فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران

 ارتش معتقد است که این توافق به آن فرصت بیشتری برای آماده شدن جهت حمله نظامی می‌دهد

فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران
TT

فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران

فشار بر لاپید برای حمایت از توافق هسته ای بین‌المللی با ایران

منابع سیاسی در تل آویو فاش کردند که یایر لاپید وزیر امور خارجه اسرائیل که این هفته ریاست دولت موقت را بر عهده خواهد داشت، با توجه به موضع رسمی در قبال تلاش‌های آمریکا برای دستیابی به توافق هسته ای جدید بین‌المللی با ایران، تحت فشارهای متناقضی از سوی فرماندهی ارتش و فرماندهی «موساد» (اطلاعات خارجی) قرار دارد. در حالی که ارتش از لاپید می‌خواهد موضع فعلی خود را که این توافقنامه را رد می‌کند تغییر دهد، موساد از او می‌خواهد که این موضع را ادامه دهد و در آن سختگیرانه تر عمل کند.
این منابع به نقل از روزنامه راستگرای «اسرائیل هیوم» دیروز گفتند که اکثر سران ارتش اسرائیل از بازگشت به توافق هسته ای حمایت می‌کنند. این روزنامه اسامی برجسته‌ترین حامیان این موضع را آویو کوهاوی رئیس ستاد ارتش، آهارون هلیوا فرماندهان بخش اطلاعات نظامی «امان»، عمیت ساعر رئیس بخش تحقیقات «امان»، اورن سیتر رئیس تیپ استراتژیک و تل کلمان فرمانده لشکر ایران ذکر کرد و گفت که آنها همچنین توسط وزیر دفاع بنی گانتز در این موضع حمایت می‌شوند.
آنها معتقدند بازگشت به توافق هسته ای با ایران از یک سو موضع مشترک با دولت آمریکا را حفظ خواهد کرد و از سوی دیگر، مدت زمانی را در اختیار اسرائیل قرار می‌دهد که به اسرائیل امکان می‌دهد یک گزینه نظامی واقعی علیه پروژه هسته ای ایران آماده و بسازد.
اما فرماندهان دستگاه «موساد» از این بیم دارند که ارتش بتواند موضع لاپید را تغییر دهد و در نتیجه موضع رسمی اسرائیل در مخالفت با توافق را تغییر دهد. آنها می‌گویند که مخالفت با توافق از یک سو و انجام عملیات علیه پروژه هسته ای ایران در زمین مکانیزم فشار موثرتری بر تهران خواهد بود.
مشخص است که دولت اسرائیل به رهبری نفتالی بنت رویکرد رسمی دولت بنیامین نتانیاهو را در برخورد با موضوع ایران تغییر داده بود. دولت نتانیاهو با دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا وارد اختلاف شد و واشینگتن را به همکاری با تهران متهم کرد که با منافع متحدان آمریکا در منطقه در تضاد است.
دولت بنت ترجیح داد اختلافات با واشینگتن را داخلی و مخفی نگه دارد و تنها در چارچوب هماهنگی با واشینگتن و با هدف فشار بر ایران آن را اعلام کرد. در طول سال متذکر شد که آمریکا به موضع اسرائیل در قبال موضوع ایران نزدیک شد و در مقابل، اسرائیل به موضع آمریکا در قبال سوریه نزدیک شد.
اما ارتش اسرائیل که سال گذشته به فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) پیوست، کمک زیادی به تغییر موضع اسرائیل کرد، زیرا اهمیت نزدیکی با واشینگتن را کشف کرد. این فرماندهی مسئول مدیریت جنگ جهانی علیه تروریسم از جمله عملیات در عراق، سوریه، افغانستان و خلیج است.
این مسئله به اسرائیل این فرصت را داد تا در یک اتحاد منطقه ای علیه ایران و برنامه‌های تهاجمی آن بایستد. ارتش اسرائیل در سال اول این الحاق در ده‌ها رزمایش نظامی با نیروهای آمریکایی در سطوح مختلف شرکت کرد و با آنها تبادل تجربیات کرد. همچنین افق‌های جدیدی را برای حمایت مستقیم و غیرمستقیم آمریکا از عملیات نظامی اسرائیل علیه ایران باز کرد.
ارتش اسرائیل ترجیح می‌دهد که برای تقویت این همکاری و در نتیجه حمایت آمریکا از اسرائیل، اختلافات تقابلی با آمریکایی‌ها وجود نداشته باشد. به همین دلیل است که فرماندهان ارتش شروع به متقاعد کردن بنت و لاپید در مورد نیاز به حمایت از توافق هسته ای ایران کردند، که این امر موجب نگرانی فرماندهان موساد شد که مخالف هرگونه کاهش موضع تندرو اسرائیل هستند.
به گفته منابع خارجی، موساد مسئول عملیات نظامی موفقی است که به اسرائیل نسبت داده شده‌است که در آن تعدادی از دانشمندان هسته‌ای ایرانی و فرماندهان «سپاه پاسداران»، مسئول خصومت‌ها علیه اسرائیل، ترور شدند.
آنها در حالی که لاپید در آستانه تصدی پست نخست‌وزیری موقت است به سراغ لاپید رفتند و خواستار تغییر پرونده هسته ای یا موضوع توافق هسته ای به خصوص با از سرگیری مجدد مذاکرات بر سر توافق شدند. این منابع اشاره کردند که لاپید حتی قبل از سفر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا که قرار است در ۱۳ جولای آینده انجام شود، موضع دولت خود را در این زمینه اعلام خواهد کرد.
او برای این منظور با فرماندهان دو سرویس امنیتی مختلف ارتش و موساد رایزنی خواهد کرد. به گفته فرماندهان موساد، «تغییر سیاست رسمی کنونی اسرائیل از نظر حرفه ای و اخلاقی جایز نیست» و «اسرائیل نمی‌تواند شریک توافق بدی باشد که تاریخ اجرایی آن طولانی نخواهد بود».
به گفته منابع دیگر، فرماندهان موساد از دخالت در امور سیاسی داخلی دولت ابایی ندارند و تمایل خود را به نفتالی بنت برای به دست گرفتن مسئولیت پرونده ایران در زمان دولت لاپید ابراز کردند. این منابع تأکید کردند که بنت نخست‌وزیر جایگزین خواهد بود، اما مسئولیت عملی و اجرایی در دولت انتقالی را بر عهده خواهد گرفت. او خواهان سمت «وزیر مسئول پرونده ایران» است و از آنجایی که از موقعیت رهبری موساد حمایت می‌کند، موساد از دیدن او در آنجا خرسند است. به گفته این منابع، بعید نیست که بنت به دلیل طفره رفتن از فشار ارتش اسرائیل بر لاپید، خواستار حفظ مسئولیت موضوع ایران شده باشد.



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.