سعودی و ایران.. گام‌هایی برای توسعه روابط و اجرای توافق پکن

بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل

وزير الخارجية السعودي الأمير فيصل بن فرحان ونظيره الإيراني حسين أمير عبداللهيان خلال اجتماعهما في الرياض أمس (واس)
وزير الخارجية السعودي الأمير فيصل بن فرحان ونظيره الإيراني حسين أمير عبداللهيان خلال اجتماعهما في الرياض أمس (واس)
TT

سعودی و ایران.. گام‌هایی برای توسعه روابط و اجرای توافق پکن

وزير الخارجية السعودي الأمير فيصل بن فرحان ونظيره الإيراني حسين أمير عبداللهيان خلال اجتماعهما في الرياض أمس (واس)
وزير الخارجية السعودي الأمير فيصل بن فرحان ونظيره الإيراني حسين أمير عبداللهيان خلال اجتماعهما في الرياض أمس (واس)

پادشاهی عربی سعودی و ایران با توافق بر افزایش همکاری‌ها در همه زمینه‌ها به ویژه امنیتی و اقتصادی، گام دیگری در راستای توسعه روابط و اجرای «توافقنامه پکن» که در مارس گذشته امضا شد، برداشتند.وزرای خارجه دو کشور در کنفرانس مطبوعاتی که روز پنجشنبه در مقر وزارت امور خارجه سعودی در ریاض برگزار شد، بر آغاز مرحله جدیدی از روابط با اراده، تمایل خالصانه و جدی برای تقویت آنها بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل تأکید کردند.شاهزاده فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه سعودی گفت که با همتای ایرانی خود در مورد مسائل منطقه ای و بین‌المللی مورد علاقه مشترک گفت وگو کرده و به وی از تأکید پادشاهی برای تقویت روابط بین دو کشور اطمینان داده‌است.شاهزاده فیصل از سرگیری هیئت‌های دیپلماتیک دو کشور و آغاز به کار مأموریت سفرا را دو گام دیگر برای توسعه روابط دو کشور دانست.وزیر امور خارجه سعودی گفت: این دیدار در ادامه گام‌های برداشته شده در راستای اجرای توافق برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک و نقطه عطفی در تاریخ دو کشور و مسیر امنیت منطقه و تأکید بر تمایل و جدیت صادقانه دو طرف برای اجرای مفاد توافقنامه از طریق افزایش اعتماد متقابل، برای گسترش دامنه همکاری‌ها و افزایش دامنه ثبات منطقه‌ای است.وی ادامه داد: در چارچوب اجرای توافق، هیئت‌های دیپلماتیک دو کشور کار خود را از سر گرفته و سفیر سعودی در ایران و سفیر ایران در این کشور به‌طور مستقیم در حال انجام وظایف خود هستند که گام دیگری برای توسعه روابط بین دو کشور است".بن فرحان بر اشتیاق پادشاهی برای بحث در مورد راه‌های فعال سازی توافقات قبلی به ویژه توافقات مربوط به جنبه‌های امنیتی و اقتصادی و اهمیت تداوم رایزنی و هماهنگی در دوره آتی بین وزارتخانه‌های خارجه دو کشور تأکید کرد.وی همچنین "دعوت ملک سلمان بن عبدالعزیز"، برای سفر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به این کشور را ابلاغ کرد.وزیر امور خارجه سعودی بر اهمیت ارتقای سطح همکاری و هماهنگی بین دو کشور و تمایل برای رسیدن به مرحله جدیدی در روابط با مشخصه برادری اسلامی و تلاش مشترک برای تقویت روابط بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل، تأکید کرد.

 

همکاری منطقه ای

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز به نوبه خود، مذاکرات خود با همتای سعودی خود را «مثمرثمر و مهم» توصیف کرد.وی گفت: ایران و سعودی دو کشور مهم در منطقه غرب آسیا و جهان اسلام محسوب می‌شوند و روابط دو کشور در مسیر درستی پیش می‌رود و شاهد پیشرفت است.عبداللهیان در اولین سفر خود به ریاض، پس از نزدیک به ۷ سال از آخرین سفر به این کشور، اظهار کرد: «دو طرف مصمم به گسترش و تقویت همکاری‌های دو کشور در همه زمینه‌ها هستند. هر دو طرف موافق هستند که به توافقات موجود چه در جنبه‌های امنیتی، اقتصادی، تجاری و غیره جامه عمل ببخشند».

 

گفت و گوی منطقه ایاین مقام ایرانی با بیان اینکه ایده گفت و گو و همکاری منطقه ای را به همتای سعودی خود پیشنهاد کرده‌است، گفت: این همان ایده ای است که پیش از این به مقامات و سران کشورهای خلیج پیشنهاد کرده بود.وی افزود: معتقدم می‌توانیم روی مسائل فوری از جمله مسائل مربوط به محیط‌زیست و امداد و نجات در منطقه کار کنیم.عبداللهیان اضافه کرد: ایده دستیابی به امنیت و توسعه در منطقه ایده ای است که قابل تقسیم نیست و همه بازیگران منطقه می‌توانند در این زمینه ایفای نقش کنند.او همچنین از پادشاهی عربی سعودی برای تسهیل مناسک حج برای شهروندان ایرانی و نیز عمره گزاران آتی در آینده نزدیک تشکر کرد.

 

دعوت از رئیسی

حسین امیرعبداللهیان در خصوص دعوت ملک سلمان از رئیس‌جمهور ایران برای سفر به پادشاهی، اعلام کرد که رئیسی این دعوت را پذیرفته و در «زمان مناسب» این سفر را انجام خواهد داد.وی بیان کرد که گفت‌وگوها و اعزام هیئت‌های دو کشور در دوره آینده زمینه‌ساز دیدار رهبران خواهد شد.علیرغم ماهیت سیاسی این کنفرانس، مسائل ورزشی نیز مطرح شد و دو وزیر برای برگزاری دیدار دوستانه رفت و برگشت بین تیم‌های ایران و سعودی توافق کردند.وزیر خارجه ایران همچنین از حمایت کشورش از برگزاری «اکسپو ۲۰۳۰» سعودی خبر داد و افزود: تأکید می‌کنم که تهران از برپایی اکسپو در سعودی حمایت می‌کند.سفر وزیر امور خارجه ایران به ریاض پس از آن صورت می‌گیرد که سعودی و ایران در ماه مارس گذشته بر سر از سرگیری روابط دیپلماتیک بین دو کشور و بازگشایی نمایندگی‌های دیپلماتیک خود توافق کردند. وزیر امور خارجه سعودی در ژوئن گذشته طی یک سفر رسمی به تهران سفر و در جریان آن با ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران دیدار کرد.



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»