کتابخانه های دمشق دلتنگ کتابخوان ها در دوران رکود

سوریه سرزمین نویسندگان و شاعران معاصر ماندگار

در یکی از کتابفروشی های دمشق، پایتخت سوریه که هنوز درش تخته نشده چند نفری کتاب ها را نگاه می کنند و ورق می زنند. صاحب کتابفروشی تابلوی تعویض و پس گرفته نمی شود زده است.
در کشوری که زادگاه نویسندگان و شاعران بنام معاصر عرب است خرید کتاب حالا برای بخش وسیعی از مردم دیگر اولویت نیست. قدرت خرید مردم به علت بحران اقتصادی به شدت کاهش پیدا کرده است. عمر النوری یکی از کتابخانه داران دمشق که کتابخانه اش نام خانوادگی اش را یدک می کشد در گفتگو با «رویترز» درباره آثار وضعیت ناگوار اقتصادی بر خرید کتاب صحبت می کند. او گفت «قبلا مشتری می پرسید مثلا فلان کتاب را داری؟ می خرید و می رفت. اما حالا اولش قیمت کتاب را می پرسد که ببیند آیا این اندازه توی جیبش پول هست یا نه. بعد تصمیم می گیرد که بخرد یا نه».
بیش از ده سال از جنگ در سوریه می گذرد و بسیاری از فروشگاه های کتاب که عمدتا پاتوق کتابخوان ها و کتابدوستان بودند تعطیل شدند. کتابخانه های انگشت شماری هنوز در برابر تعطیلی مقاومت کرده اند. اکثر مردم سوریه ترجیح می دهند از کیوسک های کتابفروشی کنار خیابان کتاب بخرند چون قیمت کتاب ها به خصوص دست دوم ارزان تر است.
محمود حسن دستفروش کتاب می گوید دستفروشی های کتاب و کیوسک ها جای کتابفروشی ها را نمی گیرند و نمی توانند با کتابفروشی ها رقابت کنند چون تعداد کتاب های عرضه شده خیلی کمتر از کتاب های کتابفروشی های دمشق است. او افزود «کتابفروشی های زیادی تعطیل شدند اما هنوز در دمشق کتابفروشی داریم. انتشارات و چاپ کتاب تعطیل نشده و کتابخوان هایی که کتاب های قدیمی یا دست دوم دوست دارند به سراغ ما می آیند البته تعداد این افراد به خصوص در شرایط کنونی کم است. هر فردی که دنبال کتاب ارزان می گردد سراغ ما می آید. اما عده ای دوست ندارند کتاب دست دوم بخرند».

آلان خلف، پزشک سوری می گوید «دوست دارم از کیوسک های کتابفروشی خرید کنم چون می خواهم همه کتاب ها را ورق بزنم. ضمنا اگر شما در یک کتابفروشی کتاب ها را نگاه کنی و تک تک آنها را ورق بزنی ممکن است کتابفروش ناراحت شود. اما کیوسک های کتابفروشی معمولا صبرشان بیشتر است. از نظر اقتصادی هم فرق می کند. قیمت ها در کتابفروشی ها گران تر از دست فروشی است». ابو اسامه که در یکی از خیابان های دمشق دستفروشی کتاب می کند درباره اینکه چرا کتاب های دستفروشی ارزان تر از کتابفروشی ها است می گوید «برخی کتاب ها پاره هستند ما صفحات پاره را درست می کنیم. برخی مردم شرایط مالی خوبی ندارند و عده ای هم کتاب های قدیمی و دست چندم دوست دارند و این کتاب ها ارزان تر هستند».
عده دیگری می گویند کتاب های چاپ اول فرق دارند. میاده ستار وکیل دادگستری جزو همین گروه است. او می گوید «دنبال کتاب های چاپ اول می گردم و گاهی آنها را در دستفروشی پیدا می کنم. اگر کتاب قدیمی باشد چاپ اول را ترجیح می دهم. کتابفروشی ها گاهی نسخه های مورد نظرم را ندارند به خصوص در شرایط کنونی که کتاب های فراوانی در سوریه پیدا نمی شود».
اقتصاد سوریه قبلا تولید محور بود اما وضعیت اقتصادی این کشور پس از فروپاشی اقتصادی در لبنان در ۲۰۱۹ ناگوار شد و ارزش پول ملی به شدت کاهش پیدا کرد. لیره سوریه اینک بیشتر از ۲۰۱۱ سقوط کرده است. سازمان ملل گفت تعداد نیازمندان در این کشور با افزایش ۱.۲ میلیون نفری نسبت به ۲۰۲۰ به ۱۴.۶ میلیون نفر در ۲۰۲۱ رسید.