اریک زیمور در آخرین کتابش: فرانسه هنوز حرف آخرش را نزده است

اسلام و مهاجرت دیو نویسنده‌ای است که تلاش می‌کند کشورش را از دست «بربرها» نجات دهد

اریک زیمور در آخرین کتابش: فرانسه هنوز حرف آخرش را نزده است
TT

اریک زیمور در آخرین کتابش: فرانسه هنوز حرف آخرش را نزده است

اریک زیمور در آخرین کتابش: فرانسه هنوز حرف آخرش را نزده است

اگراو را« پرش و جهش مسیر» انتخابات ریاست جمهوری فرانسه بنامند که قرار است در دو روز10 و 24 آوریل آینده برگزارشود، درست است. و آخرین نظرسنجی که نتایجش را مجله اقتصادی «چالنج» منتشرکرد، او را در رتبه دوم مرحله اول انتخابات قرارمی‌دهد به گونه‌ای که درصدی میان 17 و 18 درصد آراء را به دست می‌آورد و با این آمار بر مارین لوپن نامزد حزب راستگرای« اجتماع ملی» افراطی که از پدرش ژان ماری لوپن به ارث برد، پیش می‌افتد. با اینکه اریک زیمور هنوز نامزدی‌اش را اعلام نکرده، او پنج ماه پیش از موعد انتخابات ریاست جمهوری خود را در حیات سیاسی فرانسه شایسته می‌بیند که با رئیس جمهوری ایمانوئل مکرون بر کاخ الیزه رقابت کند.
همین نظرسنجی مکرون را دو دوره انتخابات در جایگاه نخست می‌نشاند و پیروزی او را پیش‌بینی می‌کند و در نتیجه برای دوره پنج‌ساله دوم درکاخ الیزه می‌ماند. اما با توجه به اینکه نظرسنجی‌ها یک تصویر فوتوگرافی فوری از وضعیت افکار را عمومی نشان می‌دهند، پس مسائل قابل تغییرند و در نتیجه امکان رقم خوردن شگفتی کاملاً بعید نیست.
صحنه سیاسی دچار رکود بود و تفکر غالب این بود که انتخابات 2022 تکرار انتخابات سال 2017 یعنی رقابت بین مکرون و لوپن خواهد بود. اما ظهور نام زیمور صحنه را زیر و رو کرد و زلزله‌ای در حیات سیاسی به وجود آورد، نه تنها در آنچه نظرسنجی‌ها بازتاب می‌دهند بلکه به دلیل تبلیغ موضوعاتی که برای بررسی ارائه می‌کند به گونه‌ای که راست و چپ پشت سرش له‌له می‌زنند.
زیمور بر مسئله هویت درمعرض تهدید فرانسه و پرونده مهاجران غیراروپایی که از کشورهای عربی آمده‌اند، به خصوص مغربی‌ها و منطقه ساحل افریقای سیاه تأکید می‌کند و نسبت به اسلام غیرقابل ادغام در جامعه فرانسوی هشدارمی‌دهد... و همه این را در نظریه معروف به «جایگزینی بزرگ» متفکر راست‌گرای افراطی رنو کامو ادغام می‌کند که بنیاد فلسفی-سیاسی ایدئولوژی کتاب‌های اخیرش و مهم‌ترین آنها کتاب« خودکشی فرانسوی» و مهم‌تر از آن کتابش «فرانسه هنوز سخن آخرش را نگفته است» را تشکیل می‌دهد که در ماه سپتامبر گذشته منتشرشد.
عجیب نیست که اریک زیمور نشان دهنده یک «پدیده» سیاسی-اجتماعی-فکری است. دلیل آن اینکه او در هفته‌های اخیر برای تبلیغ کتاب اخیرش توری در شهرهای فرانسه به راه انداخته است. و در هرایستگاهی جدل وسیعی به راه می‌انداخت و موفق شد صدها شهروند را دور خود جمع کند به گونه‌ای که برنامه رونمایی کتاب به جشنواره انتخاباتی تبدیل می‌شد یا موجب به راه افتادن تظاهرات اعتراضی به او می‌گشت. تا نیمه اکتبر، از کتاب اخیرش178 هزار نسخه فروخته شد به طوری که در جایگاه اول کتاب‌های پرفروش سیاسی قرارگرفت. پیش‌بینی می‌شود از شمار استثنایی «انتحار فرانسوی» فراتر برود که 450هزار نسخه آن فروخته شد.
این پدیده بخشی از فرانسوی‌هایی را نشان می‌دهد که او را به عنوان روزنامه‌نگار و نویسنده‌ای می‌شناسند که دارای افکار مایل به راست افراطی است و افکار و تزهایش مایه جذب آنها می‌شود؛ افکاری که به دلیل ریشه‌هایش که از نژادپرستی لگام گسیخته فراترمی‌رود، راست راست افراطی طبقه بندی می‌شود. و این گفته اتهام نیست؛ چرا که دو حکم قضایی درباره او صادر شد، اول درسال 2011 به اتهام داشتن گفتمان نژاد پرستانه و تبلیغ آن و دومی درسال 2018 به اتهام ترویج و تشویق احساسات دشمنی با اسلام.
کتاب 350 صفحه‌ای اخیر زیمور سبک خاصی در ساختار خود دارد. به استثنای مقدمه و خلاصه‌اش، خط زمانی را درپیش می‌گیرد که از سال 2006 آغاز می‌شود و سال 2020 به پایان می‌رسد. نویسنده با اظهارنظرهای برگزیده درباره حوداث جهان آغازمی‌کند یا می‌توان گفت آنهایی که او مهم می‌داند و در دایره نظریه «جایگزینی بزرگ» می‌گنجد. حادثه‌ای دراینجا یا پدیده‌ای درآنجا را جست‌وجومی‌کند تا درستی آن را اثبات کند، اما این نیز برای نشان دادن این است که فرانسه آنگونه که تاریخ ریشه‌دارش نشان می‌دهد می‌تواند درسایه «مرد نجات‌بخش» دوباره برخیزد.
اندک اندک خواننده درمی‌یابد آن نجات‌بخش اوست و چنان به مقایسه بین خود و ژنرال دیگل ادامه می‌دهد که زیربار شکست و تسلیم دربرابر هجوم آلمان نازی نرفت و مقاومت را بر خم شدن ترجیح داد.
زیمور درهرصفحه‌ای دلایل خود را بر خطرناک بودن «سراشیبی» فرانسوی ارائه می‌کند که در تغییر دموگرافی، فرهنگی و تمدنی در این کشور مسیحی نمود می‌یابد که از حدود 1500سال بر پایه‌های میراث یونانی-لاتینی ایستاده است. و خطری که آن را تهدید می‌کند اسلام است؛ چرا که اکثریت مطلق مهاجران غیرقانونی در چندین دهه پیش و برخلاف مهاجرت‌های اروپایی، مسلمان‌اند که با خود فرهنگ و ارزش‌ها و روش‌های زندگی می‌آورند که با ارزش‌های جامعه فرانسوی که به طرف آن آمده‌اند ناسازگار است. با توجه به استمرار سرازیر شدن آنها و بالابودن میزان زاد و ولدشان و پایین بودن آن نزد فرانسوی‌های «اصلی»، فرانسه درحال تغییر به کشوری از کشورهای جهان سوم است، به طوری که ملتی بیگانه و تازه وارد جایگزین ملت فرانسوی می‌شود. به گفته زیمور، تنها چند دهه کافی است تا مهاجران به اکثریت و فرانسوی‌ها به اقلیتی درکشور خود تبدیل شوند، اگر بیداری و خیزشی صورت نگیرد که می‌خواهد خود پرچمدار آن باشد.
نکته عجیب اینکه زیمور خود از یک خانواده مهاجر یهودی است که مطابق کتابش به عشیره «الزمور» یهودی برمی‌گردد و در دهه پنجاه قرن پیش از الجزایر به فرانسه مهاجرت کرد.
و نکته عجیب دیگر اینکه همه کینه خود را برمسلمانانی خالی می‌کند که عشیره‌اش صدها سال در میان آنها زیسته است. و برعکس آنچه در اروپا و نه تنها در زمان هیتلر و ستایش خون آریایی، بلکه صدها سال پیش از آن، به طوری که یهودی‌ها در محله‌هایی با نام «گتو» محدود می‌شدند. و حتی در خود فرانسه اوضاع آنها تا زمان به قدرت رسیدن ناپلئون بناپارت در اواخر قرن هجدهم همین بود.
زیمور در هرصفحه کتابش از « ناامیدی»خود از مردان و زنان سیاست می‌گوید« هیچ کس نمی‌بیند فرانسه‌ای را که می‌شناسیم در آستانه مرگ قرار دارد».



چگونه سینمای لبنان از جنگ‌ها و بحران‌هایش سخن گفت؟

ماجرای ۲۳
ماجرای ۲۳
TT

چگونه سینمای لبنان از جنگ‌ها و بحران‌هایش سخن گفت؟

ماجرای ۲۳
ماجرای ۲۳

در حالی که هواپیماهای اسرائیلی مناطق مختلف لبنان را بمباران می‌کنند و شهرها و روستاها را ویران می‌سازند، نمی‌توان این دوره حساس که لبنان در آن به سر می‌برد را از دوره‌ها و مراحل دیگر جدا کرد؛ دوره‌هایی که این کشور در زنجیر، از حدود نیم قرن پیش به آن دچار بوده است. البته اگر از مراحل دشوار دیگری که قبل از آن رخ داده و به شدت کنونی نبوده، چشم‌پوشی کنیم.

فیلم‌های اولیه

جنگ داخلی لبنان در سال 1975 آغاز شد و پس از چند ماه شدت گرفت، به طوری که به مدت 16 سال به یک سبک زندگی تبدیل شد. طبیعی بود که سینما این جنگ را از زوایای مختلف به تصویر بکشد؛ چه به صورت مستند و چه درام‌هایی که در دو سوی خطوط جبهه رخ می‌دادند. اکثر این فیلم‌ها بر اندوه و مصیبت متمرکز بودند و نشان می‌دادند که چگونه مردم یک کشور واحد از نظر سیاسی دچار تفرقه شده و دست به سلاح متوسل بردند تا ثابت کنند که دیگری باید نابود شود.
کارگردان جورج شمشوم فیلم مستند بلندی به نام «لبنان لماذا: لبنان چرا» ساخت. خود عنوان فیلم اندوه بزرگی را به همراه دارد، بزرگ‌تر از سئوالی که مطرح می‌شود. این فیلم در نسخه اولیه‌اش به‌طور بی‌طرفانه‌ای به ثبت وقایع از دو سوی خط تماس پرداخت.

جنگ‌های عشق

رفیق حجار فقید، در اوایل دهه 1980، فیلمی به نام «الملجأ: پناهگاه» ساخت تا تأثیرات جنگ بر بی‌گناهان مسلمان و مسیحی را توصیف کند. این فیلم نیز با نگاه بی‌طرفانه‌اش، هدف انسانی را دنبال می‌کرد.
بعد از آن، تعداد فیلم‌هایی که به جنگ می‌پرداختند، حتی پس از پایان آن سال‌های تلخ، افزایش یافت. از مهم‌ترین آثار آن دوره، فیلم «زنار النار: کمربند آتش» به کارگردانی بهیج حجیج بود که داستان یک معلم مدرسه را روایت می‌کرد که با دو بحران شدید مواجه است؛ یکی شخصی و عاطفی و دیگری بحران جنگ.
بحران جنگ همچنین از زاویه نگاه یک دختر که در یک خانواده مسیحی زندگی می‌کند، در فیلم اول دانیال عربید به نام «معارك حب: جنگ‌های عشق» بازتاب یافته است. می مصری در فیلم‌های «يوميات بيروت: خاطرات بیروت»، «أحلام المنفى: رویاهای تبعید» و «أطفال شاتيلا: کودکان شاتیلا»، وضعیت لبنان را از طریق تراژدی فلسطینیان و حملات اسرائیل به تصویر کشیده است. در حقیقت، این حملات در طول نیم قرن به ندرت از وقایع داخلی لبنان جدا بوده‌اند، از جمله ترور شخصیت‌های لبنانی و فلسطینی در دهه 1960 و پس از آن.

کمربند آتش

میان بغدادی و علويه

پیش از این فیلم‌ها، دو کارگردان لبنانی، برهان علوية و مارون بغدادی، درباره لبنان به عنوان یک بحران زیستی و جنگی فیلم ساخته بودند. هر دو کارگردان اکنون از دنیا رفته‌اند؛ اولی در تبعید و دومی در سفری به بیروت پس از بازگشت از فرانسه، جایی که به صنعت سینمای آن کشور پیوسته بود.
در فیلم «بیروت اللقاء: بیروت دیدار» به کارگردانی برهان علوية (1982)، داستان یک دیدار ناتمام بین یک مسلمان و یک مسیحی روایت می‌شود. شرایط مانع از این دیدار، همان جنگ دیوانه‌واری است که جریان دارد. نگاه فیلم به جنگ، شکست‌های روانی و عاطفی را نشان می‌دهد.
مارون بغدادی نیز دو فیلم در این موضوع ساخت؛ «بیروت یا بیروت» (1975) و «حروب صغیرة: جنگ‌های کوچک» (1982). فیلم اول واکنش درونی بغدادی به ساختار طایفه‌ای و اجتماعی لبنان را نشان می‌دهد. در فیلم دوم «جنگ‌های کوچک»، بغدادی همین مسائل را به میدان جنگ داخلی لبنان منتقل می‌کند.

فیلم‌های پس از جنگ

از فیلم‌هایی که به پیامدهای پس از جنگ پرداختند، می‌توان به فیلم «قضیه 23: ماجرای ۲۳» به کارگردانی زیاد دویری (2017) اشاره کرد. داستان فیلم سال‌ها پس از جنگ اتفاق می‌افتد، اما برخی از نشانه‌های جنگ همچنان پابرجاست. در دفاعیات تونی، بحثی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه با فلسطینی‌ها در لبنان بهتر از خود لبنانی‌ها در کشورشان رفتار می‌شود. اما دادگاه به نفع فلسطینی حکم کرد، به‌ویژه که او رسماً با مؤسسه دولتی قرارداد داشت تا کارهایی که به او محول شده بود را انجام دهد.
این تنها یکی از حساب‌های باز سیاسی است که تا به امروز وضعیت سیاسی لبنان از آن‌ها پر است، اما این تنها موضوع نیست. به عنوان مثال، مسئله ربوده‌شدگان و مفقودین موضوع چندین فیلم بوده که به این زخم عمیق پرداخته‌اند. شاید گذر زمان این زخم را برای برخی دفن کرده باشد، اما افرادی که از غیبت اعضای خانواده‌شان رنج برده‌اند، هنوز آن‌ها را به یاد دارند و از این درد رنج می‌برند.
بهترین تصویری که از این موضوع ارائه شده، در فیلم «طرس... صعود به مرئی» ساخته غسان حلوانی (2019) آمده است. این فیلم مستندی است که به شکلی هنری و موضوعی، به‌صورت منحصر به‌ فردی در دیوار حافظه نقب می‌زند.

در اصل، این‌ها نمونه‌هایی از بسیاری از فیلم‌هایی هستند که جنگ داخلی لبنان را همراهی کرده‌اند و سپس آن را دنبال کرده یا چیزهای جدیدی از آن استنباط کرده‌اند و به وضعیت جدید کنونی رسیده‌اند، که خود نیز به نوبه خود فیلم‌های دیگری تولید خواهد کرد.