نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض از 29 سپتامبر آغاز به کار می‌کند


نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)
نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)
TT

نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض از 29 سپتامبر آغاز به کار می‌کند


نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)
نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)

نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض به همت سازمان ادبیات، انتشارات و ترجمه وابسته به وزارت فرهنگ سعودی از 29 سپتامبر آغاز می شود و تا 8 اکتبر ادامه خواهد داشت.
این نمایشگاه دریچه ای فرهنگی است که پیشگامان ادبیات، نشر و ترجمه از موسسات و شرکت های داخلی و بین المللی را در کنار خوانندگان و علاقه مندان گرد هم می آورد.
 علاوه بر این، این نمایشگاه شامل تعدادی رویداد فرهنگی کیفی، سکوهای گفت و گو، سخنرانی‌های تعاملی و کارگاه‌های آموزشی است که حوزه‌های هنری، خواندن، نوشتن و انتشار، تدوین کتاب‌ و ترجمه را پوشش می‌دهد.
 محمد علوان مدیر عامل سازمان ادبیات، انتشارات و ترجمه سعودی تاکید کرد که این نمایشگاه سهم عمیقی در صحنه ادبی سعودی دارد و نقش برجسته ای در رنسانس ادبیات، فرهنگ، علم و هنر در پادشاهی عربی ایفا می کند.
 وی آن را پلی فرهنگی برای درک همدیگر و کمک بزرگی به جنبش فرهنگی ملی توصیف کرد.
علوان اظهار کرد: این نمایشگاه دومین نمایشگاه پس از نمایشگاه مدینه منوره است که در قالب طرح «نمایشگاه‌های کتاب» امسال برگزار می‌شود که با برگزاری سومین نمایشگاه در جده در پایان سال 2022 به کار خود پایان می‌دهد.
وی اضافه کرد: این سازمان به دنبال گسترش راه اندازی این نمایشگاه ها در تعدادی از شهرها است تا سعودی را به دروازه ای جهانی برای بخش نشر تبدیل کند، تبادل فرهنگی را تشویق کند و فرهنگ را به عنوان یک سبک زندگی ارتقا دهد.
 علوان توضیح داد که نمایشگاه ریاض که توسط این سازمان در سال گذشته برگزار شد، بزرگترین نمایشگاه در تاریخ سعودی و یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب عربی از نظر تعداد بازدیدکنندگان، حجم فروش، تنوع برنامه های فرهنگی و تعداد مؤسسات انتشاراتی شرکت کننده بود.
وی ادامه داد، دوره امسال شاهد یک برنامه فرهنگی جامع و کیفی با حضور نهادهای فرهنگی به نمایندگی از 16 بخش فرهنگی و گزیده ای از مهم ترین سخنرانان سعودی و بین المللی خواهد بود. علاوه بر آن، شب های شعر، جلسات گفت و گو با نویسندگان و اندیشمندان، سمپوزیوم، سخنرانی، کارگاه های آموزشی، نمایش، اجراهای هنری و موسیقایی و غرفه کودکان خواهد بود که یک تور علمی و فرهنگی را برای تمام خانواده ارائه می دهد.
مدیر عامل این سازمان خاطرنشان کرد که بخش ادبیات، نشر و ترجمه یکی از تغذیه‌کنندگان اقتصاد سعودی است، در پادشاهی که روشنفکران، نویسندگان و پدیدآورندگان را بر اساس میراثی متمدن، فرهنگی و دانش پرورش می‌دهد، جایی که نمایشگاه یک سفر دانش یکپارچه را برای بازدیدکنندگان خود فراهم می کند و امکاناتی را برای خوانندگان، نویسندگان و مؤسسات انتشاراتی فراهم می کند. همچنین سازماندهی کنفرانسی را برای ناشران در ارتباط با آن برای بحث در مورد مسائل مربوط به صنعت کتاب و نشر و ایجاد و تقویت روابط و تجربیات بین ناشر داخلی و بین المللی را مهیا می کند که جزئیات آن در روزهای آینده اعلام خواهد شد.
شایان ذکر است که سازمان ادبیات، نشر و ترجمه سال گذشته اولین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض را زیر نظر وزارت فرهنگ و پس از واگذاری صلاحیت های نمایشگاه کتاب به آن برگزار کرد و شاهد حضور بیش از 1000 مؤسسه انتشاراتی متعلق به حدود 28 کشور بود و عراق مهمان افتخاری آن بود.



«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف

«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف
TT

«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف

«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف

زمان داستان اصلی از لحظه قدرت گرفتن «قاتل» و کنترل او بر «حزب» و زندگی آغاز می‌شود

چهار عنصر اساسی پشت صحنه متفاوت دنیای رمان «صیف سویسری/ تابستان سوئیسی» نوشته إنعام کجه‌جی- انتشارات تکوین/ الرافدین ۲۰۲۴ - قرار دارد:
اول، حافظه روایی‌ای که پروژه نویسنده را به طور کلی شکل داده است.
دوم، منطق تمثیلی متضاد و حتی برخوردی که در این رمان به اوج خود می‌رسد.
سوم، نحوه به تصویر کشیدن جایگاه مکان غریب در روایت.
چهارم، حضور آشکار سبک اعتراف که در سراسر متن غالب است.
اما ساختارهای اصیل شکست در این رمان چیست؟ شاید بتوان گفت که این شکست‌ها، بخشی از استعاره‌های کلی این اثر هستند. چرا این را نمی‌توان حافظه روایی دانست؟ شاید، اما عنوان «تابستان سوئیسی» از همان ابتدا ما را آماده می‌کند که انتظار داستان‌های بزرگ و امیدهای عظیم را نداشته باشیم؛ ما فقط به یک تابستان سوئیسی می‌رویم! حداقل این چیزی است که از عنوان ساده و بی‌ادعای کتاب درک می‌شود.

حافظه روایی پیشنهادی

چهار شخصیت عراقی با دقت از سوی نمایندگان شرکت‌های دارویی سوئیس انتخاب می‌شوند تا به یک اقامتگاه دانشگاهی – که می‌توان آن را سرپناه یا آسایشگاه نامید – در حاشیه شهر بازل، سوئیس بروند. این سفر درمانی رایگان در اواخر هزاره انجام می‌شود و هدف آن معالجه بیماری‌ای صعب‌العلاج است که حافظه عراقی و توهمات ناشی از آن، به‌ویژه اعتیاد ایدئولوژیک نام دارد.
تعیین زمان این رویداد بسیار مهم است، زیرا این سفر چند سال پیش از اشغال عراق انجام می‌شود. این چهار شخصیت که در رمان بر اساس اهمیت‌شان معرفی می‌شوند عبارتند از: حاتم الحاتمی، یک بعثی ملی‌گرا که از کشورش فرار کرده است. بشیره حسون صاج آل محمود، یک زندانی کمونیست که در بازداشتگاه مورد تجاوز قرار گرفته و دخترش سندس نتیجه این زندان و فریب بوده است. غزوان البابلی، یک شیعه متدین که سابقاً در زندان‌های رژیم بعث بوده است. دلاله شمعون، یک مسیحی آشوری که به عنوان مبلغ دینی یَهُوَه، خدایی متفاوت از مذهب خود، فعالیت می‌کند.
در این اقامتگاه درمانی، دکتر بلاسم مسئول درمان این افراد است. در اینجا، تعادل نسبی بین شخصیت‌ها دیده می‌شود: دو مرد و دو زن. این چهار نفر، چهار نوع حافظه روایی متفاوت و شاید متضاد را در این رمان ارائه می‌دهند. اما سرنوشت آن‌ها در داستان متفاوت است؛ چراکه روایت حاتم الحاتمی، که یک مأمور امنیتی بعثی با ریشه‌های روستایی از جنوب عراق است، بخش عمده‌ای از رمان را به خود اختصاص می‌دهد. او تنها شخصیتی است که روایت از دیدگاه او و با ضمیر اول شخص بیان می‌شود، که این انتخاب، معنای خاصی در درک کل متن دارد.

زمان در رمان

از آنجایی که زمان منطق اصلی روایت است، دو اشاره زمانی در رمان وجود دارد که زمینه حافظه روایی را مشخص می‌کند: لحظه‌ای که «قاتل» قدرت را در حزب و زندگی به دست می‌گیرد – که همان لحظه‌ای است که پاکسازی‌های گسترده‌ای علیه مخالفان آغاز می‌شود. آیا می‌توان گفت که این لحظه، همان کشتار قاعة الخلد در سال ۱۹۷۹ است؟ زمان سفر درمانی در اواخر هزاره، که این سفر را به یک حافظه روایی از پیش تعیین‌شده تبدیل می‌کند.
در این روایت، قربانیان مختلفی را می‌بینیم: بشیره، غزوان، و دلاله، که هرکدام نوعی از قربانی‌شدن را تجربه کرده‌اند. اما این قربانیان، اسیر توهم ایدئولوژیک خود هستند، و داستان‌هایشان یک افسانه دروغین از مظلومیت را می‌سازد که از فرد شروع می‌شود و به ادعای گروهی تبدیل می‌شود. برای مثال: بشیره‌ نماینده سرکوب کمونیست‌ها و تجاوز در رژیم بعث است. غزوان البابلی نماینده روایت‌های مظلومیت شیعیان در دوران صدام است. دلاله، به‌عنوان یک آشوری مسیحی که به دینی جدید گرویده، تصویری از قربانی‌بودن را بازتعریف می‌کند.

روایت قاتل

اما در نهایت، «تابستان سوئیسی» بیشتر از آنکه داستان قربانیان باشد، داستان قاتلی است که به اعتراف می‌رسد. این قاتل کسی نیست جز حاتم الحاتمی، که بخش اعظم روایت را در اختیار دارد.
آیا توصیف او به عنوان قاتل اغراق‌آمیز است؟ نه چندان. شخصیت او بر دو اصل متضاد استوار است: کشتار مخالفان حزب و نظام. رسیدن به عشق واقعی و طلب بخشش، زمانی که سعی می‌کند بشیره را از دست همکاران سابق خود نجات دهد. رمان به‌جای پرداختن به جزئیات قتل‌ها، از نمادها و اشاره‌ها استفاده می‌کند. مثلاً: همسر الحاتمی از او فاصله می‌گیرد و از برقراری رابطه با او امتناع می‌کند. فصل‌هایی با عناوین کنایی مانند «جشن اعدام» نام‌گذاری شده‌اند. در مقابل این روایت فشرده، توصیف زندگی الحاتمی – رابطه او با قدرت و عشقش به بشیره – با جزئیات بیشتری بیان می‌شود.

نقش اعتراف در رمان

در این آسایشگاه در بازل، همه افراد – از قاتل تا قربانی – برای درمان حافظه خود مجبور به اعتراف می‌شوند. اعتراف، هسته مرکزی رمان است و چیزی مهم‌تر از آن در داستان وجود ندارد. اما این اعتراف تنها در صورتی معنا پیدا می‌کند که شرایط آن وجود داشته باشد. مکان: محیطی بیگانه، منضبط، و خالی از هیجانات حافظه ملتهب عراقی. صدای اعتراف‌کننده: تنها کسی که از زاویه دید اول‌شخص روایت می‌کند، حاتم الحاتمی است.
از ۱۵ فصلی که به داستان او اختصاص دارد، ۹ فصل با صدای خودش روایت می‌شود، در حالی که دیگر شخصیت‌ها چنین امتیازی ندارند. تنها سندس در فصل آخر، با صدای خود درباره سرنوشت شخصیت‌ها صحبت می‌کند.
«تابستان سوئیسی» یک رمان اعتراف است که به‌ندرت در فضای فرهنگی ما دیده می‌شود. این اثر موفق شده است از دام تقیه – که در فرهنگ و روایت‌های ما رایج است – عبور کند و به سطحی از صداقت برسد که کمتر در ادبیات عربی و عراقی تجربه شده است. این، ویژگی منحصربه‌فردی است که اثر إنعام کجه‌جی را برجسته می‌کند.