انرژی، برنامه هسته‌ای ایران و لبنان سر میز شام مکرون و محمد بن سلمان

رئیس جمهوری فرانسه از ولیعهد سعودی در کاخ الیزه استقبال کرد

انرژی، برنامه هسته‌ای ایران و لبنان سر میز شام مکرون و محمد بن سلمان
TT

انرژی، برنامه هسته‌ای ایران و لبنان سر میز شام مکرون و محمد بن سلمان

انرژی، برنامه هسته‌ای ایران و لبنان سر میز شام مکرون و محمد بن سلمان

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه و شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی روز گذشته در کاخ الیزه یک ضیافت شام کاری برگزارکردند که طی آن در مورد روابط دوجانبه، زمینه‌های شراکت موجود و چشم‌انداز دوجانبه گفت‌وگو کردند. همکاری‌ها و فرصت‌های توسعه آن، بررسی آخرین تحولات خاورمیانه و تلاش برای دستیابی به ثبات و صلح بین‌المللی و تبادل نظر در مورد شماری از مسائل و موضوعات مورد علاقه مشترک از جمله موضوعات این گفت‌وگو بودند.
منابع ریاست جمهوری در الیزه گفتند، مکرون چندین پرونده را با ولیعهد سعودی در میان گذاشت و مهم‌ترین آن‌ها مسائل مربوط به تامین انرژی کشورهای اروپایی است که در آن بحران‌ها و تهدیدها چند برابرمی‌شود، پرونده هسته‌ای ایران و لبنان، علاوه بر وضعیت یمن، سوریه و عراق و پرونده تروریسم که هنوز طرف اروپایی را تهدید می‌کند.
منابع ریاست جمهوری فرانسه اشاره کردند، پاریس معتقد است یکی از ابزارهای کاهش تنش‌های منطقه‌ای امکان برگزاری کنفرانسی مشابه کنفرانس بغداد است که فرانسه در برگزاری آن در تابستان گذشته و تحت نظارت سازمان ملل متحد مشارکت داشت. منابع الیزه گزارش دادند که این بحث در حال انجام است، اما به احتمال زیاد اردن میزبان آن خواهد بود و پاریس آن را ادامه کنفرانس بغداد می‌داند که به نظر پاریس فضایی برای نشستی با حضور همه طرف‌های منطقه فراهم می‌کند، اگرچه شرایط در حال حاضر نسبت به سال گذشته از نظر وجود تماس بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج و گفت‌وگوهای سعودی و ایران تغییرکرده، اما طرف فرانسوی همچنان بر این باور است که چنین کنفرانسی مفید خواهدبود زیرا علاوه بر این در پرونده‌های دوجانبه، چالش‌هایی وجود دارد که نیاز به بررسی و رسیدگی گسترده‌تری دارد، از جمله بحران آب، بحران غذایی و تروریسم و پاریس آن را فرصتی برای حمایت و کمک به عراق می‌داند، عراقی که هنوز از بحران‌های پی در پی رنج می‌برد و هنوز به طور کامل از تهدید تروریستی که از طریق عملیات‌هایی که نیروهای عراقی یا غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهند، به طور کامل رهایی نیافته است.

موضوع دیگری نیز وجود دارد که انتظار می‌رفت در مذاکرات بین رئیس جمهوری مکرون و شاهزاده محمد بن سلمان مطرح شود و آن برنامه هسته‌ای ایران، علاوه بر دو پرونده مرتبط یعنی برنامه موشک‌های بالستیک، سیاست برهم زننده ثبات و امضای توافقنامه نیمه نهایی مذاکرات وین. با این حال، رئیس جمهوری فرانسه همچنان بر این باور است که بازگشت به توافق 2015 همچنان امکان پذیراست، مشروط بر اینکه از اتلاف وقت و هدر دادن فرصت‌ها خودداری کنیم. با این حال، منابع دیگر در پاریس بدبین‌تر به نظر می‌رسند و حتی می‌گویند که تمایل رئیس جمهوری فرانسه برای یافتن بستری برای گفت‌وگو ممکن است تا قبل از پایان سال‌جاری تغییر یابد و دلیل آن بدبینی نسبت به احتمال بازگشت ایالات متحده و ایران به توافق‌نامه است. 
منابع فرانسوی پیشتر به « الشرق الاوسط» فاش کرده بودند که کشورهای غربی امتیازات متعددی به ایران داده‌اند که مهم‌ترین آنها کنار گذاشتن پرونده موشک‌های بالستیک و سیاست منطقه‌ای تهران در قلب مذاکرات است و اینکه امتیازات بیشتری به آن دادند و با وجود آن همچنان طفره می‌رود و زیربار نمی‌رود. این منابع گزارش دادند که پیشنهاد پیش‌روی امروز ایران تغییری نمی‌کند و هرچه امضای آن به تعویق بیفتد، رئیس جمهوری آمریکا را در خصوص درخواست حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریسم، لغو تمامی تحریم‌ها و پایبندی به آن در دوراهی قرار می‌دهد؛ تضمین‌هایی که به نظر می‌رسد بایدن از نظر سیاسی قادر به ارائه آنها نیست.
به موازات آن، پرونده لبنان فضای گفت‌وگو را به خود اختصاص داد، زیرا منابع فرانسوی به سفر سال گذشته مکرون به جده و دیدار وی با ولیعهد و توافق آنها برای ایجاد مکانیسم مالی برای حمایت از لبنان در دو بخش بهداشت و آموزش اشاره کردند. با توجه به اینکه هدف امروز تقویت این سازوکار است، اما الیزه به لزوم انجام اصلاحات مورد نیاز توسط مقامات لبنانی به درخواست صندوق بین‌المللی پول و بازگشت حکومت برای دردست گرفتن تصمیم لبنان اشاره کرد. اما آنچه امروز منشأ نگرانی است عمدتاً با ترس از خلاء نهادی در صورت عدم برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در زمان تعیین شده خود سروکار دارند، زیرا منابع ریاست جمهوری فرانسه اعلام کردند آنچه پاریس منتظر آن است اینکه این انتخابات در تاریخ تعیین شده برگزار شود. در شرایط سوریه نیز منابع فرانسوی اعلام کردند، مواضع سعودی و فرانسه در این خصوص به هم نزدیک است و دو طرف درباره تحولات به ویژه شمال سوریه گفت‌وگو کردند.



«یکپارچگی جبهه‌ها» در عراق؛ ابهام در روابط دولت و شبه‌نظامیان

نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، در دیدار با فرماندهان ارتش (رسانه دولتی)
نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، در دیدار با فرماندهان ارتش (رسانه دولتی)
TT

«یکپارچگی جبهه‌ها» در عراق؛ ابهام در روابط دولت و شبه‌نظامیان

نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، در دیدار با فرماندهان ارتش (رسانه دولتی)
نخست‌وزیر عراق، محمد شیاع السودانی، در دیدار با فرماندهان ارتش (رسانه دولتی)

دولت عراق از چند ماه پیش در مسیری متقاطع با گروه‌های مسلح وابسته به «محور مقاومت»، به ویژه در مورد موضع جنگ اسرائیل علیه لبنان و غزه حرکت می‌کند. موضع رسمی دولت به طور علنی و مکرر مخالفت خود را با درگیری کشور در جنگ اعلام کرده، در حالی که شعار «وحدت میدان‌ها» بر زبان رهبران گروه‌ها جاری است.

با این حال، به نظر نمی‌رسد این تقاطع بین دو طرف، طبق نظر ناظران، شدید و قطعی باشد. زیرا برخی از گروه‌هایی که در جنگ دخالت دارند، نفوذ گسترده‌ای در داخل دولت السودانی دارند و او را به قدرت رسانده‌اند. گروه‌هایی مانند «بدر» به رهبری هادی العامری و «عصائب اهل الحق» به رهبری قیس الخزعلی در فهرست گروه‌هایی که متهم به حمله به اسرائیل هستند، پس از شکایتی که اسرائیل به شورای امنیت فرستاده است، قرار گرفتند.

با این حال، «ابهام» در ارتباط بین دولت و گروه‌ها، چه از لحاظ موضع‌گیری نسبت به جنگ جاری و چه از لحاظ همکاری در اداره قدرت، مانع از تأکید دولت محمد شیاع السودانی بر «بی‌طرفی» نسبی‌اش و تأکید دائمی بر انحصار دولت در تصمیم‌گیری‌های جنگ و صلح نشده است.

برخی از ناظران بر این باورند که دولت السودانی در تلاش است تا کشور را از شر جنگ‌ها دور نگه دارد و به هم‌پیمانان و شخصیت‌های کلیدی در «چارچوب هماهنگ» استناد دارد که مخالف درگیری کشور در جنگ هستند، در مقابل، نیروهای دیگری در داخل «چارچوب» به دنبال قرار دادن عراق در معادله جنگ و به دام انداختن آن در «وحدت میدان‌ها» هستند.

حدود دو هفته پیش، عمار حکیم، رئیس «جریان حکمت» و یکی از رهبران «چارچوب هماهنگ»، حمایت آشکاری از دولت السودانی در تلاش‌هایش برای جلوگیری از جنگ با شعار «وحدت میدان‌ها» ارائه کرد و گفت: «کشور ما آماده جنگ منطقه‌ای گسترده نیست».

او تنها اشاره کرد که «عراق می‌تواند از سه مسیر حمایت و پشتیبانی از مسئله فلسطین و لبنان ارائه دهد: حمایت سیاسی، محکومیت و انکار، و وساطت». این جمله به طور صریح و واضح اشاره به عدم پذیرش دخالت «بخش رسمی عراق» در شعار «وحدت میدان‌ها» داشت.

روز قبل از دیروز، حیدر العبادی، نخست‌وزیر پیشین، بر عدم درگیر کردن عراق در جنگ تأکید کرد که حمایت دیگری از موضع رسمی کشور بود. او در پستی در شبکه اجتماعی «اکس» تأکید کرد که نباید به «ماجراجویان اجازه داد که سیاست‌ها و تصمیمات ملی را رهبری کنند».

برخی از ناظران فهمیدند که این اشاره به گروه‌های مسلح است که العبادی در موقعیت‌های مختلف انتقادات تندی به آن‌ها وارد کرده است.

او همچنین هشدار داد که «نباید سیاست‌ها و تصمیمات ملی به نفع یکی از جبهه‌های درگیر، به ضرر منافع ملی عراق، چرخش کند».

منابع نزدیک به دولت تأکید دارند که «دولت موضع ثابتی در برابر شعار (وحدت میدان‌ها) دارد، علیرغم فشارهای زیادی که از سوی برخی گروه‌ها و حامی ایرانی آن‌ها وارد شده است».

این منابع در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» احتمال می‌دهند که شعار «یکپارچگی جبهه‌ها» در صورت توافق اسرائیل و «حزب‌الله» برای توقف جنگ، از بین برود.

این منابع همچنین پیش‌بینی می‌کنند که گروه‌های مسلح عراقی در صورت توافق «حزب‌الله» بر آتش‌بس، از جبهه غزه جدا خواهند شد، اما نکته نگران‌کننده این است که احتمال هدف قرار گرفتن اسرائیل توسط ایران می‌تواند منجر به احیای شعار آن‌ها شود.

هفته گذشته، دبیرکل «کتائب حزب‌الله» به وضوح گفت که «حزب‌الله» لبنان اختیار تصمیم‌گیری در مورد پایبندی به شعار «وحدت میدان‌ها» را دارد.

نزار حیدر، پژوهشگر و استاد عراقی، گفت: «(یکپارچگی جبهه‌ها) شعار انحصاری تهران برای محافظت از خود است، بنابراین؛ تهران در آن کنترل دارد و هرگاه بخواهد آن را به تأخیر می‌اندازد یا دوباره فعال می‌کند، مطابق با منافع امنیت ملی خود».

حیدر توضیح داد که «گروه‌های مسلح در عراق که خود را بخشی از این نظریه می‌دانند، از این قاعده مستثنا نیستند».

فشارهای آمریکایی

علاوه بر این، ناظران محلی معتقدند که فشارهای آمریکا و تهدیدات اسرائیلی مبنی بر هدف قرار دادن عراق، همراه با احتمال توقف جنگ در لبنان، عواملی هستند که «ممکن است موجب عقب‌نشینی گروه‌ها از شعارشان شوند و شاید فرصتی برای گذراندن موضع سازش‌گرایانه خود در آینده فراهم کنند».

الینا رومانوسکی، سفیر آمریکا در عراق، روز دوشنبه در میزگردی با تعدادی از رسانه‌ها گفت: «می‌خواهم خیلی روشن بگویم که اسرائیلی‌ها هشدارهای بازدارنده‌ای به گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران که در عراق هستند و به اسرائیل حمله می‌کنند، داده‌اند».

او افزود: «این گروه‌ها شروع به حمله به اسرائیل کردند. برای روشن بودن این نکته، اسرائیلی‌ها به دولت عراق هشدار داده‌اند که این گروه‌ها را از حملات مکرر خود به اسرائیل متوقف کنند».

او ادامه داد: «پیام ما به دولت عراق این است که این گروه‌های بی‌ضابطه را که به دستورات دولت و فرمانده کل نیروهای مسلح، نخست‌وزیر، اعتنا نمی‌کنند، کنترل کند. اسرائیل کشوری است با حاکمیت خود و آن‌ها به هر حمله‌ای از هر جایی پاسخ خواهند داد».

گفته می‌شود که اسرائیل از طریق سفیر آذربایجان به بغداد پیام‌هایی ارسال کرده است، اما مشاور امنیت ملی، قاسم الاعرجی، این موضوع را رد کرد.