فشار واشنگتن به متحدان آسیایی برای پیوستن به ائتلاف دریایی در خلیج

کره جنوبی گزینه‌های مختلف را بررسی می‌کند.. ظریف از حضور خارجی‌ها هشدار می‌دهد

فشار واشنگتن به متحدان آسیایی برای پیوستن به ائتلاف دریایی در خلیج
TT

فشار واشنگتن به متحدان آسیایی برای پیوستن به ائتلاف دریایی در خلیج

فشار واشنگتن به متحدان آسیایی برای پیوستن به ائتلاف دریایی در خلیج

مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا در دیدار اخیرش با جئونگ کیه‌ئونگ-دو وزیر دفاع کره جنوبی از دولت این کشور درخواست کرده تا به ائتلاف دریایی واشنگتن در خلیج ملحق شود.
به گزارش الشرق الاوسط، به نقل از یک مسئول نظامی کره جنوبی، وزیر دفاع آمریکا از کره جنوبی خواسته تا نیروهایی را برای مشارکت در ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس به منظور حفاظت از ایمنی کشتیرانی اعزام کند.
جئونگ کیه‌ئونگ-دو نیز در پاسخ گفت از آنجا که کره جنوبی از تنگه هرمز استفاده می‌کند، سئول به بررسی گزینه‌های مختلف در این زمینه خواهد پرداخت.
بنابر گزارش خبرگزاری یونهاپ، کره جنوبی ظاهراً قصد دارد یک واحد ضد دزدی دریایی را از سومالی فرا بخواند و به تنگه هرمز اعزام کند.
رئیس‌جمهور آمریکا نیز در دو پیام توییتری در این باره نوشت: «کره جنوبی موافقت کرده‌است که به منظور دفاع از خودش در برابر کره شمالی، مقدار قابل توجهی پول بیشتری به ایالات متحده بپردازد. کره جنوبی طی دهه‌های طولانی پول کمی به آمریکا می‌داد اما پارسال به درخواست رئیس‌جمهور ترامپ، کره جنوبی ۹۹۰ میلیون دلار پرداخت کرد».
دونالد ترامپ در توییت دیگر خود نوشت: «مذاکرات (بین آمریکا و کره جنوبی) برای افزایش پرداخت‌ها به ایالات متحده شروع شده‌است. کره جنوبی یک کشور بسیار ثروتمند است و حالا احساس وظیفه می‌کند که به دفاع نظامی که ایالات متحده آمریکا در اختیار آنها قرار داده، کمک کند. روابط بین دو کشور، یک رابطه خیلی خوبی است».
مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا پیش از این و در دیدار با همتای ژاپنی خود این مسئله را مطرح و گفته‌است کشورهایی که معتقد به آزادی کشتیرانی در خلیج هستند «باید موضوع پیوستن به ائتلاف نظامی» را مدنظر قرار دهند.
وزیر دفاع ژاپن گفته‌است که کشورش این درخواست را مورد بررسی قرار خواهد داد.
رسانه‌های ژاپن می‌گویند این کشور ممکن است ناوهای خود را برای مراقبت از امنیت کشتیرانی به تنگه باب المندب و نزدیکی سواحل یمن اعزام کند.
ژاپن پیشتر گفته بود در اتئلاف دریایی آمریکا در تنگه هرمز شرکت نخواهد کرد اما ناوهای گشت‌زنی خود را به مناطق دورتر از تنگه هرمز خواهد فرستاد.
به گزارش روزنامه ژاپن تایمز، یوشیهیده سوگا دبیراول کابینه ژاپن، جمعه ۹ اوت به‌طور تلویحی گفته‌است نیروهای نظامی این کشور «احتمالاً» برای مراقبت از امنیت کشتیرانی به آب‌های منطقه اعزام خواهند شد.
سوگا به خبرنگاران گفته‌است «ما پس از در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف، (در این باره) به صورت جامع تصمیم خواهیم گرفت.»
دبیراول هیئت دولت ژاپن گفته‌است عوامل مهم مورد نظر ژاپن برای چنین حضوری، «ضرورت ثبات عرضه نفت خام و توازن در روابط ژاپن با ایران و آمریکا است.»
در مقابل، محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران حضور هر نیروی غیرمنطقه‌ای را «منشأ ناامنی» خوانده و تهدید کرده‌است کشورش «برای تأمین امنیت خود تردید نخواهد کرد».
محمدجواد ظریف روز جمعه در پیامی توئیتری با اشاره به اینکه خلیج «شاهراه حیاتی» و «اولویت امنیتی» برای ایران است تهدید کرد: «حضور هر نیروی غیرمنطقه‌ای اساساً منشأ ناامنی است» و «ایران برای تأمین امنیت خود تردید نخواهد کرد».
با این حال اظهارات یک مقام اسرائیلی که از حضور اطلاعاتی این کشور در ائتلاف به رهبری آمریکا خبر داده بود با واکنش تند وزارت خارجه ایران روبه‌رو شد.
عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در واکنش به پیوستن اسرائیل به ائتلاف نظامی تحت رهبری آمریکا در خلیج روز جمعه هرگونه حضور «رژیم اشغالگر قدس» در این ائتلاف را «تهدیدی آشکار علیه امنیت، حاکمیت و تمامیت ارضی ایران و عاملی بحران‌آفرین و بی‌ثبات‌ساز در منطقه خلیج» دانست.
به گفته این مقام وزارت خارجه ایران، این کشور «حق مقابله با این تهدید [اسرائیل] و دفاع از خود را محفوظ می‌دارد».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.