فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران

 ارتش معتقد است که این توافق به آن فرصت بیشتری برای آماده شدن جهت حمله نظامی می‌دهد

فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران
TT

فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران

فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران

منابع سیاسی در تل آویو فاش کردند که یایر لاپید وزیر امور خارجه اسرائیل که این هفته ریاست دولت موقت را بر عهده خواهد داشت، با توجه به موضع رسمی در قبال تلاش‌های آمریکا برای دستیابی به توافق هسته ای جدید بین‌المللی با ایران، تحت فشارهای متناقضی از سوی فرماندهی ارتش و فرماندهی «موساد» (اطلاعات خارجی) قرار دارد. در حالی که ارتش از لاپید می‌خواهد موضع فعلی خود را که این توافقنامه را رد می‌کند تغییر دهد، موساد از او می‌خواهد که این موضع را ادامه دهد و در آن سختگیرانه تر عمل کند.
این منابع به نقل از روزنامه راستگرای «اسرائیل هیوم» دیروز گفتند که اکثر سران ارتش اسرائیل از بازگشت به توافق هسته ای حمایت می‌کنند. این روزنامه اسامی برجسته‌ترین حامیان این موضع را آویو کوهاوی رئیس ستاد ارتش، آهارون هلیوا فرماندهان بخش اطلاعات نظامی «امان»، عمیت ساعر رئیس بخش تحقیقات «امان»، اورن سیتر رئیس تیپ استراتژیک و تل کلمان فرمانده لشکر ایران ذکر کرد و گفت که آنها همچنین توسط وزیر دفاع بنی گانتز در این موضع حمایت می‌شوند.
آنها معتقدند بازگشت به توافق هسته ای با ایران از یک سو موضع مشترک با دولت آمریکا را حفظ خواهد کرد و از سوی دیگر، مدت زمانی را در اختیار اسرائیل قرار می‌دهد که به اسرائیل امکان می‌دهد یک گزینه نظامی واقعی علیه پروژه هسته ای ایران آماده و بسازد.
اما فرماندهان دستگاه «موساد» از این بیم دارند که ارتش بتواند موضع لاپید را تغییر دهد و در نتیجه موضع رسمی اسرائیل در مخالفت با توافق را تغییر دهد. آنها می‌گویند که مخالفت با توافق از یک سو و انجام عملیات علیه پروژه هسته ای ایران در زمین مکانیزم فشار موثرتری بر تهران خواهد بود.
مشخص است که دولت اسرائیل به رهبری نفتالی بنت رویکرد رسمی دولت بنیامین نتانیاهو را در برخورد با موضوع ایران تغییر داده بود. دولت نتانیاهو با دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا وارد اختلاف شد و واشینگتن را به همکاری با تهران متهم کرد که با منافع متحدان آمریکا در منطقه در تضاد است.
دولت بنت ترجیح داد اختلافات با واشینگتن را داخلی و مخفی نگه دارد و تنها در چارچوب هماهنگی با واشینگتن و با هدف فشار بر ایران آن را اعلام کرد. در طول سال متذکر شد که آمریکا به موضع اسرائیل در قبال موضوع ایران نزدیک شد و در مقابل، اسرائیل به موضع آمریکا در قبال سوریه نزدیک شد.
اما ارتش اسرائیل که سال گذشته به فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) پیوست، کمک زیادی به تغییر موضع اسرائیل کرد، زیرا اهمیت نزدیکی با واشینگتن را کشف کرد. این فرماندهی مسئول مدیریت جنگ جهانی علیه تروریسم از جمله عملیات در عراق، سوریه، افغانستان و خلیج است.
این مسئله به اسرائیل این فرصت را داد تا در یک اتحاد منطقه ای علیه ایران و برنامه‌های تهاجمی آن بایستد. ارتش اسرائیل در سال اول این الحاق در ده‌ها رزمایش نظامی با نیروهای آمریکایی در سطوح مختلف شرکت کرد و با آنها تبادل تجربیات کرد. همچنین افق‌های جدیدی را برای حمایت مستقیم و غیرمستقیم آمریکا از عملیات نظامی اسرائیل علیه ایران باز کرد.
ارتش اسرائیل ترجیح می‌دهد که برای تقویت این همکاری و در نتیجه حمایت آمریکا از اسرائیل، اختلافات تقابلی با آمریکایی‌ها وجود نداشته باشد. به همین دلیل است که فرماندهان ارتش شروع به متقاعد کردن بنت و لاپید در مورد نیاز به حمایت از توافق هسته ای ایران کردند، که این امر موجب نگرانی فرماندهان موساد شد که مخالف هرگونه کاهش موضع تندرو اسرائیل هستند.
به گفته منابع خارجی، موساد مسئول عملیات نظامی موفقی است که به اسرائیل نسبت داده شده‌است که در آن تعدادی از دانشمندان هسته‌ای ایرانی و فرماندهان «سپاه پاسداران»، مسئول خصومت‌ها علیه اسرائیل، ترور شدند.
آنها در حالی که لاپید در آستانه تصدی پست نخست‌وزیری موقت است به سراغ لاپید رفتند و خواستار تغییر پرونده هسته ای یا موضوع توافق هسته ای به خصوص با از سرگیری مجدد مذاکرات بر سر توافق شدند. این منابع اشاره کردند که لاپید حتی قبل از سفر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا که قرار است در ۱۳ جولای آینده انجام شود، موضع دولت خود را در این زمینه اعلام خواهد کرد.
او برای این منظور با فرماندهان دو سرویس امنیتی مختلف ارتش و موساد رایزنی خواهد کرد. به گفته فرماندهان موساد، «تغییر سیاست رسمی کنونی اسرائیل از نظر حرفه ای و اخلاقی جایز نیست» و «اسرائیل نمی‌تواند شریک توافق بدی باشد که تاریخ اجرایی آن طولانی نخواهد بود».
به گفته منابع دیگر، فرماندهان موساد از دخالت در امور سیاسی داخلی دولت ابایی ندارند و تمایل خود را به نفتالی بنت برای به دست گرفتن مسئولیت پرونده ایران در زمان دولت لاپید ابراز کردند. این منابع تأکید کردند که بنت نخست‌وزیر جایگزین خواهد بود، اما مسئولیت عملی و اجرایی در دولت انتقالی را بر عهده خواهد گرفت. او خواهان سمت «وزیر مسئول پرونده ایران» است و از آنجایی که از موقعیت رهبری موساد حمایت می‌کند، موساد از دیدن او در آنجا خرسند است. به گفته این منابع، بعید نیست که بنت به دلیل طفره رفتن از فشار ارتش اسرائیل بر لاپید، خواستار حفظ مسئولیت موضوع ایران شده باشد.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»