بازی ایران روی زمین سفت در عراق

بین موضع ظاهراً حمایتی از الکاظمی و موضع همراه جناح‌ها

بازی ایران روی زمین سفت در عراق
TT

بازی ایران روی زمین سفت در عراق

بازی ایران روی زمین سفت در عراق

هویت عاملان سوء قصد به مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق، هر چه که باشد، مخالفان الکاظمی از جمله گروه‌های مسلح وفادار به ایران را سردرگم کرد؛ انگشتان اتهام نیز به سوی تعدادی از این جناح‌ها در مورد استفاده برخی از آنها از پهپادها در حمله به مواضع آمریکایی نشانه رفته‌است.
بیانیه‌های محکومیت مشروط جناح‌های سیاسی برخی از این جناح‌ها بیانگر میزان سردرگمی است که سوءقصد منجر به آن شده‌است، اتفاقی که یک روز پس از به اصطلاح «جمعه آخرین فرصت» رخ داد که در آن تظاهرکنندگان در مقابل دروازه منطقه سبز هدف قرار گرفتند؛ این امر منجر به کشته شدن دو نفر و زخمی شدن ده‌ها نفر دیگر شد.
با تشدید اتهامات علیه الکاظمی و تهدید صریح وی توسط قیس خزعلی رهبر عصائب اهل الحق به محاکمه، همزمان با ناکامی در تمدید دوره نخست‌وزیری، سوءقصد کفه ترازو را به نفع الکاظمی زیر و رو کرد.
واکنش‌های خشمگین بین‌المللی، از جمله موضع به ظاهر شدید ایران در نهایت تغییری در موضع جناح‌ها نسبت به روند حمله ایجاد نکرد. اما این موضع که به‌طور رسمی از سوی علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و سپس سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بیان شد، در نهایت به تقویت موضع الکاظمی انجامید و موضع مخالفان را که روز جمعه به حل و فصل نبرد با الکاظمی به نفع خود نزدیک شده بودند، تضعیف کرد.
در شرایطی که به نظر می‌رسید ایران از الکاظمی حمایت کرده‌است، همزمان شاهد حمایت قوی تر آمریکا بودیم. در این میان، سفر اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بغداد و دیدارهای محدود وی با سران عراقی
 برای تأکید اینکه ایران می‌خواهد موضع خود را به حدی ارتقا دهد که چنین عملیاتی را سیاستی مغایر با دستورات خود تلقی کند.
بر اساس اطلاعاتی که از پشت صحنه این دیدارها به بیرون درز کرده‌است، قاآنی به رهبران عراقی در راس آنها خود مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر و سپس برهم صالح رئیس‌جمهور که ملاقات کرده، از نارضایتی ایران از آنچه برای الکاظمی رخ داد، گفته‌است.
بر اساس همین اطلاعات، قاآنی مانند سفرهای قبلی خود با سران جناح‌ها به استثنای هادی العامری رهبر ائتلاف «الفتح» دیدار نکرد. اگرچه هنوز نمی‌دانیم در دیدار قاآنی و العامری چه اتفاقی افتاده‌است، اما العامری در موضعی که نشان دهنده اختلاف آشکار با رهبر «عصائب اهل الحق» قیس الخزعلی است در بیانیه ای خواستار برقراری آرامش و واگذاری امور به قوه قضائیه شد.
در حالی که خزعلی در مصاحبه اش با الجزیره انتخابات را زیر سؤال برد و خواستار برگزاری مجدد آن شد، العامری خواستار «آرامش رسانه‌ها و واگذاری امور به قوه قضائیه و کمیته‌های فنی تشکیل‌شده برای حل و فصل حوادث اخیر، مانند حمله به تظاهرکنندگان مسالمت جو و هدف قرار دادن خانه نخست‌وزیر» شد.
دربارهٔ ماهیت مواضع بین‌المللی در خصوص تلاش برای ترور الکاظمی، از جمله آنچه از سوی ایالات متحده آمریکا و شورای امنیت صادر شده‌است و اینکه آیا این بیان مواضع حمایت از عراق بوده یا مداخله در امور آن، خالد عبدالله رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه المستنصریه، به «الشرق الاوسط» گفت: اگرچه عراق تحت بند ششم قرار دارد، اما این لزوماً به این معنا نیست که مقدمه ای برای بازگشت مداخله بین‌المللی مستقیماً از طریق بند هفتم است، اما بیانیه شورای امنیت بر اهمیت حفاظت از صلح تأکید کرد.
وی اشاره کرد که «به دلیل روابط خارجی الکاظمی، هدف، چه از بیانیه شورای امنیت و چه منافع بین‌المللی در ترور، مصون ماندن از درگیری‌های ثانویه عراق است».
عبدالله افزود: «عراق خود خواهان بازگشت مداخله بین‌المللی در امور داخلی خود نیست، اما از آنجایی که عراق یک کشور محوری و مهم است، کشورها وظیفه خود می‌دانستند که به این حادثه توجه کنند که ممکن است عواقب قابل توجهی داشته باشد».
در همین زمینه، استاد علوم سیاسی، رئیس دانشکده آزاد الآمال، عامر حسن فیاض به «الشرق الاوسط» گفت: «هر رویدادی توسط قانون خاصی اداره می‌شود. در وقایع عراق، یعنی هر رویدادی، متوجه می‌شویم که اراده بیرونی بر اراده داخلی غالب می‌شود که دری را برای تفسیر احتمال دخالت خارجی باز می‌کند».
فیاض افزود: «پیش از حادثه سوء قصد به الکاظمی، متوجه می‌شویم که علاقه و اهتمامی غیرطبیعی به مسائل داخلی عراق وجود دارد؛ مثلاً نتایج اولیه انتخابات که دیدیم که برنده‌ها میزان پیام‌های تبریک زیادی دریافت کردند، اگرچه هنوز نتایج نهایی انتخابات را نمی‌دانیم که نشان می‌دهد که عراق از خارج هدایت می‌شود و با مداخله در امور خود، بار دیگر باب تفاسیر را می‌گشاید».



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.