اقدام جنجالی کاظم الساهر: حذف فامیل «السامرائی» از شناسنامه

قیصر: به رگ و ریشه خودم آگاهم و قصد توهین نداشتم

اقدام جنجالی کاظم الساهر: حذف فامیل «السامرائی» از شناسنامه
TT

اقدام جنجالی کاظم الساهر: حذف فامیل «السامرائی» از شناسنامه

اقدام جنجالی کاظم الساهر: حذف فامیل «السامرائی» از شناسنامه

کاظم الساهر هنرمند معروف عراقی ملقب به «قیصر» در اقدامی اسم و فامیل شناسنامه ای خود را از کاظم جبار ابراهیم السامرائی به «کاظم الساهر» یعنی همان نام هنری خود تغییر داد، به طوری که این اقدام واکنش‌هایی را در پی داشته و منجر به ارائه توضیحات از طرف وی شده‌است.
به گزارش الشرق الاوسط، او در یک فایل صوتی گفته‌است: «به‌طور عرفی نام من کاظم جبار ابراهیم السامرائی و در شناسنامه نام من کاظم جبار ابراهیم و در مدارک رسمی خارج از عراق نام من کاظم جبار الساهر است و این عدم تطبیق در نام‌ها و یکسان نبودن آنها مشکل بزرگی برای من ایجاد کرده‌است».
او افزود: «با وکیلم مشورت کردم و پیشنهاد او اضافه کردن الساهر به کاظم جبار ابراهیم روی مدارک شناسایی است». او ادامه داد: «قصد توهین ندارم و هرگز رگ و ریشه خود را فراموش نکرده‌ام.. از وادی حجر در موصل یا شهرک الحریه در بغداد».
وی در ادامه تأکید کرد: «من کاظم جبار ابراهیم السامرائی خواهم ماند و به قبیله خودم و همه قبایل عراق افتخار می‌کنم». وی همچنین اعلام کرد در صورتی که این موضوع باعث ناراحتی شخصی شده عذرخواهی می‌کند و افزود: من فرزند رافدین هستم.
نام دیگر عراق بلاد الرافدین است. در لغت رافدین به دو رود گفته می‌شود که در نهایت به یکدیگر می‌رسند و رود واحدی را تشکیل می‌دهند.
هیثم فاضل الغرباوی مدیر ثبت احوال پلیس بغداد از وصول درخواست تغییر فامیل کاظم الساهر خبر داده بود. او گفته‌است که موافقت با این تغییر پس تأیید وزارت کشور عراق صورت گرفت.
الساهر ۶۱ ساله، علاوه بر خوانندگی، به آهنگسازی و ترانه‌سرایی نیز مشغول است. او در مراکش اقامت دارد و دارای تابعیت‌های کانادایی و قطری است. پیش از این کاظم الساهر به عنوان سفیر حسن نیت یونیسف انتخاب شده بود.



پلی میان سه رودخانه… ترجمه‌ای انگلیسی و تصویری از رؤیاهای نجیب محفوظ

نجیب محفوظ در بالکن کافه‌اش مشرف به میدان التحریر در قاهره، سال ۱۹۸۸ (فرانس پرس)
نجیب محفوظ در بالکن کافه‌اش مشرف به میدان التحریر در قاهره، سال ۱۹۸۸ (فرانس پرس)
TT

پلی میان سه رودخانه… ترجمه‌ای انگلیسی و تصویری از رؤیاهای نجیب محفوظ

نجیب محفوظ در بالکن کافه‌اش مشرف به میدان التحریر در قاهره، سال ۱۹۸۸ (فرانس پرس)
نجیب محفوظ در بالکن کافه‌اش مشرف به میدان التحریر در قاهره، سال ۱۹۸۸ (فرانس پرس)

با صداقتی نادر، رمان‌نویس لیبیایی-بریتانیایی «هشام مطر» ترجمه‌اش از کتاب «رؤیاهای آخر» نجیب محفوظ را با یک اعتراف آغاز می‌کند.
مطر در تنها دیدارشان در دهه ۹۰ میلادی، از محفوظ پرسید که نویسندگانی را که به زبانی غیر از زبان مادری‌شان می‌نویسند، چگونه می‌بیند؟

این پرسش بازتاب دغدغه‌های نویسنده‌ای جوان بود که در آمریکا متولد شده و مدتی در قاهره زندگی کرده بود، پیش از آنکه برای در امان ماندن از رژیم معمر قذافی (که پدر مخالفش را ربوده بود) به بریتانیا برود و در مدرسه‌ای شبانه‌روزی با هویتی جعلی نام‌نویسی کند.
و پاسخ محفوظ، همانند سبک روایت‌اش، کوتاه و هوشمندانه بود: «تو به همان زبانی تعلق داری که به آن می‌نویسی.»

«خودم را یافتم... رؤیاهای آخ

اما مطر اعتراف می‌کند که در بازخوانی‌های بعدی‌اش از آن گفتگو، چندین بار خود را در حال افزودن حاشیه‌ای یافت که محفوظ هرگز نگفته بود: خلاصه‌ای که می‌گفت: «هر زبان، رودخانه‌ای است با خاک و محیط خودش، با کرانه‌ها و جریان‌ها و سرچشمه و دهانه‌ای که در آن می‌خشکد. بنابراین، هر نویسنده باید در رودخانه زبانی شنا کند که با آن می‌نویسد.»

به این معنا، کتاب «خودم را یافتم... رؤیاهای آخر» که هفته گذشته توسط انتشارات «پنگوئن» منتشر شد، تلاشی است برای ساختن پلی میان سه رودخانه: زبان عربی که محفوظ متن اصلی‌اش را به آن نوشت، زبان انگلیسی که مطر آن را به آن برگرداند، و زبان لنز دوربین همسر آمریکایی‌اش «دیانا مطر» که عکس‌های او از قاهره در صفحات کتاب آمده است.

مطر با انتخاب سیاه و سفید تلاش کرده فاصله زمانی بین قاهره خودش و قاهره محفوظ را کم کند (عکس‌: دیانا مطر)

کاری دشوار بود؛ چرا که ترجمه آثار محفوظ، به‌ویژه، همواره با بحث و جدل‌هایی همراه بوده: گاهی به‌خاطر نادقیق بودن، گاهی به‌خاطر حذف بافت و گاهی هم به‌خاطر دستکاری در متن.
اندکی از این مسائل گریبان ترجمه مطر را هم گرفت.
مثلاً وقتی رؤیای شماره ۲۱۱ را ترجمه کرد، همان رؤیایی که محفوظ خود را در برابر رهبر انقلاب ۱۹۱۹، سعد زغلول، می‌یابد و در کنارش «امّ المصریین» (لقب همسرش، صفیه زغلول) ایستاده است. مطر این لقب را به‌اشتباه به «مصر» نسبت داد و آن را Mother Egypt (مادر مصر) ترجمه کرد.

عکس‌ها حال و هوای رؤیاها را کامل می‌کنند، هرچند هیچ‌کدام را مستقیماً ترجمه نمی‌کنند(عکس‌: دیانا مطر)

با این حال، در باقی موارد، ترجمه مطر (برنده جایزه پولیتزر) روان و با انگلیسی درخشانش سازگار است، و ساده‌گی داستان پروژه‌اش را نیز تداعی می‌کند: او کار را با ترجمه چند رؤیا برای همسرش در حالی که صبح‌گاهی در آشپزخانه قهوه می‌نوشید آغاز کرد و بعد دید ده‌ها رؤیا را ترجمه کرده است، و تصمیم گرفت اولین ترجمه منتشرشده‌اش همین باشد.
شاید روح ایجاز و اختصار زبانی که محفوظ در روایت رؤیاهای آخرش به‌کار برده، کار مطر را ساده‌تر کرده باشد.
بین هر رؤیا و رؤیای دیگر، عکس‌های دیانا مطر از قاهره — شهر محفوظ و الهام‌بخش او — با سایه‌ها، گردوغبار، خیالات و گاه جزئیات وهم‌انگیز، فضا را کامل می‌کنند، هرچند تلاش مستقیمی برای ترجمه تصویری رؤیاها نمی‌کنند.

مطر بیشتر عکس‌های کتاب را بین اواخر دهه ۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ گرفته است(عکس‌: دیانا مطر)

در اینجا او با محفوظ در عشق به قاهره شریک می‌شود؛ شهری که از همان جلسه تابستانی با نویسنده تنها برنده نوبل ادبیات عرب، الهام‌بخش او شد.
دیانا مطر با انتخاب سیاه و سفید و تکیه بر انتزاع در جاهایی که می‌توانست، گویی تلاش کرده پلی بسازد بین قاهره خودش و قاهره محفوظ.
هشام مطر در پایان مقدمه‌اش می‌نویسد که دلش می‌خواهد محفوظ را در حالی تصور کند که صفحات ترجمه را ورق می‌زند و با همان ایجاز همیشگی‌اش می‌گوید: «طبعاً: البته.»
اما شاید محتمل‌تر باشد که همان حکم نخستش را دوباره تکرار کند: «تو به همان زبانی تعلق داری که به آن می‌نویسی.»
شاید باید بپذیریم که ترجمه — نه‌فقط در این کتاب بلکه در همه‌جا — پلی است، نه آینه. و همین برایش کافی است.