چمدان‌های دلار ایران در جنوب سوریه؛ اسد و روسیه نگران شدند

یک گزارش اسرائیلی: این پول‌ها برای تسهیل کار حزب‌الله و جذب دروزی‌ها توزیع می‌شود

چمدان‌های دلار ایران در جنوب سوریه؛ اسد و روسیه نگران شدند
TT

چمدان‌های دلار ایران در جنوب سوریه؛ اسد و روسیه نگران شدند

چمدان‌های دلار ایران در جنوب سوریه؛ اسد و روسیه نگران شدند

گزارش منابع اطلاعات نظامی اسرائیل حاکی است، نیروهای نظامی ایران در سوریه طی ماه‌های اخیر در شهرهای حوران و جولان در جنوب این کشور، با هدف جذب نیرو برای اهداف سیاسی و عقیدتی به چمدان‌های پر از دلار متوسل شدند.
در این گزارش آمده‌است، شبه‌نظامیان ایران مبالغ هنگفتی پول را به اهالی شهر السویداء، به ویژه به رهبران فرقه دروزی‌ها که برخی از آنها به حمایت و پشتیبانی از رژیم بشار اسد معروف هستند، تحویل داده‌اند.
طبق این گزارش دروزی‌ها مدتی است که از پشتیبانی بشار اسد روی گردانده و به حمایت از ایران و حزب‌الله لبنان روی آوردند.
در این گزارش آمده‌است، مبالغی از این دلارها به دست رهبران سنی مذهب در منطقه قرفا که ایران توانست گرایش مذهبی آنها را از سنی به شیعه تغییر دهد، رسیده‌است.
نیروهای ایران همچنین مبالغی به دیگر احزاب در سوریه با هدف جذب سیاسی یا تغییر مذهب آنها برای تسهیل ماموریت‌های حزب‌الله لبنان داده‌است.
سال گذشته مرکز پژوهشی «اطلاعات و تروریسم» که به نام سرلشکر «مئیر عمیت» در تل‌آویو مستقر است، گزارشی مفصل از فعالیت‌های ایران در سوریه برای شیعه کردن مردم اهل سنت منتشر کرد.
طبق گزارش این مرکز، ایران در راستای تغییر بافت جمعیتی در سوریه کارزار بزرگ شهرک‌سازی را در مناطق مختلف سوریه راه‌انداخته‌است.
گزارش اطلاعاتی اسرائیل در ادامه نوشته‌است، فعالیت ایران در سوریه برای تغییر بافت جمعیتی به ویژه در مناطق جنوب و شرق و در نزدیکی مرز با لبنان در حال گسترش است.
ایرانی‌ها خانه‌های زیادی را خریداری کرده و مردمانی از ایران، عراق، افغانستان، یمن و غیره که شیعه هستند را در این خانه‌ها و زمین‌ها اسکان داده و با راه‌اندازی موسسات خیریه از فقر و تنگدستی مردم محلی این مناطق جهت جذب آنها برای اهداف سیاسی و عقیدتی خود استفاده می‌کنند.
این گزارش، فعالیت‌های ایران برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق سوریه را با فعالیت‌های شهرک‌سازی اسرائیل در کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی تشبیه کرده‌است.
در این گزارش آمده‌است که آواره شدن میلیون‌ها شهروند سوری از میهن‌شان خلاء عظیمی در بافت جمعیتی این کشور ایجاد کرده‌است که امروز ایرانی‌ها سعی می‌کنند با انتقال هزاران نفر از شبه‌نظامیان شیعه کشورهای دیگر و سربازان و افسران فراری از ارتش سوریه که اخیراً با شبه‌نظامیان ایران در سوریه همکاری می‌کنند، آن خلاء را به سود رویکردهای فرقه‌گرایانه خود پر کنند.
همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است که فعالیت‌های ایران، رژیم بشار اسد را نگران کرده‌است گر چه رژیم بشار اسد خود مسئول پیامدهای این اقدامات است.
این گزارش می‌افزاید، رژیم اسد قادر نیست که به فاجعه فقر، تهیدستی، بیکاری و وخامت اقتصادی ناشی از جنگ داخلی پایان دهد، بلکه با تحمیل مالیات‌های جدید بر مردم، جوانان را به فرار از خدمت سربازی مجبور می‌کند.
در این گزارش آمده‌است که این فعالیت شبه‌نظامیان ایران باعث نگرانی اسرائیل، روسیه و چندین کشور منطقه نیز شده‌است.
اسرائیل که با استقرار نظامی ایران در سوریه می‌جنگد، راه مؤثری برای مبارزه با اسکان غیرنظامیان ایرانی پیدا نکرده‌است
این گزارش به نقل از تعدادی از فرماندهان ارتش اسرائیل نوشته‌است ایران اکنون از روشی که پیشتر در جنوب لبنان استفاد کرده بود برای جنوب سوریه استفاده می‌کند. در جنوب لبنان، حزب‌الله جنوب لبنان را به سرزمینی کامل در کنترل خود تبدیل کرده‌است.
فرماندهان اسرائیلی می‌گویند تبدیل جنوب سوریه به جبهه‌ای علیه اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه تنها مسئله وقت و زمان است.
اسرائیلی‌ها می‌گویند که آنها در حال بررسی طرح‌هایی برای مقابله با این تحولات هستند. این گزارش اضافه می‌کند که روسیه نیز نگران فعالیت ایران است، اما نه تنها با آن مبارزه نمی‌کند بلکه گاهی اوقات برای تقسیم نقش میان مسکو و تهران در سوریه با ایرانی‌ها به توافق می‌رسد.
گزارش اسرائیلی در پایان می‌افزاید که «خوشحالی از بیرون راندن داعش از جنوب سوریه خیلی عجولانه به نظر می‌رسید، زیرا خطر جایگزین آن برای سوری‌ها، اسرائیل و همه کسانی که مخالف هژمونی ایران در منطقه هستند، کمتر از خطر داعش نیست».
گزارش اطلاعاتی فاش کرد که «رزمایش‌های اخیر ارتش اسرائیل این نوع فعالیت‌ها را زیر نظر گرفته و شامل سناریویی است که در آن ارتش به منظور مقابله با گسترش فعالیت‌های ایران احتمالاً به خاک سوریه در جولان و حوران حمله می‌کند».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.