3 «خط قرمز» ایران برای انعقاد توافق هسته‌ای


بخشی از مذاکرات قبلی طرف های ایرانی و اروپایی در وین (AFP)
بخشی از مذاکرات قبلی طرف های ایرانی و اروپایی در وین (AFP)
TT

3 «خط قرمز» ایران برای انعقاد توافق هسته‌ای


بخشی از مذاکرات قبلی طرف های ایرانی و اروپایی در وین (AFP)
بخشی از مذاکرات قبلی طرف های ایرانی و اروپایی در وین (AFP)

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه اعلام کرد که برای دستیابی به توافق هسته ای 3 «خط قرمز» باقی مانده است که باید حل شود.
وی با اعلام این که کشورش ظرف یک روز به متن «نهایی» اتحادیه اروپا برای نجات توافق منعقد شده در سال 2015 پاسخ خواهد داد، از ایالات متحده خواست تا در حل سه موضوع باقی مانده انعطاف نشان دهد.
عبداللهیان گفت: «طرف آمریکایی به صورت شفاهی با دو پیشنهاد ایران موافقت کرده است و ما پیشنهادات نهایی خود را ساعت 12 نیمه شب دوشنبه تا سه شنبه به اتحادیه اروپا ارسال خواهیم کرد». به گفته او «اگر این سه موضوع حل شود، در روزهای آینده می توانیم به توافق برسیم».
در حالی که این مقام ایرانی ماهیت این دو پیشنهاد شفاهی را مشخص نکرد، با اشاره به اینکه پاسخ تهران «پذیرش یا رد نهایی پیشنهاد فعلی اتحادیه اروپا نخواهد بود»، اظهار کرد: «این دو پیشنهاد علاوه بر انعطاف در مبحث سوم، باید به متن تبدیل شوند».
وی افزود: «ما به آنها گفتیم که خطوط قرمز ما باید رعایت شود، ما انعطاف زیادی به آنها نشان داده ایم و نمی خواهیم به توافقی برسیم که بعد از 40 روز، دو یا سه ماه در زمین اجرا نشود».
او  در دیدار با خبرنگاران در مقر این وزارتخانه گفت: «روزهای آینده بسیار مهم است... اما اگر واشنگتن انعطاف نشان ندهد، پایان دنیا نخواهد بود. ما همچنین طرح جایگزین خود را در صورت شکست مذاکرات داریم».
دیپلمات‌ها و مقامات اروپایی گفتند که اگر واشنگتن و تهران «متن نهایی» اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای ایران را بپذیرند، بعید است که هر یک از آنها لغو آن را اعلام کنند، زیرا حفظ آن به نفع هر دو طرف است.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»