قدرت‌های غربی در آژانس اتمی فشار بر تهران را افزایش می‌دهند

عکسی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آغاز نشست فصلی شورای حکام روز دوشنبه منتشر کرد
عکسی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آغاز نشست فصلی شورای حکام روز دوشنبه منتشر کرد
TT

قدرت‌های غربی در آژانس اتمی فشار بر تهران را افزایش می‌دهند

عکسی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آغاز نشست فصلی شورای حکام روز دوشنبه منتشر کرد
عکسی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آغاز نشست فصلی شورای حکام روز دوشنبه منتشر کرد

دیپلمات‌ها روز سه‌شنبه گفتند که قدرت‌های غربی دیگر کشورهای عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سازمان ملل را تحت فشار قرار می‌دهند تا به‌طور مشترک بر ایران فشار بیاورند تا این کشور را وادار به پاسخ دادن به آژانس کنند که مدت‌هاست به دنبال یافتن آثار اورانیوم در سه سایت اعلام نشده‌است.
شورای حکام ۳۵ کشوری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین نشست سه‌ماهه خود در ژوئن، قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن «نگرانی عمیق» خود را از عدم توضیح دربارهٔ وجود آثار اورانیوم به دلیل همکاری ناکافی ایران ابراز کرد.
او از تهران خواست تا «بدون تأخیر» با آژانس تعامل کند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مستقر در وین می‌گوید از آن زمان تاکنون هیچ پیشرفت یا اقدامی از سوی ایران صورت نگرفته‌است.
به جای تصویب قطعنامه جدید در نشست این هفته شورای حکام، چهار کشور پشت قطعنامه ژوئن - ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان - بیانیه مشترکی را تهیه و مجدداً حمایت خود را از آن قطعنامه اعلام کردند، به این امید که بسیاری از کشورهای دیگر آن را امضا کنند.
در متن جدید با اشاره به تحقیقات انجام شده توسط آژانس در طول سال‌ها آمده‌است: «ما از ایران می‌خواهیم که فوراً برای انجام تعهدات قانونی خود اقدام کند و بدون تأخیر، پیشنهاد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را برای افزایش مشارکت برای شفاف‌سازی و حل و فصل همه مسائل پادمان باقی‌مانده بپذیرد».
متنی که توسط شورای حکام اتخاذ شده‌است، به اندازه هر تصمیم رسمی که بالاترین نهاد سیاست گذار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اتخاذ می‌کند، مهم است و بیش از یک بار در سال تشکیل جلسه می‌دهد.
این بیانیه که از سوی گروهی از کشورها اما بدون ارائه یا صدور تصمیمی صادر می‌شود، بر اساس تفسیر رویترز «صرفاً اظهار نظر می‌کند».
قدرت‌های غربی می‌گویند که موضوع غیرقابل توضیح ذرات اورانیوم به مانعی در مذاکرات گسترده‌تر برای احیای توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ ایران با قدرت‌های جهانی تبدیل شده‌است، به طوری که تهران اکنون به دنبال بستن تحقیقات آژانس به عنوان بخشی از این مذاکرات است.
سه قدرت اروپایی در بیان ناامیدی خود روز شنبه گفتند که این امر مذاکره برای احیای پیمان محدودکننده فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای رهایی از تحریم‌های غرب را به مخاطره انداخته‌است.
یک منبع دیپلماتیک فرانسوی گفت که پاریس در حال رایزنی با شرکای خود برای بحث در مورد چگونگی مقابله با بن‌بست فعلی و آماده شدن برای نشست بعدی شورای حکام آژانس در ماه نوامبر است.
این دیپلمات با بیان اینکه قدرت‌های غربی هنوز از دستیابی به راه حل دیپلماتیک دست برنداشته اند، گفت: در حال حاضر هیچ مذاکره فعالی وجود ندارد.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه پیش‌بینی کرد شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه جدیدی علیه تهران صادر نخواهد کرد.
وی گفت: «طبق اطلاعات ما هیچ پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران ارائه نشده‌است». اما او هشدار داد که «هرگونه تکرار یک گام غیرسازنده، مانند آنچه قبلاً توسط آژانس در ژوئن انجام شد، عواقب غیرسازنده ای خواهد داشت».
روزنامه «ایران» ارگان دولت، صدور قطعنامه شورای حکام انرژی اتمی برای ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت را رد کرده بود.
این روزنامه در شماره روز یکشنبه خود با عنوان «سناریوهای خوش‌بینانه و بدبینانه» پس از بیانیه اروپا گفت: محتمل‌ترین احتمال این است که یک قطعنامه هشدار دهنده صادر شود که از ایران بخواهد با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.
این روزنامه افزود: ما شاهد سناریوی بدبینانه ای نخواهیم بود که در آن غربی‌ها از توافق دست بکشند.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و تحریم‌های ایالات متحده را مجدداً علیه ایران اعمال کرد و این امر باعث شد ایران شروع به نقض محدودیت‌های هسته‌ای مندرج در توافق کند و نگرانی‌های آمریکا، کشورهای عربی و اسرائیل مبنی بر تلاش برای تولید بمب اتمی را زنده کند.



طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
TT

طرح مشترک تل‌آویو و تیم ترامپ برای سرنگونی نظام ایران

رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)
رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ در جلسه‌ای با اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان (آسوشیتدپرس)

در حالی که جامعه جهانی منتظر است رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، در تاریخ ۲۰ ژانویه وارد کاخ سفید شود و گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه برخورد او با مسائل جهانی زیاد است، گزارش‌هایی در تل‌آویو منتشر شده که نشان می‌دهد طی ماه‌های گذشته، چندین طرح توسط اعضای تیم ترامپ، با مشارکت مقامات اسرائیلی، آماده شده است. یکی از این طرح‌ها سرنگونی نظام ایران است.

برنامه‌های مشترک آمریکا و اسرائیل

روزنامه «یسرائیل هیوم» که به جناح راست حاکم در اسرائیل نزدیک است، گزارش داده این برنامه‌ها نشان‌دهنده منافع مشترک آمریکا و اسرائیل هستند. این روزنامه به انتصاب‌های ترامپ در تیمش اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از این رویکرد دانسته است. طبق این گزارش، ایران متوجه این تحولات شده و عملیات «الوعد الصادق ۳» را که برای پاسخ به حمله بزرگ اسرائیل در ۲۶ اکتبر آماده شده بود، متوقف کرده است.

از سوی دیگر، روزنامه «یدیعوت آحارونوت» به نقل از منابع آمریکایی گزارش داده که بحث‌هایی در رهبری ایران درباره امکان مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید با دولت ترامپ یا ادامه سیاست‌های تهاجمی در جریان است.

«خبرهای ناخوشایند» برای ایران

یکی از تحلیلگران عربی روزنامه «هاآرتص» نوشته است: «رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، این هفته صدمین روز ریاست‌جمهوری خود را جشن گرفت، اما خبرها خوب نیستند. ارزش ریال ایران طی این مدت ۲۰ درصد کاهش یافته و قیمت کالاهای اساسی، برق، آب و حمل‌ونقل بین ۲۵ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. همچنین بیش از ۴۴۰ نفر اعدام شده‌اند، تقریباً دو برابر دوره رئیس‌جمهور پیشین، ابراهیم رئیسی.»

وی افزود: «به زودی مشکلات بیشتری انتظار می‌رود. در بودجه سال آینده کاهش شدید در هزینه‌های رفاه و افزایش ۴۰ درصدی قیمت سوخت پیش‌بینی شده است. این امر نگرانی‌ها از وقوع اعتراضات گسترده مشابه سال ۲۰۱۹ را افزایش داده، اعتراضاتی که در آن حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند. در همین حال، بودجه نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران نسبت به سال گذشته ۲۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.»

«شبکه‌ای ضد ایران»

در برابر «تهدید آمریکا» که با تیم ترامپ شکل گرفته، ایران در تلاش است تا یک سیستم دفاعی سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای خود ایجاد کند. رسانه‌های اسرائیلی تأیید کرده‌اند که مذاکراتی میان ایران و دولت کنونی آمریکا، از طریق بغداد انجام شده و تیم ترامپ نیز در جریان آن قرار گرفته است. این مذاکرات شامل توافقاتی اولیه است، از جمله اینکه ایران دیگر شبه‌نظامیان شیعه وابسته به خود را در عراق علیه آمریکا تحریک نکند و به اهداف آمریکایی و اسرائیلی حمله نکند. در مقابل، عراق متعهد شده تا شورشیان کرد ایرانی را که علیه ایران فعالیت می‌کنند، خلع سلاح کند.

پیشنهاد ترامپ برای توافق

منابعی گفته‌اند ایران خواهان بازگشت به سخنان ترامپ در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که او پس از خروج از توافق هسته‌ای گفت: «همه کاری که باید انجام شود این است که تماس بگیرند و با من بنشینند. ما می‌توانیم یک توافق منصفانه داشته باشیم. هدف ما فقط این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. ما چیز زیادی نمی‌خواهیم و حتی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا دوباره به شرایط عالی بازگردند.»

این اظهارات برخلاف مواضع تیم ترامپ در آن زمان بود، که شامل خواسته‌های سخت‌گیرانه‌ای از ایران بود. این خواسته‌ها توسط مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت، مطرح شده بود، از جمله: توقف غنی‌سازی اورانیوم در هر سطح و مقدار، توقف تولید موشک‌های بالستیک، توقف حمایت از حماس، حزب‌الله و جهاد اسلامی، خروج نیروهای ایرانی و حامیانشان از سوریه، و توقف حمایت از حوثی‌ها در یمن.

نگرانی‌ها در تهران

مسئولان ایرانی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ترامپ همان شخصی است که از توافق هسته‌ای خارج شد یا فردی که به دنبال یک «توافق منصفانه» است؟ آیا او خواسته‌های سخت‌گیرانه پمپئو را دوباره مطرح خواهد کرد یا تنها به یک توافق هسته‌ای رضایت می‌دهد؟

برخی تحلیلگران معتقدند اینکه آمریکا به اسرائیل چراغ سبز برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نشان دهد، هنوز نیاز به اثبات دارد. اگر سیاست‌های ترامپ در دوره اول او را معیار قرار دهیم، جنگی فراگیر در خاورمیانه که آمریکا را مستقیماً درگیر کند، احتمالاً چیزی نیست که واشنگتن یا حتی تهران بخواهد.

تردیدها درباره توانایی اسرائیل

در حالی که اسرائیل موفقیت‌هایی در آسیب زدن به سامانه‌های دفاع هوایی ایران داشته، کارشناسان خارجی تردید دارند که اسرائیل بتواند بدون همکاری آمریکا تمام تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران را نابود کند. این مسائل در تماس‌های تلفنی میان نتانیاهو و ترامپ از زمان انتخابات مطرح شده و همچنین توسط ران درمر، یکی از وزرای نزدیک به نتانیاهو، در سفرش به آمریکا پیگیری شده است.