ریما بنت بندر بن سلطان… نمادی برای آمدن زنان سعودی به عرصه

سفیر سعودی در بزرگ‌ترین کشور جهان

ریما بنت بندر بن سلطان… نمادی برای آمدن زنان سعودی به عرصه
TT

ریما بنت بندر بن سلطان… نمادی برای آمدن زنان سعودی به عرصه

ریما بنت بندر بن سلطان… نمادی برای آمدن زنان سعودی به عرصه

وقتی سخن می‌گوید پدر را فرایاد می‌آورد. آن سفیر بی‌نظیر در ایالات متحده آمریکا که تا هم‌اکنون نیز به‌عنوان مهم‌ترین سفرای جهان بدان نگریسته می‌شود و نیرومندترین آنها در واشنگتن به‌شمار می‌آید.
او بانویی است که جوانی را در واشنگتن سپری کرد در دوره‌ای که درخشش ادبیات در میدان سیاست و اتخاذ تصمیمات بزرگ سیاسی در حال جریان بود زندگی کرد و در همه این‌ها وطن برای او در تجلی بود. او اینک اما در مقامی بزرگ‌تر به واشنگتن بازمی‌گردد که در دهه نود در آن روزگار گذراند. اینک درحالی به واشنگتن بازمی‌گردد که پرونده‌های زیادی در دست دارد؛ آنهم در دوره‌ای بسیار حساس که فرصتی برای اوست تا ثابت کند «سفیر با کفایتی» است.
آنچه در تعیین ریما بنت بندر در مقام سفیر سعودی در ایالات متحده آمریکا نوظهور است دو نکته است: نخست اینکه یک زن سعودی برای نخستین بار به‌مقام سفارت می‌رسد، و دیگر اینکه زمان آن رسیده‌است بدانیم که ریاض به مسائل به‌صورت ریشه ای می‌نگرد هر چند هم آمریکا در حال گیرودار میان کنگره و کاخ سفید در باب سعودی باشد.
نود سال از عمر سعودی، در شکل سوم خود، می‌گذرد. کشوری که ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن، پدر پادشاهان، آن را تأسیس کرد دارای تراکم مشهودی است و مسیری برای تحقق نوسازی؛ با این وجود روند این نوسازی در سه سال گذشته عمیق‌تر به‌نظر می‌رسد به‌حدی که گله‌مندی از سعودی در باب زنان ورق خورد و دیگر محلی از اعراب ندارد.
سعودی کشوری است که راه در نوسازی گذاشته‌است. به‌کارگیری وزرا و مسئولین شایسته مهم‌ترین ویژگی پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز شده‌است. البته باید دانست که معیار شاهانه برای به‌کار گماشتن مسئولین متفاوت بوده‌است و در همه آنها استخدام مسئولین تابع تأثیر رسانه نبوده‌است و یگانه معیار شایسته‌سالاری بود.

حضور زنان
اینک هر دستور شاهانه که صادر می‌شود سعودی‌های زن و مرد هر دو آمادگی این را دارند که شایسته‌سالاری بدانها میدان دهد و برای زنان به‌طور ویژه فرصت اجرای بلندترین دستورات دولتی را مهیا کند. در همین راستا هیچ جای شگفتی نداشت که سعودی تصمیم خود را برای تعیین یک سفیر زن در بزرگ‌ترین کشور دنیا اجرا کند.
همه سعودی‌ها انتظار داشتند که در سایه سیاست‌های جدید بلندترین مناصب دولتی دور از دسترس زنان نباشد و همین اتفاق نیز در طول هشت سال گذشته رخ داد و بسیاری از زنان مناصب بلندپایه دولتی را در اختیار گرفتند و ایفای مسئولیت کردند. اینک نیز مهمترین پایتخت جهان در انتظار است تا مهمترین تحولات سعودی را به‌چشم نظاره کند. در این راستا شاه‌بانو ریما بنت بندر درمقام سفیر کشور به‌طور رسمی کار خود را آغاز کرد.
ریما بنت بندر نماد تحول بزرگی است که از بالاترین سکوهای واشنگتن نمود می‌یابد تا نشانه تحولات تاریخی موجود در کشورش باشد. ایشان دختر بزرگ شاهزاده بندر بن سلطان است و یکی از زنان بارز سعودی است که در طول پنج سال گذشته فعالیت‌های قابل توجهی کرده‌است. او در حوزه اجتماعی و خیریه تلاش‌های زیادی کرد و به‌طور ویژه از فعالیت زنان سعودی پشتیبانی می‌کرد.
ایشان فرزند شاهزاده بندر بن سلطان و مادر او هیفاء الفیصل خواهر پیشاهنگ دیپلماسی سعودی شاهزاده سعود الفیصل است. از این رو او در حالی مأموریت سفارت را بر عهده می‌گیرد که عقبه علمی و خانوادگی درخوری در این زمنیه دارد.

شایستگی علمی و عملی
در نزد شاه‌زاده ریما فرهنگ چندسویه مشاهده می‌شود. او که از یکسو تجربه زندگی در غرب و در ایالات متحده را دارد و در نتیجه از این نوع فرهنگ و شیوه جهان‌بینی آن آگاه شده، در عین حال از اصالت سعودی خود بهره‌مند است و همواره تأکید می‌کند که در هر دوره تحول رعایت بایسته‌های معینی لازم و ضروری است. او هر چند تحصیلات خود را در رشته پژوهش‌های باستان‌شناسی در دانشگاه جرج واشنگتن به‌پایان رساند اما یکچند در نزد ولیعهد امیر محمد بن سلمان به‌عنوان مشاور فعالیت کرد و در این دوره فعالیت تجربه‌سیاسی بزرگی اندوخت و از نزدیک با شیوه سیاست‌مداری و اداره اقتصاد و جامعه آشنا شد.
شاهزاده ریما به‌عنوان مدیر برنامه‌ریزی و پیشرفت در هیئت عمومی ورزش در سال ۲۰۱۶ فعالیت کرد و به‌عنوان اولین زنی بود که یک اتحادیه ورزشی در کشور را مدیریت کرد. یکی از دست‌آوردهای ایشان تلاش در وزارت ورزش سعودی است که منجر به تشکیل آموزش ورزشی برای دختران در مدارس کشور شد و به زنان اجازه حضور در رشته‌های مختلف ورزشی داد. از دیگر تجربه‌های مدیریتی ایشان در بخش خصوصی مدیریت اجرایی شرکت «آلفا اینترناشیونال-هاروی نیکلز» در شهر ریاض بود. او در فهرست مجله «فاست کمپانی» به‌عنوان یکی از زنان تأثیر گذار در خاورمیانه یاد شد.
از سوی دیگر برای رمیا بنت بندر در مقام سفیر سعودی این امکان پیش خواهد آمد که بتواند مسیر پیشرفت خود را در عرصه سیاسی پیش ببرد و برای رسیدن به اهداف مأموریت خود تلاش کند. این مقام پیشتر در دستان مردها بود و از جمله اینکه برای ۲۲ سال در اختیار پدر او بود و پیشتر این مقام در اختیار خالد بن سلمان بود که اینک مقام جانشین وزیر دفاع به او سپرده شد. اینک زمانی این مأموریت به ریما بنت بندر داده می‌شود که روابط میان سعودی و آمریکا در حال بازیابی است و در زمان ریاست پرزیدنت دونالد ترامپ تحولی را مشاهده کرده‌است.

تقویت روابط استراتژیک
این مأموریت زمانی به ریما بنت بندر داده می‌شود که سیاست استراتژیک ملک سلمان بن عبدالعزیز بر احیا و تقویت روابط با آمریکا قرار گرفته و از این رو سفیر کشور در آمریکا باید بتواند برای اکمال این مأموریت تلاش‌های زیادی در کار کند و شراکت واشنگتن الریاض را به بهترین حالت خود، به‌ویژه در ارتباط با مسائل خاورمیانه و نحوه برخورد با ایران و بحران سوریه، برساند. تحلیل‌گران بر این نظرند که روابط آمریکا و سعودی، یعنی دو کشور تأثیر گذار در سطح جهان و منطقه رو به بهبودی بیشتر خواهد گذاشت و با به‌کارگیری دیپلماسی اقتصادی می‌توان موجب ثبات بیشتر این روابط شد. از سوی دیگر شاهزاده بانو می‌تواند به‌واسطه طرح «شراکت استراتژیک جدید در قرن بیست‌ویک» منجر به برقراری روابط استراتژیک دیگری شود که در ساحت اقتصادی و تجاری برقرار می‌شود همه این روابط در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعودی می‌گنجد که در تلاش است منابع کشور را تنوع بخشد و از حالت تک‌محصولی خارج سازد.

صحنه سیاست داخلی آمریکا
ماه‌های گذشته مناقشاتی در داخل کنگره آمریکایی و در رسانه‌های این کشور درگرفت که بیشتر تردیدآور و منفی بود. یکی از این مناقشات پشتیبانی نظامی واشنگتن از حمله نظامی به یمن است و در این راستا برخی حتی با سیاست دونالد ترامپ در این راستا مخالفت کردند و از بی‌فایدگی اصلاحات سیاسی در سعودی سخن گفتند. با این وجود همه این صداها اینک خموش شد و دیگر بدانها اعتنایی نمی‌شود.
در مقابل بسیاری از شخصیت‌های تأثیرگذار در کنگره و بسیاری از سردمداران وزارت خارجه و دفاع بر این هستند که سعودی یک شریک استراتژیک در منطقه است و استمرار این شراکت ضامن منافع ملی آمریکا در خاورمیانه به شمار می‌رود. سعودی برای ثبات اقتصاد جهانی و بازارهای نفت و انرژی اهمیت بسزایی دارد و در سویه امنیت سیاسی و ثبات منطقه نیز نقش بی‌بدیلی را ایفا می‌کند.
خیلی از تحلیل‌گران به‌خوبی می‌دانند که سعودی برای پرداختن به یک هجمه رسانه‌ای پیش‌قدم نشده و همواره می‌داند که دخالت در مسائل داخلی کشورهای دیگر جزو اولویت‌های سیاست خارجی آن به‌شمار نمی‌آید. یکی از تحلیل گران بیان می‌کند که با پیشرفت نوسازی همه‌جانبه در سعودی حمایت واشنگتن بیش از پیش شده‌است و در مقابل ضدیت با رژیم ایران از سوی بسیاری گروه‌های سیاسی آمریکا بیشتر شده‌است.
به‌طور ملموس برخی گرایش‌های مثبت در سیاست‌سازی ایالات متحده آمریکا وجود دارد که نگرش مثبت به سعودی دارد و با جایگاه مهم منطقه‌ای آن کاملاً آشنا است. برخی از شاخص‌های سیاسی نیز نشان می‌دهد که حتی برخی از رهبران حزب دمکرات با نگاه و سخت‌گیری ترامپ بر ضد ایران موافقت می‌کنند؛ زیرا سیاست تخریبی ایران در منطقه نه تنها وجهی مذهبی و دینی دارد بلکه یک نبرد جهانی است که در آن نیروی خیر بر ضد نیروی شر ایران قرار می‌گیرد.

آگاه است… و با زبان یگانه‌ای سخن می‌گوید
بر همین اساس شاهزاده ریما بنت بندر از جزئیات زندگی سیاسی آمریکا آگاه است و با توجه به پشتوانه او در نوسازی سعودی جایگاهی دارد که خیلی از فعالیت‌های دیپلماتیک را پوشش می‌دهد. او بانویی است که تحولات کشور خود را پیگیری می‌کند و صدای صادقی است که به‌عمق تداخل قضایای جامعه را می‌داند و بر این کاملاً واقف است که موفقیت مأموریت او در گرو تأثیرگذاری هر چه بیشتر بر سیاست‌هی آمریکا است.
او اینک در موضع درست ایستاده‌است و تأکید می‌کند که سرمایه‌گذاری انسانی و مهیاکردن فرصت برای آموزش و پیشرفت همه مردم یکی از بارزترین نشانه‌های توسعه اقتصادی است. او در یکی از مصاحبه‌های خود گفته بود: «می‌خواهیم این را مشاهده کنیم که بخش بین‌المللی تجربه‌های خود را به دیگران منتقل کند، و از پیشرفت دیگران حمایت کند. ما به تمام ابزار و وسایل محلی وبین‌المللی نیاز داریم تا به اهداف خود برسیم».
شاه‌زاده ریما بنت بندر با همگان با زبان یگانه، بر اساس این منطق، سخن می‌گوید: «اگر نیازمند اطلاعات بیشتری دربارهٔ ما هستید پس از خودمان بپرسید و با ما وارد گفت‌وگو شوید… ما اهمیت می‌دهیم… و نمی‌خواهیم با اندیشه‌های پیش‌ساخته سنجیده شویم. تلاش ما این است که در صحنه جهانی موفق باشیم». سفارت سعودی در واشنگتن بدون تردید فعالیت و نشاط زیادی به‌خود خواهد دید زیرا روح دیگری از امیر بندر بن سلطان بازگشته است. اینک مسئول نخست سفارت بانویی با مقام وزیر است و نخستین سفیر زن سعودی.



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»