بازی ایران روی زمین سفت در عراق

هویت عاملان سوء قصد به مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق، هر چه که باشد، مخالفان الکاظمی از جمله گروه‌های مسلح وفادار به ایران را سردرگم کرد؛ انگشتان اتهام نیز به سوی تعدادی از این جناح‌ها در مورد استفاده برخی از آنها از پهپادها در حمله به مواضع آمریکایی نشانه رفته‌است.

بیانیه‌های محکومیت مشروط جناح‌های سیاسی برخی از این جناح‌ها بیانگر میزان سردرگمی است که سوءقصد منجر به آن شده‌است، اتفاقی که یک روز پس از به اصطلاح «جمعه آخرین فرصت» رخ داد که در آن تظاهرکنندگان در مقابل دروازه منطقه سبز هدف قرار گرفتند؛ این امر منجر به کشته شدن دو نفر و زخمی شدن ده‌ها نفر دیگر شد.

با تشدید اتهامات علیه الکاظمی و تهدید صریح وی توسط قیس خزعلی رهبر عصائب اهل الحق به محاکمه، همزمان با ناکامی در تمدید دوره نخست‌وزیری، سوءقصد کفه ترازو را به نفع الکاظمی زیر و رو کرد.

واکنش‌های خشمگین بین‌المللی، از جمله موضع به ظاهر شدید ایران در نهایت تغییری در موضع جناح‌ها نسبت به روند حمله ایجاد نکرد. اما این موضع که به‌طور رسمی از سوی علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و سپس سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بیان شد، در نهایت به تقویت موضع الکاظمی انجامید و موضع مخالفان را که روز جمعه به حل و فصل نبرد با الکاظمی به نفع خود نزدیک شده بودند، تضعیف کرد.

در شرایطی که به نظر می‌رسید ایران از الکاظمی حمایت کرده‌است، همزمان شاهد حمایت قوی تر آمریکا بودیم. در این میان، سفر اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بغداد و دیدارهای محدود وی با سران عراقی

 برای تأکید اینکه ایران می‌خواهد موضع خود را به حدی ارتقا دهد که چنین عملیاتی را سیاستی مغایر با دستورات خود تلقی کند.

بر اساس اطلاعاتی که از پشت صحنه این دیدارها به بیرون درز کرده‌است، قاآنی به رهبران عراقی در راس آنها خود مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر و سپس برهم صالح رئیس‌جمهور که ملاقات کرده، از نارضایتی ایران از آنچه برای الکاظمی رخ داد، گفته‌است.

بر اساس همین اطلاعات، قاآنی مانند سفرهای قبلی خود با سران جناح‌ها به استثنای هادی العامری رهبر ائتلاف «الفتح» دیدار نکرد. اگرچه هنوز نمی‌دانیم در دیدار قاآنی و العامری چه اتفاقی افتاده‌است، اما العامری در موضعی که نشان دهنده اختلاف آشکار با رهبر «عصائب اهل الحق» قیس الخزعلی است در بیانیه ای خواستار برقراری آرامش و واگذاری امور به قوه قضائیه شد.

در حالی که خزعلی در مصاحبه اش با الجزیره انتخابات را زیر سؤال برد و خواستار برگزاری مجدد آن شد، العامری خواستار «آرامش رسانه‌ها و واگذاری امور به قوه قضائیه و کمیته‌های فنی تشکیل‌شده برای حل و فصل حوادث اخیر، مانند حمله به تظاهرکنندگان مسالمت جو و هدف قرار دادن خانه نخست‌وزیر» شد.

دربارهٔ ماهیت مواضع بین‌المللی در خصوص تلاش برای ترور الکاظمی، از جمله آنچه از سوی ایالات متحده آمریکا و شورای امنیت صادر شده‌است و اینکه آیا این بیان مواضع حمایت از عراق بوده یا مداخله در امور آن، خالد عبدالله رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه المستنصریه، به «الشرق الاوسط» گفت: اگرچه عراق تحت بند ششم قرار دارد، اما این لزوماً به این معنا نیست که مقدمه ای برای بازگشت مداخله بین‌المللی مستقیماً از طریق بند هفتم است، اما بیانیه شورای امنیت بر اهمیت حفاظت از صلح تأکید کرد.

وی اشاره کرد که «به دلیل روابط خارجی الکاظمی، هدف، چه از بیانیه شورای امنیت و چه منافع بین‌المللی در ترور، مصون ماندن از درگیری‌های ثانویه عراق است».

عبدالله افزود: «عراق خود خواهان بازگشت مداخله بین‌المللی در امور داخلی خود نیست، اما از آنجایی که عراق یک کشور محوری و مهم است، کشورها وظیفه خود می‌دانستند که به این حادثه توجه کنند که ممکن است عواقب قابل توجهی داشته باشد».

در همین زمینه، استاد علوم سیاسی، رئیس دانشکده آزاد الآمال، عامر حسن فیاض به «الشرق الاوسط» گفت: «هر رویدادی توسط قانون خاصی اداره می‌شود. در وقایع عراق، یعنی هر رویدادی، متوجه می‌شویم که اراده بیرونی بر اراده داخلی غالب می‌شود که دری را برای تفسیر احتمال دخالت خارجی باز می‌کند».

فیاض افزود: «پیش از حادثه سوء قصد به الکاظمی، متوجه می‌شویم که علاقه و اهتمامی غیرطبیعی به مسائل داخلی عراق وجود دارد؛ مثلاً نتایج اولیه انتخابات که دیدیم که برنده‌ها میزان پیام‌های تبریک زیادی دریافت کردند، اگرچه هنوز نتایج نهایی انتخابات را نمی‌دانیم که نشان می‌دهد که عراق از خارج هدایت می‌شود و با مداخله در امور خود، بار دیگر باب تفاسیر را می‌گشاید».