کاهش اعتماد بورل نسبت به احیای توافق هسته‌ای با ایران

همزمان با تنش با ایران، دو بمب‌افکن آمریکایی بر فراز منطقه پرواز کردند

انتظار تعدادی از افراد در ایستگاه اتوبوسی مقابل نقاشی‌های دیواری در روی دیوار سفارت سابق آمریکا در تهران که میز مذاکره را به تصویر کشیده‌اند (EPA)
انتظار تعدادی از افراد در ایستگاه اتوبوسی مقابل نقاشی‌های دیواری در روی دیوار سفارت سابق آمریکا در تهران که میز مذاکره را به تصویر کشیده‌اند (EPA)
TT

کاهش اعتماد بورل نسبت به احیای توافق هسته‌ای با ایران

انتظار تعدادی از افراد در ایستگاه اتوبوسی مقابل نقاشی‌های دیواری در روی دیوار سفارت سابق آمریکا در تهران که میز مذاکره را به تصویر کشیده‌اند (EPA)
انتظار تعدادی از افراد در ایستگاه اتوبوسی مقابل نقاشی‌های دیواری در روی دیوار سفارت سابق آمریکا در تهران که میز مذاکره را به تصویر کشیده‌اند (EPA)

در شرایطی که نشانه‌های فزاینده‌ای از تشدید تنش‌های منطقه‌ای میان تهران و واشینگتن وجود دارد، خوش‌بینی جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دربارهٔ احیای توافق هسته‌ای در آینده نزدیک، کاهش یافته‌است.
بورل دیروز در بروکسل به خبرنگاران گفت: «متاسفم که باید بگویم امروز نسبت به ۲۸ ساعت قبل اطمینان کمتری دارم… دربارهٔ چشم‌اندازهای رسیدن به توافق».
پیش از آن، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز گذشته گفت: «ایران منتظر پاسخ طرف‌های مربوطه به‌ویژه دولت آمریکا است».
وی در خصوص پاسخ آمریکا به ایران افزود: تهران «هرگز» موضعی از طرف‌های غربی‌ها مبنی بر «غیر سازنده بودن» پاسخ‌های ایران دریافت نکرده‌است.
او با اشاره به اینکه «توافق منوط به بسته شدن پرونده اتهامات هسته ای است»، تأکید کرد: مذاکرات غیرمستقیم با واشینگتن حول محور بستن اتهامات هسته ای علیه ایران است و ربطی به روابط دوجانبه ایران و آمریکا ندارد.
کنعانی راه ورود شرکت‌های آمریکایی به ایران را در صورت توافق دو طرف برای احیای توافقنامه ۲۰۱۵ بست.
در همین حال، ارتش آمریکا روز گذشته اعلام کرد که دو بمب افکن B-52 با قابلیت حمل کلاهک هسته ای را بر فراز منطقه فرماندهی مرکزی در خاورمیانه پرتاب کرده‌است.
ارتش در بیانیه ای اشاره کرد که جنگنده‌های نیروی هوایی سعودی و کویت این دو بمب افکن را بر فراز شرق مدیترانه، شبه جزیره العرب و دریای سرخ اسکورت کردند.
ژنرال الکسوس گرینکویچ فرمانده نیروی هوایی نهم آمریکا گفت که این مأموریت «نشانه ای قوی و واضح از تعهد پایدار ایالات متحده به منطقه است».
وی تأکید کرد که «تهدیدها علیه آمریکا و شرکای ما بی پاسخ نخواهد ماند».



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»