به امضای متن نهایی در وین بدون حذف سپاه پاسداران از فهرست تروریسم متقاعد کند.
یک مقام ارشد آمریکایی به ایرانی‌ها هشدار داد و گفت: «اگر حاضر نباشند از خواسته‌های خارج از چارچوب خود دست بکشند و همچنان بر حذف سپاه پاسداران از لیست تروریستی پافشاری کنند و از پرداختن به نگرانی‌های ما که فراتر از برنامه توافق هسته‌ای است، خودداری کردند، بنابراین به بن‌بستی خواهیم رسید که ممکن است بر آن غلبه نشود». این مقام افزود: آیا معامله مرده‌است؟ ما هنوز نمی‌دانیم و صادقانه بگویم، فکر نمی‌کنیم که ایران هم بداند».
یک دیپلمات غربی گفت: «فکر نمی‌کنم کسی بخواهد بگوید بس است. آیا این وضعیت به‌طور نامحدود ادامه خواهد داشت بدون اینکه هیچ‌یک از طرفین به پایان آن اعتراف کنند؟... بله، به احتمال زیاد».
ایران حاضر نیست از خواسته حذف سپاه پاسداران از لیست سازمان‌های تروریستی خارجی صرف نظر کند. رویترز در این رابطه به نقل از یک مقام امنیتی ایران نوشت: «این مسئله خط قرمز ماست و آن را رها نمی‌کنیم».



طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
TT

طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)

در حالی که جامعه جهانی منتظر است رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، در تاریخ ۲۰ ژانویه وارد کاخ سفید شود و گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه برخورد او با مسائل جهانی زیاد است، گزارش‌هایی در تل‌آویو منتشر شده که نشان می‌دهد طی ماه‌های گذشته، چندین طرح توسط اعضای تیم ترامپ، با مشارکت مقامات اسرائیلی، آماده شده است. یکی از این طرح‌ها سرنگونی نظام ایران است.

برنامه‌های مشترک آمریکا و اسرائیل

روزنامه «یسرائیل هیوم» که به جناح راست حاکم در اسرائیل نزدیک است، گزارش داده این برنامه‌ها نشان‌دهنده منافع مشترک آمریکا و اسرائیل هستند. این روزنامه به انتصاب‌های ترامپ در تیمش اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از این رویکرد دانسته است. طبق این گزارش، ایران متوجه این تحولات شده و عملیات «الوعد الصادق ۳» را که برای پاسخ به حمله بزرگ اسرائیل در ۲۶ اکتبر آماده شده بود، متوقف کرده است.

از سوی دیگر، روزنامه «یدیعوت آحارونوت» به نقل از منابع آمریکایی گزارش داده که بحث‌هایی در رهبری ایران درباره امکان مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید با دولت ترامپ یا ادامه سیاست‌های تهاجمی در جریان است.

«خبرهای ناخوشایند» برای ایران

یکی از تحلیلگران عربی روزنامه «هاآرتص» نوشته است: «رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، این هفته صدمین روز ریاست‌جمهوری خود را جشن گرفت، اما خبرها خوب نیستند. ارزش ریال ایران طی این مدت ۲۰ درصد کاهش یافته و قیمت کالاهای اساسی، برق، آب و حمل‌ونقل بین ۲۵ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. همچنین بیش از ۴۴۰ نفر اعدام شده‌اند، تقریباً دو برابر دوره رئیس‌جمهور پیشین، ابراهیم رئیسی.»

وی افزود: «به زودی مشکلات بیشتری انتظار می‌رود. در بودجه سال آینده کاهش شدید در هزینه‌های رفاه و افزایش ۴۰ درصدی قیمت سوخت پیش‌بینی شده است. این امر نگرانی‌ها از وقوع اعتراضات گسترده مشابه سال ۲۰۱۹ را افزایش داده، اعتراضاتی که در آن حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند. در همین حال، بودجه نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران نسبت به سال گذشته ۲۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.»

«شبکه‌ای ضد ایران»

در برابر «تهدید آمریکا» که با تیم ترامپ شکل گرفته، ایران در تلاش است تا یک سیستم دفاعی سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای خود ایجاد کند. رسانه‌های اسرائیلی تأیید کرده‌اند که مذاکراتی میان ایران و دولت کنونی آمریکا، از طریق بغداد انجام شده و تیم ترامپ نیز در جریان آن قرار گرفته است. این مذاکرات شامل توافقاتی اولیه است، از جمله اینکه ایران دیگر شبه‌نظامیان شیعه وابسته به خود را در عراق علیه آمریکا تحریک نکند و به اهداف آمریکایی و اسرائیلی حمله نکند. در مقابل، عراق متعهد شده تا شورشیان کرد ایرانی را که علیه ایران فعالیت می‌کنند، خلع سلاح کند.

پیشنهاد ترامپ برای توافق

منابعی گفته‌اند ایران خواهان بازگشت به سخنان ترامپ در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که او پس از خروج از توافق هسته‌ای گفت: «همه کاری که باید انجام شود این است که تماس بگیرند و با من بنشینند. ما می‌توانیم یک توافق منصفانه داشته باشیم. هدف ما فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم و حتی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا دوباره به شرایط عالی بازگردند.»

این اظهارات برخلاف مواضع تیم ترامپ در آن زمان بود، که شامل خواسته‌های سخت‌گیرانه‌ای از ایران بود. این خواسته‌ها توسط مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت، مطرح شده بود، از جمله: توقف غنی‌سازی اورانیوم در هر سطح و مقدار، توقف تولید موشک‌های بالستیک، توقف حمایت از حماس، حزب‌الله و جهاد اسلامی، خروج نیروهای ایرانی و حامیانشان از سوریه، و توقف حمایت از حوثی‌ها در یمن.

نگرانی‌ها در تهران

مسئولان ایرانی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ترامپ همان شخصی است که از توافق هسته‌ای خارج شد یا فردی که به دنبال یک «توافق منصفانه» است؟ آیا او خواسته‌های سخت‌گیرانه پمپئو را دوباره مطرح خواهد کرد یا تنها به یک توافق هسته‌ای رضایت می‌دهد؟

برخی تحلیلگران معتقدند اینکه آمریکا به اسرائیل چراغ سبز برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نشان دهد، هنوز نیاز به اثبات دارد. اگر سیاست‌های ترامپ در دوره اول او را معیار قرار دهیم، جنگی فراگیر در خاورمیانه که آمریکا را مستقیماً درگیر کند، احتمالاً چیزی نیست که واشنگتن یا حتی تهران بخواهد.

تردیدها درباره توانایی اسرائیل

در حالی که اسرائیل موفقیت‌هایی در آسیب زدن به سامانه‌های دفاع هوایی ایران داشته، کارشناسان خارجی تردید دارند که اسرائیل بتواند بدون همکاری آمریکا تمام تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران را نابود کند. این مسائل در تماس‌های تلفنی میان نتانیاهو و ترامپ از زمان انتخابات مطرح شده و همچنین توسط ران درمر، یکی از وزرای نزدیک به نتانیاهو، در سفرش به آمریکا پیگیری شده است.