رویکرد جنجالی آلمان درباره ایران به رغم انتقاد سرکوب اعتراضات 

نگاه مطبوعات آلمان به لابی جمهوری اسلامی

این عکس از جلسه گفتگو درباره استراتژی امنیتی آلمان با حضور آنالینا بربوک  در حساب توییتر اندیشکده کارپو منتشر شده است
این عکس از جلسه گفتگو درباره استراتژی امنیتی آلمان با حضور آنالینا بربوک  در حساب توییتر اندیشکده کارپو منتشر شده است
TT

رویکرد جنجالی آلمان درباره ایران به رغم انتقاد سرکوب اعتراضات 

این عکس از جلسه گفتگو درباره استراتژی امنیتی آلمان با حضور آنالینا بربوک  در حساب توییتر اندیشکده کارپو منتشر شده است
این عکس از جلسه گفتگو درباره استراتژی امنیتی آلمان با حضور آنالینا بربوک  در حساب توییتر اندیشکده کارپو منتشر شده است

بحث و جدل درباره رویکرد نرم دولت آلمان در خصوص جمهوری اسلامی در این کشور افزایش یافته است. مطبوعات آلمان به رغم انتقاد دولت از سرکوب وحشیانه معترضان توسط رژیم ایران همچنان به دولت آلمان می تازند. دو روز پس از مشارکت بیش از ۸۰ هزار نفر از ایرانیان و شهروندان آلمانی در راهپیمایی گسترده در برلین مطبوعات آلمان از موضع دولت این کشور انتقاد کردند. تظاهرات کنندگان در برلین خواستار توقف گفتگو با رژیم و اخراج دیپلمات های جمهوری اسلامی شدند.
روزنامه پرتیراژ بیلد در گزارشی به عدنان طباطبایی اشاره می کند. او شهروند آلمانی ایرانی نزدیک به جمهوری اسلامی و مشاور آنالینا بربورک وزیر خارجه آلمان است. عدنان طباطبایی خود را به عنوان کارشناس ایران جا زده و شبکه های آلمانی هم با او  گفتگو می کنند.
بیلد نوشت اندیشکده کارپو توسط عدنان طباطبایی تاسیس شده و مدیریت می شود و وزارت خارجه آلمان برنامه های این موسسه را درباره افزایش گفتگو با ایران تامین مالی می کند. خانواده طباطبایی می گوید که او بر خلاف تبلیغات شبکه های تلویزیونی آلمان کارشناس بی طرف نیست و همچنین طباطبایی مشاور بی طرف وزارت خارجه آلمان نیست.
صادق طباطبایی پدر عدنان سفیر سابق جمهوری اسلامی در آلمان و از نزدیکان خمینی حتی قبل از انقلاب و همچنین پس از بازگشت خمینی از فرانسه به ایران بود.
صادق طباطبایی ۱۹۴۳ در قم متولد شد. او خواهر زاده امام موسی صدر بود که پیش از سفر به آلمان مدتی نزد امام موسی صدر در لبنان اقامت داشت و در رشته بیوشیمی دانشگاه بوخوم تحصیل کرد. طباطبایی در آلمان بود و به همراه خمینی به ایران بازگشت و پست های حکومتی متعددی از جمله معاونت سیاسی نخست وزیر داشت تا اینکه به عنوان سفیر ایران در آلمان مشغول به کار شد.
صادق طباطبایی در قاچاق اسلحه و مواد مخدر برای رژیم ایران و حزب الله لبنان نقش داشت و اداره گمرک در فرودگاه دوسلدورف ۸ ژانویه ۱۹۸۳ در ساک او مواد مخدر پیدا کرد و صادق طباطبایی دستگیر و بعد از مدتی آزاد شد. بیلد نوشت «طباطبایی که مصونیت دیپلماتیک داشت و سفیر ایران بود به اتهام قاچاق اسلحه محاکمه نشد».
بیلد افزود عدنان طباطبایی پست حکومتی در ایران ندارد اما او برای «درک حکومت وحشی در ایران» تبلیغ می کند و اهمیت رویدادهای جاری را به عنوان یک دموکراسی سیستماتیک دستکم می گیرد و همواره نسبت به دخالت خارجی در ایران هشدار می دهد و حتی در سال ۲۰۱۶ از راهپیمایی روز قدس حمایت کرد».
راهپیمایی روز قدس که توسط عوامل رژیم ایران هر سال در برلین برگزار می شد ممنوع شده است. شرکت کنندگان در این راهپیمایی همواره پرچم حزب الله لبنان را دست داشتند.
یکی از وبسایت های آلمانی در ۲۰۱۷ گفت که طباطبایی در گفتگو با سی ان ان آمریکا تحت عنوان کارشناس مسائل ایران به توجیه قطع اینترنت توسط حکومت ایران پرداخت.
این گزارش افزود که طباطبایی درباره قطع دسترسی به شبکه های اجتماعی در جریان اعتراضات سال ۲۰۱۷ گفت «تلگرام و اینستاگرام موقتا قطع شده. شبکه های اجتماعی به جریان آزاد اطلاعات کمک می کنند اما متاسفانه بسیاری از اخبار جعلی و خطرناک در این شبکه ها ترویج می شود».
به گفته این گزارش این اظهارات طباطبایی نمونه بارز رویکرد او در رسانه ها است. او می گوید که همه چیز در ایران درست است و نکته قابل ملاحظه این است که طباطبایی با رویکرد گزینشی روی برخی اخبار دست می گذارد و از برخی دیگر از تحولات چشم پوشی می کند و مخاطبانی که اطلاعات چندانی درباره ایران ندارند او را به عنوان کارشناس معتمد قبول دارند». این گزارش خاطر نشان کرد که طباطبایی همیشه در قالب سفر کاری به ایران سفر می کند.
عدنان طباطبایی مدرک کارشناسی ارشد دانشگاه مطالعات شرقی لندن و موسس اندیشکده کارپو در شهر بن آلمان است. طباطبایی از این موسسه به عنوان یک اندیشکده یاد می کند اما برخی می گویند که کارپو یکی از لابی های جمهوری اسلامی است.
عده ای از مخالفان جمهوری اسلامی معتقدند که طباطبایی «لابی» جمهوری اسلامی در آلمان است.
یک وبسایت آلمانی به نقل از منیره کاظمی فعال اپوزیسیون جمهوری اسلامی مقیم آلمان در ۳۶ سال گذشته گفت  «وزیر خارجه آلمان تحت تاثیر لابی جمهوری اسلامی است و به همین دلایل حمایت دولت آلمان از تظاهرات کنندگان در ایران در حد حرف است. حضور عدنان پسر صادق طباطبایی تاجر سابق سلاح به حزب الله لبنان به عنوان مشاور دولت آلمان که هنوز هم به عنوان تحلیلگر امور سیاسی در شبکه ها حضور دارد بسیار معنادار است».
او افزود «افراد بسیاری مثل طباطبایی در آلمان هستند».
طباطبایی علاوه بر نقش «مشاور» وزارت خارجه آلمان خدمات مستشاری به نیروهای مسلح این کشور هم می دهد. وبسایت نیروهای نظامی ذخیره آلمان ۱۶ ژوئن ۲۰۱۹ خبری درباره دوره آموزشی این نیروها درباره تهدیدهای امنیتی در ایالت شلسویگ-هولشتاین منتشر کرد که طباطبایی هم آنجا حضور داشته است. در این خبر اظهارات طباطبایی نقل شده و او در حضور جمعی از نیروهای مسلح آلمان می گوید ایران اسرائیل را تهدید نمی کند.
طباطبایی در این مراسم خاطر نشان کرد «ایران هیچ گاه علیه اسرائیل اقدام نظامی انجام نمی دهد چون در ایران نیروهای انتحاری نداریم». او گفت «تهدیدها علیه ایران پس از خروج دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا از برجام افزایش یافته است». 
طباطبایی اظهار کرد ایران با سعودی و امارات و آمریکا اختلاف نظر دارد اما خواسته ایران این است که اولا جدی گرفته شود و دوم اینکه پایبندی این کشور به برجام به رسمیت شناخته شود.
طباطبایی در جمع نیروهای نظامی آلمان درباره نقض روزانه و فزاینده برجام طی سالیان سال اشاره نکرده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی در چند ماه گذشته به کرات اعلام کرد که ایران اجازه ورود بازرسان به رآکتورهای هسته ای را نمی دهد و این نهاد نمی تواند بگوید که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.