برنامه راهبردی اداره کل سرمایه گذاری بین المللی صندوق سرمایه گذاری های عمومی سعودی، صندوق ثروت ملی سعودی بر اساس سرمایه گذاری در مهم ترین شرکت های نوآور یا خلاق جهان تنظیم شده است. سعودی بر اساس اسناد همکاری و توافقنامه ها با این موسسات پرچمدار توسعه بخش های آینده دار و پیشران و صنایع نوپا شده است. این رویکرد از جمله اقدامات دولت برای تنوع اقتصادی در راستای عمل به برنامه های سند چشم انداز ۲۰۳۰ به شمار می رود.
ترکی النویصر رییس اداره کل سرمایه گذاری بین المللی صندوق سرمایه گذاری های عمومی سعودی گفت «این موسسه رویکرد افزایش سرمایه گذاری خارجی را به عنوان یک برنامه راهبردی ادامه می دهد. سرمایه گذاری ها در حوزه های متعدد نوآوری که از قابلیت سرمایه گذاری برخوردارند انجام می شود. حوزه های نوآوری با شتابی فزاینده در حال شکوفایی و رشد بوده و تقاضای رو به رشد دارند. در حالیکه همکاری با این شرکت ها سبد دارایی صندوق را متنوع تر می کند توجه به رویکردهای بین المللی در حوزه سرمایه گذاری در آینده همچون سرمایه گذاری پایدار و فناوری و نوآوری در برنامه های مسئولان صندوق سرمایه گذاری های عمومی است».
النویصر یادآور شد «صندوق سرمایه گذاری های عمومی ۶ سبد سرمایه گذاری دارد که دو تای آنها یعنی سبد سرمایه گذاری های راهبردی جهانی و سبد سرمایه گذاری های متنوع جهانی برای سرمایه گذاری بین المللی در نظر گرفته شده اند. این صندوق در راستای متنوع سازی سبد سرمایه گذاری بین المللی از طریق متنوع کردن سرمایه گذاری ها و فرصت شناسی برای سرمایه گذاری فعالیت می کند».
رییس اداره کل سرمایه گذاری بین المللی صندوق سرمایه گذاری های عمومی سعودی در گفتگو با الشرق الاوسط درباره رویکردهای این موسسه در حوزه بین المللی و اهمیت بومی کردن فناوری و به روز کردن دانش بومی و تلاش موسسه برای شناسایی فرصت ها در راستای دست یابی به اهداف مورد نظر صحبت کرد. متن گفتگو به شرح زیر است:
شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی استراتژی صندوق سرمایه گذاری را اعلام کرد. برنامه ای که از آن به عنوان محرک تلاش برای تنوع اقتصادی راهبردی و پایدار در راستای دست یابی به اهداف سند ۲۰۳۰ یاد می شود. این برنامه چه نقشی در دست یابی به تنوع اقتصادی در سعودی خواهد داشت؟
بی گمان سند چشم انداز ۲۰۳۰ بر پایه بروز توانمندی بخش های غیر نفتی پیشران تنظیم شده است. صندوق سرمایه گذاری های عمومی به عنوان یک ابزار موثر در راستای تقویت و حمایت از اقدامات دولت برای تنوع منابع درآمد نقش آفرینی می کند.
صندوق سرمایه گذاری های عمومی در تحقق دستاوردهای بسیاری سهیم بوده، از جمله در برقراری ثبات مالی و نقش آفرینی در افزایش تولید ناخالص داخلی بدون نفت و افزایش سهم محتوای بومی و توانمند کردن بخش خصوصی و بالا بردن کیفیت زندگی مردم و تثبیت جایگاه پیشرو سعودی در جهان و بهره گیری از نوآوری برای ارائه چشم انداز آینده و فرصت شناسی و تحقق سرمایه گذاری حداکثری نقش عمده ای ایفا کرد. این اقدامات در راستای حفظ میراث و دست یابی به رونق و توسعه و آینده سازی اجرا شده است.
با توجه به عملکرد یاد شده میزان دارایی های تحت مدیریت صندوق سرمایه گذاری های عمومی اواخر ۲۰۲۰ به حدود یک و نیم تریلیون ریال (۴۰۰ میلیارد دلار) رسید. این موسسه در نظر دارد با تداوم رویکرد کنونی برای افزایش دارایی در راستای تاسیس بخش های نوین و ایجاد همکاری های راهبردی و بومی کردن فناوری و دانش فعالیت کند. برای افزایش دارایی های تحت مدیریت صندوق تلاش می کنیم و هدف این است که این رقم به ۴ تریلیون ریال (۱.۰۶ تریلیون دلار) تا اواخر ۲۰۲۵ افزایش پیدا کند. بدین ترتیب صندوق سرمایه گذاری های عمومی از جمله صندوق های ثروت ملی بزرگ در جهان و شریک ایده آل برای سرمایه گذاری خواهد شد و می تواند با بهره گیری از جایگاه معتبر در شکل دهی به اقتصاد جهانی نقش آفرینی کند.
اهداف سند راهبردی پنج ساله صندوق سرمایه گذاری های عمومی از نظر سبدهای سرمایه گذاری بین المللی چیست؟
ما در صندوق سرمایه گذاری های عمومی یک استراتژی بلندپروازانه اجرا می کنیم که نقش حمایتی از اقدامات دولت در حوزه توسعه و تحول اقتصادی در پنج سال آینده خواهد داشت. ۶ بسته سرمایه گذاری داریم که دو تای آنها یعنی سبد سرمایه گذاری های راهبردی جهانی و سبد سرمایه گذاری های متنوع جهانی برای سرمایه گذاری بین المللی در نظر گرفته شده اند. صندوق سرمایه گذاری های عمومی در شرکت های معتبر جهان در حوزه نوآوری سرمایه گذاری کرده است. سعودی بر اساس اسناد همکاری و توافقنامه ها با این موسسات پرچمدار توسعه بخش های آینده دار و پیشران و صنایع نوپا شده است. این رویکرد از جمله اقدامات دولت برای تنوع اقتصادی در راستای عمل به برنامه های سند چشم انداز ۲۰۳۰ به شمار می رود.
این موسسه رویکرد افزایش سرمایه گذاری خارجی را به عنوان یک برنامه راهبردی ادامه می دهد. سرمایه گذاری ها در حوزه های متعدد نوآوری که از قابلیت سرمایه گذاری برخوردارند انجام می شود. حوزه های نوآوری با شتابی فزاینده در حال شکوفایی و رشد بوده و تقاضای رو به رشد دارند. در حالیکه همکاری با این شرکت ها سبد دارایی صندوق را متنوع تر می کند توجه به رویکردهای بین المللی در حوزه سرمایه گذاری در آینده همچون سرمایه گذاری پایدار و فناوری و نوآوری و غیره در برنامه های مسئولان صندوق سرمایه گذاری های عمومی است. این موسسه به دنبال تداوم رویکرد کنونی برای تخصیص دارایی در راستای سرمایه گذاری در بخش های عمومی و خصوصی بین المللی است که منجر به تحکیم همکاری های راهبردی با موسسات جهانی و کاهش ریسک سبد دارایی و درآمد زایی بلند مدت و تنوع بخشی به منابع درآمدی می شود.
صندوق سرمایه گذاری های عمومی و شرکت های وابسته چه موفقیت هایی در حوزه سرمایه گذاری بین المللی داشته اند و چه نقشی در درآمد زایی بلند مدت ایفا کردند؟
ما موفق شدیم که مناسبات گسترده با سرمایه گذاران و موسسات معتبر مدیریت دارایی و بانک های سرمایه گذاری و شرکت های کارگزاری بین المللی برقرار کنیم. بدین ترتیب صندوق سرمایه گذاری های عمومی به عنوان یکی از بزرگ ترین موسسات سرمایه گذاری در جهان شناخته شد. همزمان با رشد فزاینده دارایی ها و افزایش سرمایه گذاری های داخلی صندوق موقعیت آن در سطح بین المللی ارتقا پیدا کرد. میزان سرمایه گذاری خارجی به بیش از ۲۵ درصد کل دارایی های تحت مدیریت صندوق رسید. این رقم در ۲۰۱۷ حدود ۵ درصد بود. تلاش ما این بود که در مناطق مختلف جغرافیایی سرمایه گذاری کنیم و با افزایش دامنه سرمایه گذاری در بازارهای آمریکا و اروپا و آسیا و غیره سبد دارایی ها متنوع تر شد. رویکرد موفقی برای تنوع بخشی به سرمایه گذاری داشتیم که شامل سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم در بازار و سهام های دولتی و خصوصی و درآمد ثابت و املاک و زیر ساختارها و غیره شده است. سرمایه گذاری در بخش های گوناگون مثل نظام سلامت و بخش های فناوری و املاک و زیر ساختارها و خدمات و حمل و نقل و غیره سرمایه گذاری صندوق را متنوع تر کرد.
بخش سرمایه گذاری بین المللی صندوق سرمایه گذاری های سعودی در دوره شیوع کرونا شاهد تحرک و پویایی بود. استراتژی این نهاد بر پایه سه محور قرار داشت: فرصت یابی و سرمایه گذاری استراتژیک و فاینانس نجات. آیا هدف این استراتژی محقق شد؟ و چطور؟
صندوق سرمایه گذاری های عمومی یک برنامه راهبردی بلند مدت برای سرمایه گذاری دنبال می کند اما این موسسه به هر حال فرصت های کوتاه مدت را غنیمت می شمارد. برای مثال صندوق در ۲۰۲۰ قراردادهای متعددی در بازارهای جهان پس از شیوع کرونا و ضربه به بازارها به اجرا گذاشت که دریچه جدیدی به روی صندوق برای سرمایه گذاری گشود. در آن زمان بازارهای جهان دچار رکود عمیق بودند و این فرصت خوبی برای سرمایه گذاری از سوی این موسسه بود. صندوق سرمایه گذاری های عمومی در دوره شیوع کرونا به فرصت های متعدد برای سرمایه گذاری در شرکت های آمریکایی و اروپایی و آسیایی دست پیدا کرد که سودآوری بالایی داشتند. بعد هم همکاری با برخی از این شرکت ها متوقف شد و در دوره شیوع کرونا عمدتا روی سرمایه گذاری در شرکت ها و بخش هایی مثل داروسازی و زیرساختارها و صنایع و فناوری تمرکز کردیم.
دولت سعودی برای بومی کردن دانش و فناوری و توسعه حوزه های پیشران و حیاتی در راستای عمل به اهداف سند چشم انداز ۲۰۳۰ تلاش می کند. اداره کل سرمایه گذاری بین المللی در این زمینه چه نقشی دارد و چه برنامه راهبردی برای دست یابی به اهداف مد نظر دنبال می کنید؟
ما در صندوق سرمایه گذاری های عمومی از طریق همکاری با شرکت ها و موسسات بین المللی در راستای بومی کردن دانش و فناوری تلاش می کنیم. بی تردید این رویکرد می تواند در توانمند سازی سعودی برای دست یابی به یک جایگاه بین المللی و نقش آفرینی به عنوان یک رقیب معتبر سهیم باشد. از این رو، صندوق سرمایه گذاری های عمومی با ایجاد همکاری های راهبردی بین المللی بلند مدت به دنبال رسیدن به اهداف مورد نظر در حوزه سرمایه گذاری است و به عنوان محرک اضافی برای انتقال فناوری و بومی کردن دانش و افزایش حجم محتوای بومی به ۶۰ درصد در صندوق و شرکت های وابسته به آن تا پایان ۲۰۲۵ نقش آفرینی می کند. سبد سرمایه گذاری های راهبردی جهانی باعث رشد دارایی های مستقیم و غیر مستقیم این صندوق در شرکت های نوپا و صنایع آینده دار و نیز برقراری مناسبات بین این موسسه و شرکت ها و سرمایه گذاران نوآور و تحکیم روابط با موسسات اقتصادی معتبر بین المللی و سرمایه گذاران موثر و شرکت های مدیریت سرمایه گذاری شده است. ما در حوزه انتقال مهارت و توانایی با شرکت های بین المللی پیشرو مثل گروه سافت بنک قرارداد داریم. این توافق در حوزه فعال سازی سیستم تبادل نیرو برای انتقال تجربه و دانش به کارکنان صندوق سرمایه گذاری های عمومی است. با شرکت لوسید هم توافقنامه امضا کردیم. این شرکت در حوزه تولید و توسعه فناوری خودروهای تمام الکتریک تخصص دارد. توافقنامه یاد شده درباره برنامه های آموزشی برای بسیاری از فارغ التحصیلان سعودی بود که همین در توسعه و پیشرفت بخش تولید خودروهای تمام الکتریک در سعودی در آینده سهیم خواهد بود.
صندوق سرمایه گذاری اقدامات متعددی برای سرمایه گذاری در شرکت های نوآور و پیشرو در جهان انجام داده که عمدتا در صنایع آینده دار و پیشران است. آیا ریسک این نوع سرمایه گذاری بالا نیست؟ علاوه بر این برخی از این حوزه ها هنوز در حال شکل گیری هستند.
رویکرد کلی صندوق شناسایی فرصت های مناسب در بازار با سودآوری بالا است. درباره سرمایه گذاری بین المللی باید گفت که بی تردید سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری های عمومی در شرکت های نوپای بین المللی یا صنایع آینده دار باعث می شود تا تجربیات بین المللی به سعودی منتقل گردد و نیروهای متخصص و بومی از این فناوری های پیشرفته استفاده کنند. تنوع در سبد سرمایه گذاری منجر به برقراری تعادل مناسب بین ریسک و درآمدزایی می شود. خط مشی صندوق انعطاف پذیر است و قدرت سازگاری با شرایط به منظور موفقیت دارد. دارایی های صندوق در بازارهای جهانی مورد ارزیابی و نظارت دقیق و مستمر قرار دارند که همین منجر به سودآوری حداکثری می شود. این پایه و مبنای برنامه های سرمایه گذاری صندوق است.
حوزه فناوری در حال رشد پرشتاب است. بخش تکنولوژی در دوره شیوع کرونا دستخوش تحول بنیادین شد چون تمام مردم جهان در این دوران به فناوری روی آورده اند. چه برنامه هایی برای افزایش سرمایه گذاری های جهانی در حوزه فناوری دارید؟ به ویژه اینکه صندوق سرمایه گذاری های عمومی قصد دارد در ده سال آینده به سرمایه گذار بزرگ جهان در حوزه تکنولوژی تبدیل شود.
بخش تکنولوژی و حوزه های آینده دار قابل تفکیک نیستند. از این رو اداره کل سرمایه گذاری بین المللی صندوق سرمایه گذاری عمومی در راستای ایجاد و تحکیم همکاری های راهبردی در بخش تکنولوژی فعالیت می کند و یک صندوق ویژه فناوری به عنوان «صندوق چشم انداز سافت بانک» تاسیس شده است. این بزرگ ترین سرمایه گذاری در حوزه تکنولوژی جهان محسوب می شود. پیش بینی می شود حجم سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری های عمومی در صندوق چشم انداز سافت بانک به ۴۵ میلیارد دلار برسد. هدف این است که صندوق سرمایه گذاری های عمومی به غول بزرگ سرمایه گذاری در تکنولوژی جهان تبدیل شود. مورد دیگر سرمایه گذاری بخش بین المللی صندوق سرمایه گذاری های عمومی شرکت اوبر است که ۳.۵ میلیارد دلار در آن سرمایه گذاری شده. اوبر شرکت پیشرو در حمل و نقل و فناوری جهان به حساب می آید. هدف صندوق سرمایه گذاری های عمومی از سرمایه گذاری در اوبر این است که به سرمایه گذار اصلی در بخش تکنولوژی و پرطرفداران شرکت های بین المللی تبدیل شود. صندوق سرمایه گذاری های عمومی در ۲۰۱۸ در شرکت خودروسازی لوسید هم سرمایه گذاری کرد. این شرکت دستاوردهای زیادی داشته است. اولین خودروی الکتریکی این شرکت به عنوان «لوسید ایر» در سپتامبر و دسامبر ۲۰۲۰ معرفی شد. پایان کار ساخت کارخانه خودروسازی لوسید در ایالت آریزونای آمریکا با یک ظرفیت تولید پایه اعلام شد. ظرفیت این شرکت در آینده به مقدار ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو افزایش پیدا می کند و در سال ۳۰ هزار دستگاه خودرو تولید خواهد شد. صندوق سرمایه گذاری های عمومی سعودی با سرمایه گذاری در شرکت «پلتفرم های جیو»، موسسه پیشروی هندی در عرصه دیجیتالی از تجربیات این شرکت در زمینه فناوری استفاده می کند و این در اقدامات جاری برای تحول اقتصادی در سعودی سهیم است.
با توجه به تحولات کنونی جهانی صندوق سرمایه گذاری های عمومی در کدام حوزه های بین المللی که از نظر ماهیت و بازاریابی نوپا هستند سرمایه گذاری می کند؟
صندوق به دنبال تنوع سبدهای سرمایه گذاری بین المللی از طریق سرمایه گذاری در حوزه های گوناگون و استفاده از فرصت های سرمایه گذاری در دسترس است. صندوق سعودی در حوزه های نوین فراوانی سرمایه گذاری می کند. این حوزه ها با تقاضای فزاینده در جهان روبرو هستند و رشد پرشتابی دارند. بخش های بزرگ متعدد دیگری وجود دارند که برای سرمایه گذاری مناسب هستند: مثل تغییر ساختار جمعیتی که در ارتباط با تحولات جمعیتی در بازارهای نوظهور و افزایش حجم طبقه متوسط و رشد جمعیت و افزایش میانگین سنی جمعیت و تغییر در عادت های مصرف کنندگان است. سرمایه گذاری های پایدار هم حوزه مناسب برای سرمایه گذاری است مثل تغییرات آب و هوا و کاهش انتشار کربن و مشکل زباله ها و آلودگی. گسترش شهر نشینی و وسایل جدید حمل و نقل از جمله حوزه های مناسب برای سرمایه گذاری است که در این گروه می توان مسائلی مثل بروز کلان شهرها و نیازمندی به توسعه زیرساختارها و وسایل جدید برای حمل و نقل گنجانده می شود. گسترش ارتباطات که در این بخش مسائلی همچون تحول دیجیتالی و زنجیره تامین جهانی و خوشه های محاسباتی و اقتصاد مشارکتی مطرح می شود. در حوزه فناوری و نوآوری می توان به ابر داده ها و تحلیل و بررسی و روبات ها و اتوماتیک سازی و نوآوری در مدل های کسب و کار اشاره کرد.
چگونه عملکرد اداره کل سرمایه گذاری بین المللی سعودی در حوزه سرمایه گذاری راهبردی را ارزیابی می کنید؟ سرمایه گذاری در سافت بانک و پلتفرم های جیو و لوسید و اوبر از این جمله هستند. همکاری راهبردی با این شرکت ها چه دستاوردهایی برای صندوق سرمایه گذاری های عمومی داشته است؟
سبد سرمایه گذاری راهبردی جهانی موفقیت ها و دستاوردهای متعددی خواه در سرمایه گذاری مستقیم خواه غیر مستقیم داشته است. برای مثال سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری های عمومی در «صندوق چشم انداز سافت بانک» از جمله سرمایه گذاری بزرگ جهان در حوزه فناوری است. صندوق سعودی به دنبال استفاده از شرکت های پیشروی جهان در سبد سرمایه گذاری خود است که در تلاش برای راه اندازی و توسعه بخش های آینده دار در سعودی نقش آفرینی می کنند. میزان سرمایه گذاری «صندوق چشم انداز سافت بانک» تا اواخر سه ماهه سوم ۲۰۲۰ به ۸۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار رسید و سود این سرمایه گذاری ها نزدیک ۹ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بوده است. ۹۲ مورد سرمایه گذاری در حوزه های متعدد داشتیم. سهام ۱۰ شرکت در سبد شرکت های «صندوق چشم انداز سافت بانک» پایان سه ماه سوم ۲۰۲۰ عرضه شد.
حوزه دارایی و زیر ساختارهای بین المللی از جمله بخش های جذاب برای سرمایه گذاری است. اداره کل سرمایه گذاری بین المللی سعودی چه برنامه ای برای شرکت در این حوزه حیاتی دارد؟ کما اینکه سرمایه گذاری بلند مدت پایدار از ویژگی های بخش دارایی و زیر ساختارهای بین المللی است.
ما در حوزه های فراوانی با شرکت های بین المللی همکاری می کنیم و قرارداد بسته ایم. بخش سرمایه گذاری در زیر ساختارها یکی از این حوزه ها است. به عنوان مثال طرح برنامه سرمایه گذاری در زیر ساختارهای آمریکا از جمله این همکاری ها است. صندوق سرمایه گذاری های عمومی تقریبا ۲۰ میلیارد دلار در برنامه صندوق جدید شرکت زیر ساختاری بلک استون سرمایه گذاری کرده است. این برنامه در راستای فعال سازی زیر ساختارهای آمریکا فعالیت می کند. صندوق سرمایه گذاری های عمومی سعودی و صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه چندین قرارداد همکاری برای سرمایه گذاری به ارزش ۱۰ میلیارد دلار در پروژه های مشترک بین سعودی و روسیه امضا کرده اند. صندوق سرمایه گذاری های عمومی سعودی در بخش های گوناگون از جمله زیر ساختارها و صنایع و خدمات لجستیکی و خرده فروشی سرمایه گذاری کرده است.
معیارهای اداره کل سرمایه گذاری بین المللی سعودی برای سرمایه گذاری چیست؟
معیارهای متعددی برای سرمایه گذاری بین المللی داریم. ارزیابی ریسک و میزان و مدت و سود سرمایه گذاری جمله مهم ترین معیارها هستند و همچنین بررسی منفعتی است که می تواند در رسیدن به اهداف راهبردی صندوق سهیم باشد؛ مثل نقش سرمایه گذاری ها در انتقال و بومی سازی فناوری. هدف ما این است که ضمن حفظ تنوع سبد سرمایه گذاری صندوق تعادل سرمایه گذاری از نظر ریسک و سوددهی برقرار شود. صندوق سرمایه گذاری های عمومی اقدامات و رویکردهای بهینه بین المللی در تمامی مراحل سرمایه گذاری را اعمال می کند. ما در صندوق سرمایه گذاری های عمومی و شرکت های وابسته یک الگوی حکمرانی ایجاد کرده ایم.
اداره کل سرمایه گذاری بین المللی سعودی به دنبال میانگین رشد سالانه چند درصدی است؟
صندوق سرمایه گذاری های عمومی اخیرا استراتژی پنج ساله خود از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ را اعلام کرد که بر این اساس تنوع دارایی های داخلی و بین المللی افزایش پیدا می کند و میزان دارایی های داخلی ۷۵ تا ۸۰ درصد کل دارایی ها و دارایی های بین المللی ۲۰ تا ۲۵ درصد کل دارایی های صندوق خواهد بود. صندوق سرمایه گذاری های عمومی با استفاده از این دارایی ها برای ایجاد و تحکیم همکاری های راهبردی و سرمایه گذاری فعال بلند مدت برای افزایش سود پایدار و تثبیت جایگاه این موسسه به عنوان نهاد سرمایه گذاری مناسب در جهان و حمایت از رویکرد توسعه محور و تنوع اقتصادی در سعودی تلاش می کند.
چه مشکلاتی در مسیر اداره کل سرمایه گذاری بین المللی سعودی در آینده قرار دارد؟
بی تردید اتفاقات غیر مترقبه مرتب در جهان روی می دهد که ممکن است منجر به نوسان در بازارهای جهان شود. این در عین حال تهدید زا و فرصت زا است. اقتصاد کشورهای جهان در ۲۰۲۰ تحت تاثیر همه گیری کرونا قرار گرفت. همه گیری نیاز مبرم به فناوری های آینده مثل هوش مصنوعی و غیره را برجسته کرد. بخش سرمایه گذاری بین المللی صندوق سرمایه گذاری های عمومی همواره به دنبال فرصت یابی و استفاده از فرصت ها در راستای تامین اهداف این نهاد است.