تحلیلگران معتقدند یکی از آخرین موانع برای نهایی کردن مذاکرات وین با هدف بازگرداندن توافق هسته ای، درخواست تهران برای حذف سپاه پاسداران از لیست تروریسم آمریکاست که «این خواسته بیشتر یک موضوع سیاسی است تا اساسی».
در حالی که به نظر می‌رسید دو طرف یک ماه پیش در آستانه احیای توافق بودند، قبل از اینکه مذاکرات در اوایل ماه گذشته به دلیل خواسته‌های لحظه آخری روسیه متوقف شود، موضوع حذف سپاه پاسداران از لیست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا جایگزین آن شد؛ در اقدامی که دولت کنونی آمریکا به ریاست جو بایدن را ملزم می‌کند تا تصمیم سلف خود دونالد ترامپ در ماه می ۲۰۱۹ را لغو کند.
بیش از یک سال است که واشنگتن در مذاکرات پراکنده و غیرمستقیم برای تعهد مجدد به توافق هسته ای مذاکره می‌کند.
تهران در پایان ماه گذشته درخواست خود مبنی بر خارج کردن سپاه از فهرست ترور را تأکید کرد. منابع آمریکایی گفتند که دولت در ازای نوعی تعهد از سوی ایران برای محدود کردن فعالیت‌های «سپاه پاسداران» در حال بررسی حذف این طبقه‌بندی است.
به گفته دنیس راس، مذاکره کننده باسابقه آمریکایی در خاورمیانه، با این وجود، کاخ سفید به خوبی از «حساسیت و هزینه» حذف «سپاه» از این فهرست آگاه است.
وی اظهار کرد: برخی از دموکرات‌ها با حذف سپاه پاسداران از لیست سازمان‌های تروریستی مخالفند. راس افزود: «در بخش سیاسی کاخ سفید تردید وجود دارد.
واشنگتن پست روز جمعه گزارش داد، یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت که بایدن قصد ندارد سپاه پاسداران را از لیست سازمان‌های تروریستی حذف کند.
یکی از مقامات ارشد دولت بایدن در پاسخ به سؤالی در مورد این گزارش به رویترز گفت: «ما علنی مذاکره نخواهیم کرد. هنوز خلأهایی وجود دارد». این مقام مسئول خواست نامش فاش نشود، افزود: «مسئولیت در حال حاضر به ویژه در مورد این موضوع، با ایران است».
برای مصرف داخلی
زمانی که ترامپ در سال ۲۰۱۹ سپاه پاسداران ایران را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی قرار داد، به دلیل «قرار دادن بخشی از ارتش یک کشور دیگر در لیست سیاه» مورد انتقاد قرار گرفت. به گزارش رویترز، برخی این اقدام را قرص‌های سمی می‌دانستند که احیای توافق هسته ای را دشوار می‌کند.
«سپاه پاسداران» نیرویی موازی با ارتش ایران است و دارای یک بازوی خارجی است که در خارج از مرزهای ایران عملیات اطلاعاتی و نظامی انجام می‌دهد و یک سرویس اطلاعاتی رقیب وزارت اطلاعات ایران است. سپاه همچنین دارای شرکت‌های زیادی است که در اقتصاد ایران فعال هستند.
به گزارش رویترز، منتقدان حذف سپاه پاسداران از لیست و همچنین کسانی که به این ایده علاقه دارند می‌گویند: انجام این کار «تأثیر اقتصادی کمی خواهد داشت، زیرا دیگر تحریم‌های آمریکا بازیگران خارجی را مجبور می‌کند از این گروه دست بکشند».
رویترز به نقل از «منابع ایرانی» ادامه می‌دهد که ایران بنا به «دلایل متعددی به دنبال لغو این طبقه است؛ از جمله سیاست داخلی و تمایل تیم رئیس‌جمهور جدید ایران، ابراهیم رئیسی، برای نشان دادن این است که آنها می‌توانند توافقی بهتر از سلف او، حسن روحانی داشته باشند.
یک دیپلمات بلندپایه ایرانی گفت: «درخواست حذف سپاه از فهرست، بیشتر یک مسئله حیثیتی برای تشکیلات و مذاکره کنندگان ایرانی است».
یک مقام ارشد سابق ایرانی آشنا با مذاکرات، افزود: «تیم جدید از ابتدا بر موضوع (سازمان تروریستی خارجی) اصرار داشت و در صورت برداشته شدن این تحریم‌ها، آن را یک دستاورد بزرگ خواهد شمرد. این عمدتاً برای استفاده محلی و داخلی است؛ زیرا آنها از توافق ۲۰۱۵ روحانی انتقاد کردند و نمی‌توانند آن را صرفاً احیا کنند».
رویترز به نقل از یک مقام ایرانی گفته بود که تهران «ایده لغو کامل نام (سپاه پاسداران) را رد کرده و در عین حال آن را با احترام به جنبش (نیروی قدس) حفظ کرده‌است».
نرمش با تروریسم؟
اگرچه مقامات آمریکایی از اعتراف آن بیزارند، اما مسئله اصلی در واشینگتن نیز سیاسی است. جمهوری خواهان استدلال می‌کنند که حذف عنوان «سازمان تروریستی خارجی» از سپاه پاسداران نشان می‌دهد که دولت بایدن در قبال تروریسم سهل انگاری می‌کند، اتهامی که مقامات آمریکایی آن را رد می‌کنند.
مایکل مک کال قانونگذار ارشد جمهوری‌خواه در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، هفته گذشته سپاه پاسداران را به عنوان «ماشین کشتار» توصیف کرد که آمریکایی‌ها را تهدید می‌کند.
او با تأکید بر هزینه سیاسی کاخ سفید، گفت: «این امر (حزب دمکرات) را در این مورد دو نصف می‌کند. اگر تبعات بیشتری نداشته باشد».
برخی از دموکرات‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند، اگرچه احتمال کمی وجود دارد که کنگره مانع احیای توافق هسته‌ای شود.
جاش گاتهایمر نماینده دموکرات هفته گذشته گفت: «ما نمی‌توانیم با جان آمریکایی‌ها قمار کنیم و … یک سازمان تروریستی خارجی را از لیست خارج کنیم».
حتی منتقدان نیز اذعان دارند که حذف سپاه از فهرست آثار عملی کمی خواهد داشت. متیو لویت از مؤسسه واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک گفت که قرار دادن سپاه پاسداران ایران به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی تنها دو قدرت را به آن اضافه کرد. آنها عبارتند از: اجازه دادن به دولت ایالات متحده برای ممانعت از ورود به هر کسی که با آن مرتبط است و مجازات‌های کیفری را برای کسانی که آگاهانه «حمایت مادی» ارائه کرده‌اند اعمال کند.
لویت در تحلیل اخیر خود گفت که ایران از حذف سپاه از فهرست «برای تأیید اینکه در هیچ فعالیت تروریستی مشارکت ندارد و کنار گذاشتن این طبقه‌بندی اعتبار تحریم‌های آمریکا را تضعیف می‌کند» استفاده خواهد کرد.
وی نوشت: «تا زمانی که شواهدی مبنی بر توقف فعالیت‌های تروریستی وجود نداشته باشد، نباید سپاه ایران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی حذف شود».
