خوشنویسی در عراق در برابر مشکلات اقتصادی مقاومت می‌کند

( AFP)

«جمال حسین» به دلیل این که توان کار بنایی و حمل آجر در کارگاه‌های ساختمانی در شمال عراق را ندارد، برای شرکت در مسابقات داخل و خارج از کشور به خط عربی روی آورده، اما این مرد متوجه است که این هنر کهن تأمین کننده زندگی اش نیست.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این مرد ۵۰ ساله که صاحب یک خانواده بزرگ متشکل از ۱۱ کودک است و در شهر رانیه در اقلیم کردستان عراق زندگی می‌کند، می‌گوید: «ما در کشوری زندگی می‌کنیم که از همه نظر خسته است و من خانواده پرجمعیتی ام باید کار دیگری انجام دهم، چون نمی‌توانم از راه این هنر زندگی کنم».
این مرد کُرد از کارگاه خوشنویسی ساده اش در خانه محقرش، می‌گوید، «در هفته چند روز در کارگاه‌های ساختمانی کار می‌کنم و آجر جابه‌جا می‌کنم» تا نیازهای معیشتی خانواده‌اش را تأمین کنم.

یونسکو هفته گذشته به دنبال درخواست ۱۶ کشور از جمله پادشاهی عربی سعودی، عراق، مصر و مراکش، خط عربی که نماد فرهنگی اساسی در جهان عرب و اسلام است را در میراث فرهنگی ناملموس خود گنجاند.
سازمان ملل متحد، خوشنویسی عربی را «هنر نوشتن به زبان عربی به شیوه ای روان، بیان هماهنگی (...) و زیبایی» توصیف کرد.

حسین از این تصمیم استقبال می‌کند و امیدوار است که «دولت عراق و دولت اقلیم کردستان را تشویق کند تا گام‌های جدی برای حمایت از خوشنویسی و هنرمندان شاغل در آن بردارند».
حسین که از دهه هشتاد میلادی تاکنون خوشنویس بوده‌است، چهل نشان و مدال را در دفتر خود به نمایش گذاشته و حضور خود را در مسابقات خوشنویسی عربی مستند کرده‌است.

او در ماه اکتبر در مسابقاتی که در مصر برگزار شد دوم شد. او در حال حاضر برای مسابقه دیگری در ماه ژانویه در شهر نجف در مرکز عراق آماده می‌شود.
گهگاه تابلوهایی را می‌فروشد که با قلم مخصوص خوشنویسی عربی می‌نویسد که از ترکیه یا ایران می‌خرد. او گاهی تابلوهای مغازه، آگهی و سنگ قبر می‌نویسد. او می‌گوید: «دولت نه از خوشنویسی حمایت می‌کند و نه از همه هنرها».

وی با بیان اینکه «به دلیل تکنولوژی، قداست خوشنویسی کاهش یافته‌است»، افزود: «فناوری بر بازار و فروش تأثیر زیادی گذاشته‌است. اکنون خوشنویسی زمان و تلاش بیشتری می‌خواهد و قیمت آن نیز بالاتر است. مردم به تولید فناوری متوسل می‌شوند زیرا هزینه آن کمتر است».
برای دهه‌ها، خط عربی در خیابان‌های بیروت، قاهره، عمان و دیگر شهرهای عربی وجود داشته‌است: در سردر مغازه‌ها، روی دیوارهای پر از اشعار یا کلمات قصار، روی پلاک‌های مسی در ورودی ساختمان‌ها که نشان دهنده وجود مطب پزشک یا وکالت در محل است.

با این حال، خط عربی به جز ویترین‌های قدیمی، به تدریج از خیابان‌ها محو شد. علاقه مندان در جهان عرب با احساس نوستالژی نسبت به گذشته و این هنر کهن، صفحاتی را در شبکه‌های اجتماعی اختصاص دادند که در آنها تصاویری از خیابان‌ها و مغازه‌های تزئین شده با خط عربی منتشر می‌کنند.
با این حال، حسین به هنر خود وفادار است. او می‌گوید: «دوست دارم به مصر یا ترکیه سفر کنم و مدتی در آنجا بمانم تا دستخطم بهتر شود».

در جنوب عراق که از فقر رنج می‌برد، «وائل رمضان» برای آغاز فعالیت روزانه کارگاه خوشنویسی خود در یکی از کوچه‌های باریک می‌رود. او این هنر را از کودکی نزد پدرش آموخت.
هنگامی که مشتری برای درخواست خدمات وارد فروشگاه می‌شود، یکی از قلام‌های خود را برمی‌دارد و به آرامی شروع به نوشتن کلمات روی دفترچه ای با حروف عربی با منحنی‌های مشخص می‌کند.

این مرد از تصمیم یونسکو استقبال می‌کند. او می‌گوید که «حمایت یونسکو ممکن است از خوشنویسی و خوشنویسان بزرگ باشد».
او می‌گوید که برای تأمین معاش خود در مدارس خوشنویسی تدریس می‌کند و گاهی از هنر خود در تبلیغات یا تابلوهای فروشگاهی استفاده می‌کند.

این مرد ۴۹ ساله می‌افزاید: «ما از دولت‌های خود می‌خواهیم که از طریق نمایشگاه‌ها و مسابقات و از طریق حمایت از خوشنویسی و خوشنویسان به این هنر اهتمام نشان دهند». او تداوم خط عربی را مشروط به حمایت دولت و نهادها می‌داند.
او همچنین قصد ندارد این هنر را رها کند. وی تأکید می‌کند: «البته امیدوارم فرزندانم هم این مسیر را طی کنند، همان‌طور که من راه پدرم را طی کردم».