بازگشت پرقدرت الکاظمی به معادله تشکیل دولت

صدر پیش از همه تلاش ترور او را محکوم کرد.. المالکی اولین کسی بود که در منزل او حاضر شد

بازگشت پرقدرت الکاظمی به معادله تشکیل دولت
TT

بازگشت پرقدرت الکاظمی به معادله تشکیل دولت

بازگشت پرقدرت الکاظمی به معادله تشکیل دولت

حتی ساعاتی قبل از سوء قصد به مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق در سحرگاه دیروز، شانس وی از نظر احتمال پیروزی در دور دوم نخست‌وزیری به شدت کاهش یافته بود. به طوری که پیامدهای درگیری تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی در نزدیکی دروازه منطقه الخضراء (سبز) از سمت دروازه وزارت برنامه‌ریزی در نزدیک پل الجمهوریه و کشته و زخمی شدن تعدادی از افراد، به نفع الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح نبود.
الکاظمی متوجه جدی بودن این موضوع شد و همین امر باعث شد تا گام‌های متعددی در جهت اجتناب از اتفاقات پیش آمده بردارد. از یک طرف، یک کمیته تحقیقاتی در سطح عالی تشکیل داد تا مشخص شود کدام جناح نظامی در تیراندازی به تظاهرکنندگان دست داشته‌است، موضوع دوم، تشکیل یک تیم نظامی پیشرفته متشکل از چندین گروه امنیتی از جمله الحشد الشعبی بود تا چادرهای متحصن را که دوباره از کنار پل معلق برپا شده بود، ایمن کنند.
اما این اقدامات که از منظر نظامی قاطع به نظر می‌رسد، جوابگوی تشدید تنش‌ها که به تهدید الکاظمی از سوی بسیاری از طرف‌ها از جمله تهدیدات قیس الخزعلی رهبر «عصائب اهل الحق» مبنی بر محاکمه الکاظمی منجر شد، نبود. موضوع به بازتاب‌های میدانی اکتفا نکرد، بلکه زمانی که اکثر رهبران «الفتح» اعلام کردند که «ستاره‌ها» نسبت به دوره دوم نخست‌وزیری به الکاظمی نزدیکتر شده‌اند، به بعد سیاسی نیز کشیده شد.
به گفته ناظران سیاسی، نیروهای بازنده به همان اندازه که از اتفاقات حوالی دروازه منطقه سبز و مقصر نشان دادن الکاظمی منتفع شدند، زمانی که مأموریت مقتدی صدر رهبر جنبش صدر در بغداد، در پی با دیدار با پیروز دوم انتخابات، محمد الحلبوسی رهبر حزب «تقدم» ناکام ماند، احساس کردند که به یک پیروزی سیاسی رسیده‌اند.
سفر هوشیار زیباری رهبر برجسته کرد به بغداد در راس هیاتی از حزب دمکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی که سومین پیروز انتخابات است، با دیدارهای الصدر در بغداد همزمان شده بود که به نیروهای بازنده این پیام را داد که صدر بزرگترین بلوک را تشکیل خواهد داد و الکاظمی را به نخست‌وزیری باز خواهد گرداند. به قول ضرب‌المثل «رب ضارة نافعة» (گدایی اگر ننگی دارد برکتی هم دارد)، جناحی که سحرگاه دیروز سه پهپاد انفجاری را به سوی اقامتگاه الکاظمی فرستاد، به این یقین رسیده بود که اکنون راه برای هدف قرار دادن او یا شاید از بین بردن آن باز و مهیاست.
با این حال، نتایج آن اتفاق به نفع الکاظمی بود و با ضرب‌المثل معروف مطابقت داشت: «هر آنچه مرا نکُشد، قوی‌ترم می‌سازد». الکاظمی که از این حادثه جان سالم به در برده بود، کمتر از یک ساعت پس از زنده ماندن، در اولین سخنرانی تلویزیونی خود با خونسردی و آرامش ظاهر شد. او هیچ حزب و گروهی را متهم نکرد، بلکه خواستار آرامش شد و تنها چیزی که در تقبیح سیاست پهپادی گفت این بود که این روش «وطن را نمی‌سازد».
با توجه به واکنش‌های سریع، چه در سطح سیاسی و چه مردمی، اکنون برای کف خیابان عراق روشن شده‌است که هدف قرار دادن الکاظمی در چارچوب به هم زدن کارت‌ها به منظور تسهیل روند تقسیم قدرت و نفوذ مجدد و در تلاش برای دور زدن نتایج انتخابات صورت می‌گیرد. الکاظمی و تیم سیاسی او یک سال تمام تلاش کردند تا تجربه انتخابات را به موفقیت برسانند، که این یکی از تعهدات دولت او بود و شرط او برای موفقیت‌آمیز بودن انتخابات بود.
با این حال، موفقیت انتخابات همانقدر که یک پیروزی برای یک حزب بود، یک باخت بزرگ برای حزبی دیگر بود و بین دو طرف، تعامل با این بحران بر اساس دیدگاه جداگانه هر یک از آنها صورت گرفت. رهبر جنبش صدر که اولین نفری بود که این عملیات را محکوم کرد و مدت کوتاهی پس از حادثه با الکاظمی تماس تلفنی برقرار کرد، به نظر می‌رسد اکنون بیش از هر زمان دیگری به الکاظمی تمسک جسته‌است. صدر در تماس تلفنی خود با الکاظمی برای اطمینان از وضعیت سلامتی اش قول داد که «اگر موضوع به نخست‌وزیر مربوط می‌شود، او به منظور حفظ حیثیت دولت و اوضاع سیاسی در داخل عراق به فکر همه عراقی‌ها است».
ابراهیم الجابری سخنگوی صدر دربارهٔ تأثیر رویدادهای اخیر بر تفاهمات سیاسی که چند روز پیش صدر با برخی از رهبران نیروهای پیروز انجام داد، گفت: «آنچه رخ داد بر ماهیت تفاهمات سیاسی تأثیری نخواهد گذاشت. متأسفانه متوجه شده‌ایم که عده‌ای، چه عراقی و چه غیر عراقی، به گونه‌ای به این مسائل نگاه می‌کنند که به دنبال گسترش هرج‌ومرج هستند».
یکی از تناقضات آنچه در شب هدف قرار دادن خانه الکاظمی رخ داد این است که اگر صدر اولین کسی بود که این حادثه را محکوم کرد، چه از طریق توییتی که در توییتر نوشت، چه به صورت تلفنی. نوری المالکی رهبر ائتلاف دولت قانون و نخست‌وزیر پیشین نیز اولین کسی بود که به خانه الکاظمی که در مجاورت خانه وی در منطقه سبز است، رفت. به گفته نزدیکان المالکی، او به محض شنیدن صدای انفجار در خانه همسایه خود، به همراه نیروهای حفاظتی خود برای بازرسی خانه که به شدت آسیب دیده بود، شتافت. المالکی رهبری چارچوب هماهنگی شیعیان را برعهده دارد و او دومین برنده از میان شیعیان در انتخابات گذشته‌است.



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.