بازگشت پرقدرت الکاظمی به معادله تشکیل دولت

حتی ساعاتی قبل از سوء قصد به مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق در سحرگاه دیروز، شانس وی از نظر احتمال پیروزی در دور دوم نخست‌وزیری به شدت کاهش یافته بود. به طوری که پیامدهای درگیری تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی در نزدیکی دروازه منطقه الخضراء (سبز) از سمت دروازه وزارت برنامه‌ریزی در نزدیک پل الجمهوریه و کشته و زخمی شدن تعدادی از افراد، به نفع الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح نبود.

الکاظمی متوجه جدی بودن این موضوع شد و همین امر باعث شد تا گام‌های متعددی در جهت اجتناب از اتفاقات پیش آمده بردارد. از یک طرف، یک کمیته تحقیقاتی در سطح عالی تشکیل داد تا مشخص شود کدام جناح نظامی در تیراندازی به تظاهرکنندگان دست داشته‌است، موضوع دوم، تشکیل یک تیم نظامی پیشرفته متشکل از چندین گروه امنیتی از جمله الحشد الشعبی بود تا چادرهای متحصن را که دوباره از کنار پل معلق برپا شده بود، ایمن کنند.

اما این اقدامات که از منظر نظامی قاطع به نظر می‌رسد، جوابگوی تشدید تنش‌ها که به تهدید الکاظمی از سوی بسیاری از طرف‌ها از جمله تهدیدات قیس الخزعلی رهبر «عصائب اهل الحق» مبنی بر محاکمه الکاظمی منجر شد، نبود. موضوع به بازتاب‌های میدانی اکتفا نکرد، بلکه زمانی که اکثر رهبران «الفتح» اعلام کردند که «ستاره‌ها» نسبت به دوره دوم نخست‌وزیری به الکاظمی نزدیکتر شده‌اند، به بعد سیاسی نیز کشیده شد.

به گفته ناظران سیاسی، نیروهای بازنده به همان اندازه که از اتفاقات حوالی دروازه منطقه سبز و مقصر نشان دادن الکاظمی منتفع شدند، زمانی که مأموریت مقتدی صدر رهبر جنبش صدر در بغداد، در پی با دیدار با پیروز دوم انتخابات، محمد الحلبوسی رهبر حزب «تقدم» ناکام ماند، احساس کردند که به یک پیروزی سیاسی رسیده‌اند.

سفر هوشیار زیباری رهبر برجسته کرد به بغداد در راس هیاتی از حزب دمکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی که سومین پیروز انتخابات است، با دیدارهای الصدر در بغداد همزمان شده بود که به نیروهای بازنده این پیام را داد که صدر بزرگترین بلوک را تشکیل خواهد داد و الکاظمی را به نخست‌وزیری باز خواهد گرداند. به قول ضرب‌المثل «رب ضارة نافعة» (گدایی اگر ننگی دارد برکتی هم دارد)، جناحی که سحرگاه دیروز سه پهپاد انفجاری را به سوی اقامتگاه الکاظمی فرستاد، به این یقین رسیده بود که اکنون راه برای هدف قرار دادن او یا شاید از بین بردن آن باز و مهیاست.

با این حال، نتایج آن اتفاق به نفع الکاظمی بود و با ضرب‌المثل معروف مطابقت داشت: «هر آنچه مرا نکُشد، قوی‌ترم می‌سازد». الکاظمی که از این حادثه جان سالم به در برده بود، کمتر از یک ساعت پس از زنده ماندن، در اولین سخنرانی تلویزیونی خود با خونسردی و آرامش ظاهر شد. او هیچ حزب و گروهی را متهم نکرد، بلکه خواستار آرامش شد و تنها چیزی که در تقبیح سیاست پهپادی گفت این بود که این روش «وطن را نمی‌سازد».

با توجه به واکنش‌های سریع، چه در سطح سیاسی و چه مردمی، اکنون برای کف خیابان عراق روشن شده‌است که هدف قرار دادن الکاظمی در چارچوب به هم زدن کارت‌ها به منظور تسهیل روند تقسیم قدرت و نفوذ مجدد و در تلاش برای دور زدن نتایج انتخابات صورت می‌گیرد. الکاظمی و تیم سیاسی او یک سال تمام تلاش کردند تا تجربه انتخابات را به موفقیت برسانند، که این یکی از تعهدات دولت او بود و شرط او برای موفقیت‌آمیز بودن انتخابات بود.

با این حال، موفقیت انتخابات همانقدر که یک پیروزی برای یک حزب بود، یک باخت بزرگ برای حزبی دیگر بود و بین دو طرف، تعامل با این بحران بر اساس دیدگاه جداگانه هر یک از آنها صورت گرفت. رهبر جنبش صدر که اولین نفری بود که این عملیات را محکوم کرد و مدت کوتاهی پس از حادثه با الکاظمی تماس تلفنی برقرار کرد، به نظر می‌رسد اکنون بیش از هر زمان دیگری به الکاظمی تمسک جسته‌است. صدر در تماس تلفنی خود با الکاظمی برای اطمینان از وضعیت سلامتی اش قول داد که «اگر موضوع به نخست‌وزیر مربوط می‌شود، او به منظور حفظ حیثیت دولت و اوضاع سیاسی در داخل عراق به فکر همه عراقی‌ها است».

ابراهیم الجابری سخنگوی صدر دربارهٔ تأثیر رویدادهای اخیر بر تفاهمات سیاسی که چند روز پیش صدر با برخی از رهبران نیروهای پیروز انجام داد، گفت: «آنچه رخ داد بر ماهیت تفاهمات سیاسی تأثیری نخواهد گذاشت. متأسفانه متوجه شده‌ایم که عده‌ای، چه عراقی و چه غیر عراقی، به گونه‌ای به این مسائل نگاه می‌کنند که به دنبال گسترش هرج‌ومرج هستند».

یکی از تناقضات آنچه در شب هدف قرار دادن خانه الکاظمی رخ داد این است که اگر صدر اولین کسی بود که این حادثه را محکوم کرد، چه از طریق توییتی که در توییتر نوشت، چه به صورت تلفنی. نوری المالکی رهبر ائتلاف دولت قانون و نخست‌وزیر پیشین نیز اولین کسی بود که به خانه الکاظمی که در مجاورت خانه وی در منطقه سبز است، رفت. به گفته نزدیکان المالکی، او به محض شنیدن صدای انفجار در خانه همسایه خود، به همراه نیروهای حفاظتی خود برای بازرسی خانه که به شدت آسیب دیده بود، شتافت. المالکی رهبری چارچوب هماهنگی شیعیان را برعهده دارد و او دومین برنده از میان شیعیان در انتخابات گذشته‌است.