نشست خلیجی- آمریکایی نقشه‌ای برای ثبات منطقه ترسیم کرد

محمد بن سلمان بر شراکت راهبردی با واشنگتن تأکید کرد… ترامپ از دستاوردهای کشورهای شورای همکاری تمجید کرد

ولی‌عهد سعودی در حال ریاست بر نشست خلیج - آمریکا در ریاض (فرانس‌پرس)
ولی‌عهد سعودی در حال ریاست بر نشست خلیج - آمریکا در ریاض (فرانس‌پرس)
TT

نشست خلیجی- آمریکایی نقشه‌ای برای ثبات منطقه ترسیم کرد

ولی‌عهد سعودی در حال ریاست بر نشست خلیج - آمریکا در ریاض (فرانس‌پرس)
ولی‌عهد سعودی در حال ریاست بر نشست خلیج - آمریکا در ریاض (فرانس‌پرس)

سران کشورهای خلیج، در جریان نشستی که با رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، برگزار کردند، بر تمایل خود برای تقویت همکاری و شراکت راهبردی با ایالات متحده تأکید کردند و همچنین بر اهمیت تشکیل کشور فلسطینی بر اساس ابتکار صلح عربی برای آینده‌ای سرشار از صلح و ثبات تأکید ورزیدند.
این پنجمین نشست خلیج - آمریکا بود که روز چهارشنبه در ریاض، به دعوت خادم حرمین شریفین، ملک سلمان بن عبدالعزیز، برگزار شد و بخشی از سفر رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، به سعودی بود.
در این نشست، موضوعات مختلفی بررسی شد؛ در صدر آن تحولات اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری، و نیز وضعیت امنیتی و سیاسی منطقه.

شاهزاده محمد بن سلمان بن عبدالعزیز، ولی‌عهد و نخست‌وزیر سعودی، آغازگر نشست بود و در سخنرانی افتتاحیه گفت این نشست ادامه‌ای از همکاری با ایالات متحده است و روابط خلیج با آمریکا یک شراکت راهبردی به‌شمار می‌آید. او تصریح کرد که کشورهای شورای همکاری خلیج بر شراکت اقتصادی با آمریکا تأکید دارند، چراکه ایالات متحده یک شریک تجاری اصلی برای این کشورها است و میزان تبادلات تجاری بین شورای همکاری و آمریکا در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱۲۰ میلیارد دلار رسید.
وی افزود: «این نشست ادامه‌ روابط راهبردی ما با آمریکا است و بازتابی از حرص ما برای کار گروهی به‌منظور تقویت و توسعه این روابط در راستای تحقق آرمان‌های کشورهای ما و ملت‌های‌مان است.»
محمد بن سلمان با اشاره به چالش‌های بزرگ منطقه، گفت: «ما از اندازه این چالش‌ها آگاه هستیم و باید راه‌حلی دائمی برای توقف جنگ در غزه پیدا شود.»
او بار دیگر بر لزوم حل مسئله فلسطین بر اساس ابتکار صلح عربی و قطعنامه‌های بین‌المللی تأکید کرد.
ولی‌عهد سعودی در ادامه به دیگر چالش‌های منطقه پرداخت و گفت که باید بین طرف‌های یمنی گفت‌وگو صورت گیرد و به راه‌حلی سیاسی و جامع دست یافت. او همچنین بر حفظ وحدت اراضی سوریه تأکید کرد و از تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا برای رفع تحریم‌ها علیه سوریه تقدیر نمود. او خواستار آتش‌بس در سودان و حمایت از ثبات لبنان شد و تأکید کرد که باید از حاکمیت لبنان حمایت شود، اصلاحات نهادی صورت گیرد و اسلحه تنها در دست دولت باشد.
وی بر ادامه همکاری و هماهنگی با آمریکا برای ثبات منطقه تأکید کرد و از توافق آتش‌بس بین هند و پاکستان استقبال کرده، گفت: «امیدواریم این توافق به کاهش تنش‌ها و بازگشت آرامش کمک کند.»
در مورد بحران اوکراین نیز، ولی‌عهد آمادگی خود را برای ادامه تلاش‌ها جهت کمک به حل آن اعلام کرد.

پرونده‌های اقتصادی و سیاسی

نشست که در مرکز کنفرانس‌های ملک عبدالعزیز برگزار شد، وضعیت اقتصادی منطقه و جهان را بررسی کرد، علاوه بر آن، به جنگ اسرائیل علیه غزه، کاهش تنش و ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه پرداخت و امکان ارائه سازوکاری جدید برای ورود کمک‌ها به غزه را مطرح نمود. مذاکرات هسته‌ای آمریکا با ایران و جزئیات تعاملات دو طرف نیز بررسی شد، همچنین راه‌های برقراری صلح در منطقه مورد بحث قرار گرفت.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در نشست خلیج - آمریکا گفت: «کشورهای خلیج در صدر کشورهای پیشرفته و شکوفا قرار دارند و جهان به فرصت‌های موجود در این کشورها چشم دوخته است.»
او در مورد پرونده ایران گفت: «ایران باید به جنگ‌های نیابتی خود در منطقه پایان دهد و نمی‌تواند به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. ما خواهان توافقی با ایران هستیم، اما باید حمایت از تروریسم را متوقف کند.»
در مورد سوریه، ترامپ اعلام کرد: «پس از مشورت با ولی‌عهد سعودی محمد بن سلمان، دستور رفع کامل تحریم‌ها علیه سوریه را صادر خواهم کرد.» او افزود: «آمریکا در حال کار بر روی عادی‌سازی کامل روابط با دولت جدید سوریه است. روند عادی‌سازی روابط از دیدار با رئیس‌جمهور سوریه، احمد الشرع، در ریاض آغاز شد.»
در خصوص لبنان نیز، ترامپ گفت که با انتخاب رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر جدید، لبنان فرصت تازه‌ای دارد و اکنون فرصتی واقعی برای آینده‌ای بدون «حزب‌الله» در لبنان فراهم شده است.

شراکت راهبردی

شراکت راهبردی میان کشورهای شورای همکاری خلیج و ایالات متحده بر پایه روابط مستحکم و منافع مشترکی استوار است که به توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری منجر شده است. این همکاری‌ها به شکل گروه‌های کاری مشترک در زمینه‌های مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و... سازمان یافته‌اند و حتی به حوزه‌هایی مانند فرهنگ و آموزش نیز گسترش یافته‌اند.

پیش از این سعودی چهار نشست دیگر از این نوع را میزبانی کرده بود؛ نشست اول: کمپ دیوید، مه ۲۰۱۵، نشست دوم: آوریل ۲۰۱۶، نشست سوم: مه ۲۰۱۷ در ریاض با حضور ترامپ و نشست چهارم: ژوئیه ۲۰۲۲ با مشارکت مصر، اردن و عراق

شاه بحرین، ملک حمد بن عیسی، در جریان نشست از نقش سعودی در کاهش تنش‌ها تمجید کرد و تصمیم ترامپ برای رفع تحریم‌ها علیه سوریه را ستود.
او گفت که گفت‌وگوهای جاری بین آمریکا و ایران می‌تواند به ثبات منطقه کمک کند و بر همکاری نزدیک شورای همکاری با آمریکا برای تحقق امنیت منطقه‌ای تأکید کرد. وی روابط دو طرف را ریشه‌دار و رو به تقویت دانست.
شیخ مشعل الأحمد الجابر الصباح، امیر کویت، نیز در سخنان خود از تصمیم ترامپ برای رفع تحریم‌ها علیه سوریه استقبال کرد و ابراز امیدواری کرد که این نشست سرآغازی برای پایان دادن به بحران‌های منطقه باشد. او نیز بر ضرورت تشکیل کشور فلسطینی طبق ابتکار صلح عربی تأکید کرد.
امیر کویت همچنین پایبندی خود را به کار در چارچوب شورای همکاری برای تحقق اهداف مشترک با آمریکا و تقویت همکاری‌های دو جانبه برای آینده‌ای همراه با صلح و ثبات اعلام کرد و از ترامپ برای اهتمام و مشارکت در دیدار با رهبران خلیج تشکر کرد.
شایان ذکر است که کشورهای شورای همکاری خلیج دارای روابط تجاری و سرمایه‌گذاری گسترده‌ای با ایالات متحده هستند، به‌گونه‌ای که حجم تبادلات تجاری میان آن‌ها در سال ۲۰۲۴ از ۱۸۰ میلیارد دلار فراتر رفته است.



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»