مخاطرات امنیتی که از تغییرات اقلیمی آب میخورند، سال 2019 در منطقه خاورمیانه سرباز میکنند. در اروپا دشمنی جای وحدت مینشیند. همچنین ایالات متحده در جنگش علیه تروریسم به مشکل برمیخورد. اینها برخی تهدیدهای جهانی است که گزارش «پیشبینیهای استراتژیک سال 2019» با عنوان «به سوی جهانی که سود و زیان در آن برابرند» آنها را پیش بینی کرده است.
این گزارش اخیرا توسط گروه مشورتی متخصص درمخاطرات، شرکتی مشورتی مستقل در لندن منتشر شده است.
گزارش که شرکتها جهانی، دولتها و سازمانهای بینالمللی را مخاطب قرار داده، خلاصهای از ارزش گذاریهای مشترک تحلیلگران متخصص و اطلاعاتی منطقهای را عرضه میکند. این گزارش شامل 260 پیشبینی پیرامون مجموعهای از مسائل مرتبط با امنیت، بحرانها و مخاطرات ژئوپولتیک در سراسر منطقه است.
همچنین این گزارش دهها نشانه هشدار زودهنگام برای نظارت مستمر در سال 2019 در اختیار میگذارد.
گزارش پیش بینی میکند، قدرت و نفوذ دولتها و جنبشهای استبدادی، راست و ملیگرایانه افزایش مییابد. این در طولانی مدت به تضعیف همکاریهای بینالمللی برای مقابله با تهدیدهای مشترک همچون تغییرات اقلیمی، تخریب محیط زیست و کمبود آب منجر میشود، در زمانی که باید محور اصلی توجه باشد. این وضع مدت زمان ناامنی و بی ثباتی را طولانیتر میکند و سرعت توسعه را کاهش میدهد و منجر به مهاجرت میشود.
این گزارش اشاره میکند که ایالات متحده، به عنوان قویترین بازیگر در نظام جهانی و رهبر نظام لیبرالی مبتنی بر اصول، در مرکز مخاطرات جهانی قرار خواهد گرفت. اما رئیس جمهوری ترامپ توجه اندکی به رهبری این نظام و محافظت از آن طبق اصول ثابت و پایدار نشان داد. در حالی که قدرتهای بزرگ دیگر و پیش از همه آنها چین که تمایل دارد تعریف قواعد را به تناسب منافعش بازتعریف کند، خواستار تشکیک در اهمیت این نظام است و در حال ساختن جایگزینهای دیگر.
براساس این گزارش، ترامپ در مدت زمان دو سال، چند دهه سیاست خارجه امریکا را زیر و رو کرد و اعتماد به پایبندی ایالات متحده نسبت به معاهدهها، متحدان و سازمانهایی که امریکا مشروعیت سلطه جهانی خود را مدیون آنهاست، رو به کاهش گذاشته است. در دو افق کوتاه و میان مدت، به احتمال زیاد این موجب صعود چین و محدود ساختن نفوذ امریکا میشود. در خاورمیانه، آسیا و افریقا اما دولتها هر ائتلاف و شکل حکومتی را که به بهترین شکل منافعشان را تضمین کند، بررسی میکنند.
در همین حال، ترامپ الهام بخش شد یا دستکم جرعهای از جرأت به موج ملیگرای راستگرای در داخل و خارج داد. و این اتفاق شکافهای درون و میان کشورهای اروپایی را عیان میکند و عمق بیشتری میبخشد. پیش بینیها بر امنیت و ثبات در اروپا روی صعود راست افراطی تمرکز میکند و اختلافاتی که این سیاستها به وجود میآورند و مخاطراتی که به دنبال دارند.
پیش بینیهای منطقهای
هر بخش منطقهای بر موضوعات و جهتگیریهایی که به باور نویسندگان حوادث سال را رقم میزنند، تمرکز میکنند. همچنانکه این بخش شامل پیش بینیهای مشخصی است، تلاش میکند به چشم نمایی تبدیل شود که بتوان به وسیله آن به تفسیر عوامل و تأثیرات مخاطرات در سال 2019 نشست. سخنانی از رهبران سیاسی یا اندیشمندان انتخاب شده که به نظر نویسندگان به بهترین شکل پیش بینیها و سمت و سوی مخاطرات را نمایان میسازد و مانند مقدمهای برای هریک از مناطق نه گانه موجود در گزارش مینشینند.
درخصوص خاورمیانه، تغییرات اقلیمی به عنوان عامل اصلی شکل گیری مخاطرات امنیتی محسوب میشوند. نویسندگان چکیدهای از نجیب صعب، دبیرکل نشست عربی محیط زیست و توسعه(افد) را انتخاب کردهاند که توجهها را به این نکته جلب میکند: «علیرغم عدم حصول پیشرقت واقعی در بسیاری از کشورها، از جمله کشورهایی که شاهد ناآرامی سیاسی و بی ثباتی هستند، گروهی دیگر از کشورها گامهای بلندی به سوی تحول به سمت مسیر پایدارتر برداشتند با صرف منابع اصلی مالی در سرمایه گذاری در زیرساختهای زیست محیطی». او تغییر اقلیم و کمبود آب را دو عامل اصلی محرک نزاعها میداند. در حالی که سمت و سوی کلی در منطقه ثابت فرض شده، پیش بینی میشود نمودارهای مخاطرات استراتژیک در بحرین، عراق، فلسطین، قطر و سوریه بهبود مییابند. در این میان وضعیت در کشورهای اردن، کویت، عمان، لبنان، سعودی، امرات و یمن بر همین حال میماند.
گزارش از رئیس جمهوری مصر عبدالفتاح السیسی به عنوان نمایندهای از شمال افریقا این گفتهاش را نقل کرده:« اجازه نمیدهیم در مصر بحران کمبود آب اتفاق بیفتد. ما نه تنها بر سهمیهمان از نیل محافظت میکنیم، بلکه تا حد امکان از آن بهره خواهیم برد». در حالی که گزارش احتمال میدهد منابع جدیدی در اختیار قرار خواهد گرفت، پیش بینی میکند مخاطرات موجود در سال 2019 ادامه مییابند. مسیر حرکت شمال افریقا به طور عام ادامه وضع کنونی است و تنها وضعیت تونس بهبود مییابد. ثبات در چاد و جیبوتی و مصر و مغرب ادامه مییابد در حالی که نمودارها در الجزایر، لیبی، مالی، موریتانی و سودان رو به نزول خواهند گذاشت.
