اجلاس تهران؛ شرط‌بندی ترکیه برای تسهیل عملیات در سوریه 

کرنش شورای امنیت در برابر روسیه در مورد تمدید مکانیسم امدادرسانی* پوتین، اردوغان و رئیسی سه شنبه آینده دیدار می کنند

اجلاس تهران؛ شرط‌بندی ترکیه برای تسهیل عملیات در سوریه 
TT

اجلاس تهران؛ شرط‌بندی ترکیه برای تسهیل عملیات در سوریه 

اجلاس تهران؛ شرط‌بندی ترکیه برای تسهیل عملیات در سوریه 

همزمان با تهدیدات ترکیه مبنی بر آغاز عملیات نظامی برای ایجاد منطقه امنیتی در شمال سوریه، تهران سه شنبه آینده میزبان نشست سران روسیه، ترکیه و ایران؛ ولادیمیر پوتین، رجب طیب اردوغان و ابراهیم رئیسی خواهد بود که عمدتاً به بحران سوریه اختصاص دارد.
به نظر می رسد ترکیه برای غلبه بر موانع پیش روی عملیات در سوریه خود، روی این نشست سه جانبه شرط بندی کرده است.
منابع دیپلماتیک ترکیه پیش بینی کردند که عملیات احتمالی علیه «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) در اولویت مذاکرات اجلاس تهران قرار گیرد.
این منابع به «الشرق الأوسط» گفتند که پس از هشدار مسکو مبنی بر اینکه هرگونه حرکت نظامی ترکیه در منطقه تهدیدی برای ثبات خواهد بود، اردوغان برای تغییر موضع روسیه در لغو عملیات نظامی با هدف ایجاد منطقه امن در عمق 30 کیلومتری خاک سوریه برای تکمیل کمربند امنیتی در مرز جنوبی ترکیه تلاش خواهد کرد.
یک دیپلمات روسی در مسکو، به «الشرق الأوسط» گفت که اقدام پوتین «در یک برنامه از پیش آماده شده و بر اساس کار دیپلماتیک خستگی ناپذیر بین مقامات مسکو، تهران و آنکارا انجام می شود».
علاوه بر این، کشورهای اصلی غربی در شورای امنیت نیز روز گذشته به درخواست روسیه مبنی بر تمدید تنها 6 ماه مکانیسم انتقال کمک‌های بشردوستانه به سوریه از طریق مرز با ترکیه رضایت دادند.
شورا با 12 رای موافق به تمدید این مکانیسم رای داد و ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه رای ممتنع دادند.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»