برای همین دشوار است تصور کنیم شاعر یا نویسنده یا هنرمند بزرگی را که به مطالعه بیشترین اهمیت را ندهد و توجه و تلاش لازم را برای آن نکند. استعداد و موهبت هرچند هم که بالا باشد، در معرض فرسوده شدن و تمامی است تا وقتی که دانایی و اطلاع یافتن که به نویسنده لوازم سرزندگی را می‌بخشند و نو شدن به کمکش نیایند تا همچنان برخود بپیچد. اما سئوالی که هر فرد از خود می‌کند این است: در سایه کوتاه بودن زندگی و انبوه بی‌انتهای کتاب، چه بخوانم؟ اگر مطالعه هنوز برای بسیاری مهم است، علیرغم مسابقه بی‌سابقه جست‌وجوگرها و تکنولوژی جدید شناخت، مطالعه برای کسانی که درگیر نوشتن و هنرهستند، شکلی ضروری و کانال ناگزیر می‌یابد که چاره‌ای جز ورود به جهان مبهم و پیچیده ابداع نیست. اگر اصحاب نوشتن بر نقش مطالعه در رشد زبان و تجربه‌شان اجماع دارند، به نظر می‌رسد از جهتی دیگر دربارهٔ اولویت مطالعه و منابع معرفت با هم یک صدا نیستند. برخی تجسمی کاران جز در حوزه تجسمی کتابی نمی‌خوانند که برخی نویسندگان برای بارور ساختن منابع شناخت در آن تلاش می‌کنند. او می‌تواند با خواندن شعر یا دنبال کردن آثار سینمایی، تابلوها و کارهای بصری‌اش را غنا ببخشد. برخی شاعران نیز خود را ملزم به مطالعه رمان نمی‌یابند، از نظر آنها زبان رمان سرشار از حشو و زوائدی است که آن را از ریخت می‌اندازند. برخی اما برمطالعه رمان به عنوان معدنی هولناک برای الهام و تخیل و غنای زبان تأکید می‌کنند. محمود درویش یک نمونه از شاعرانی است که از مطالعات تخصصی فاصله می‌گرفت و به مطالعه متنوع یا فراگیر اهمیت می‌داد. او در یک مصاحبه مطبوعاتی گفته همه چیز می‌خواند، از تاریخ گرفته تا فلسفه و اندیشه و سیاست و رمان و نجوم و علوم طبیعی تا برسد به فرهنگ‌های لغت و قاموس‌ها که اعتراف می‌کند از آنها بسیار لذت می‌برد وقتی آنها را تورق می‌کند.

مطالعه نزد برخی افراد از اندیشه، اعتیاد و تجربه تبدیل می‌شود به وسوسه ابداعی و جایی برای نوشتن و تألیف. شاید بتوان نویسنده آرژانتینی آلبرتو مانگوئل را نمونه تجسم یافته تحول میل شدید به مطالعه به مسئله تأمل و غنی سازی و تألیف ادبی برشمرد با آثار برجسته‌ای همچون «فن خواندن»، «تاریخ مطالعه» و «حافظه مطالعه». عامل این اهمیت دادن بسیار به مطالعه توسط نویسنده «کتابخانه در شب» از آنجا ناشی می‌شود که او از سن شانزده سالگی کارش خواندن کتاب برای بورخس بود.

در پایان باید یادآور شد که نباید مطالعه و زندگی را جدای از هم دید. یا یکی ازاین دو را با حذف دیگری انتخاب کنیم. برخی هم براین نظرند که خواندن و معرفت باید همراه با مقداری توان بر فراموشی باشد. فراموشی البته از نظر ژان لیسکور نادانی نیست بلکه سخت گذشتن از آن است. «هزینه‌ای که باید پرداخت تا نوشتن آغازی ناب بیابد و آفرینشش را تمرینی برای آزادی».